Οι κατασκευές στην Ελλάδα έχουν “πατώσει”. Το γνωρίζουν οι κατασκευαστές, οι ιδιοκτήτες, οι ενοικιαστές, το γνωρίζουν εμπειρικά οι πάντες. Ίσως όμως δεν έχει γίνει απόλυτα κατανοητό σε όλους το τι ακριβώς έχασε ο κλάδος στη διάρκεια της κρίσης, οπότε θα προσπαθήσω να εκφράσω την απώλεια σε αριθμούς. Στο διάστημα 2008-2015 λοιπόν, χάθηκαν περίπου 18 δισεκατομμύρια ευρώ επενδύσεων σε κατασκευές. Αν εκφράσουμε αυτό το απόλυτο νούμερο σε ποσοστό του ΑΕΠ ισοδυναμεί με το 8,2%.  Στην ίδια χρονική περίοδο πάνω-κάτω οι τιμές των κατοικιών υποχώρησαν κατά 41% και ο όγκος των συναλλαγών μειώθηκε κατά 72% συνολικά, συμπαρασύροντας όχι μόνο τον κλάδο των μηχανικών, αλλά και άλλες επαγγελματικές τάξεις, όπως οι συμβολαιογράφοι. Και σε αυτό το σκηνικό, η φορολογία στα ακίνητα αυξήθηκε κατά περίπου έξι -ναι, έξι- φορές στην πενταετία 2010-2015. Πώς “μαζεύεται” όλο αυτό;
του Πάρι Μπίλλια*
Η απάντηση είναι ότι δεν “μαζεύεται”, μιλώντας ρεαλιστικά τουλάχιστον, καθώς για να ισορροπήσει ταχύτερα η ελληνική αγορά κατοικίας απαιτείται πραγματική ανάπτυξη τουλάχιστον 3,5% ετησίως στα επόμενα χρόνια, σε συνδυασμό με κίνητρα και πολιτικές που θα στοχεύουν στην αναζωογόνηση της αγοράς κατοικίας. Κι επειδή κάτι τέτοιο δεν φαίνεται ούτε στον ορίζοντα του ορίζοντα, μάλλον θα χρειαστεί να περιμένουμε πολλά χρόνια για να το δούμε…
Το αύριο όμως, το σχεδιάζεις σήμερα. Για να μπορείς να ελπίζεις ότι η κατάσταση θα βελτιωθεί, πρέπει να κινητοποιηθείς όταν οι συνθήκες μοιάζει αδύνατο να βελτιωθούν. Τι πρέπει να γίνει εδώ και τώρα λοιπόν; Θα παραθέσω 14 προτάσεις, οι οποίες είναι θεσμικού χαρακτήρα και για αυτό, παρότι θα έχουν μεγάλο θετικό αντίκτυπο αν εφαρμοστούν, έχουν ελάχιστο δημοσιονομικό κόστος.
Πρώτον, επιβάλλεται να θεσμοθετηθεί χωροταξικό πλαίσιο που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες της οικονομίας και να υποβοηθά την επιχειρηματικότητα.
Δεύτερον, είναι απαραίτητη η άμεση θεσμοθέτηση νέου χωροταξικού για τον τουρισμό , στη βάση αυτού που καταργήθηκε από το ΣτΕ για τυπικούς λόγους. Είναι έτοιμο και δεν χρειάζονται άλλες καθυστερήσεις.
Τρίτον εξίσου επείγουσα είναι η θεσμοθέτηση νέου πλαισίου χρήσεων γης, ώστε να ξεκολλήσουμε από τις προβλέψεις του …1987.
Τέταρτον, επιβάλλεται να δρομολογηθούν προγράμματα μαζικής ανάπλασης τμημάτων του κτηριακού αποθέματος, με ταυτόχρονες επενδύσεις σε έργα υποδομών και τεχνολογίας. Το κτηριακό απόθεμα της Ελλάδας είναι σε μεγάλο μέρος του πεπαλαιωμένο, ενεργειακά μη αποδοτικό και ανεπαρκώς θωρακισμένο απέναντι σε μεγάλους σεισμούς.
Πέμπτον, χρειάζεται να δοθούν κίνητρα αγοράς κατοικιών από ξένους πολίτες, με ταυτόχρονη απλοποίηση της νομικής πολυπλοκότητας για αγορά κατοικίας.
Έκτον, επιβάλλεται -κι έχει μαλλιάσει η γλώσσα μας στο ΤΕΕ/ΤΚΜ να το λέμε- η σταδιακή μείωση της φορολογίας ακινήτων, καθώς σήμερα είναι ασύμφορο όχι μόνο να αγοράσεις ή να κληροδοτήσεις, αλλά ακόμη και να διατηρήσεις άδειο ένα ακίνητο που έχεις στην κατοχή σου.
Έβδομον, χρειάζεται να προχωρήσει η μεταφορά όλων των δεδομένων δόμησης, χρήσεων γης και θεσμικών γραμμών (δασικά, natura, αρχαιολογικοί χώροι, αιγιαλός κλπ) σε ένα ηλεκτρονικό σύστημα, βασισμένο στο ψηφιακό υπόβαθρο του Κτηματολογίου, ώστε να δημιουργηθεί ένας και μόνο ψηφιακός χάρτης «πάνω στον οποίο θα ξέρουμε ποιος μπορεί να κάνει τι και που».
Όγδοον, είναι απαραίτητη η άμεση λειτουργία της Ηλεκτρονικής Έκδοσης Οικοδομικών Αδειών, ενός ηλεκτρονικού συστήματος που είναι εδώ και ένα χρόνο έτοιμο από το ΤΕΕ και δοκιμασμένο σε Υπηρεσίες Δόμησης (ΥΔΟΜ), που θα μειώσει την γραφειοκρατία και θα καταπολεμήσει τη διαφθορά, χωρίς κανένα κόστος.
Ένατον: πότε θα ενεργοποιηθεί επιτέλους η περίφημη Τράπεζα Γης; Χρειάζεται κι αυτό να γίνει άμεσα γιατί έτσι θα επιλυθούν χρονίζοντα ζητήματα, όπως αυτό του εγκλωβισμού των οικοδομικών συνεταιρισμών, αλλά και νέα προβλήματα που έχουν αναδειχθεί με την κρίση, όπως η υπερβάλλουσα της ζήτησης διαθεσιμότητα γης για α’ και β’ κατοικία, χονδρεμπόριο, μεταποίηση και κάθε επαγγελματική δραστηριότητα, καθώς ούτε ο πληθυσμός ούτε το εισόδημα αυξάνουν
Δέκατον, η άμεση λειτουργία του ηλεκτρονικού συστήματος της Ηλεκτρονικής Ταυτότητας Κτηρίου επίσης επείγει.
Ενδέκατον, η ηλεκτρονική αδειοδότηση του συνόλου των επιχειρήσεων σε μία μόνο φάση, με ευθύνη ελεύθερου επαγγελματία μηχανικού κατά περίπτωση, είναι κάτι που θα βοηθήσει στην τόνωση της επιχειρηματικότητας, η οποία σήμερα πέρα από όλα τα υπόλοιπα αντικίνητρα που αντιμετωπίζει, είναι μπλεγμένη και στη γραφειοκρατία.
Δωδέκατον, η εκχώρηση ρόλου ελεγκτή σε ελεύθερους επαγγελματίες μηχανικούς για αδειοδοτήσεις όπως περιβαλλοντικές και άλλες, κατά το πετυχημένο πρότυπο των ελεγκτών δόμησης.
Η κωδικοποίηση της πολεοδομικής νομοθεσίας είναι η 13η πρότασή μου και η επιτάχυνση της αναθεώρησης του ΚΕΝΑΚ, προκειμένου να τρέξουν τα προγράμματα αναβάθμισης ιδιωτικών και δημοσίων κτηρίων, η 14η. Λύσεις υπάρχουν και η οικονομική ένδεια δεν αποτελεί δικαιολογία για τη μη προώθησή τους, καθώς οι περισσότερες από αυτές είναι θεσμικού χαρακτήρα κι άρα δεν κοστίζουν, αλλά μπορεί να σώσουν έναν ολόκληρο κλάδο και να τονώσουν την εθνική οικονομία. Ιδίως στο κομμάτι της φορολογίας, θεωρώ ότι είναι αυτονόητο πως φόρους καταβάλλουν οι υγιείς επιχειρήσεις και οι επαγγελματίες. Αλλιώς απλώς βεβαιώνονται φόροι, χωρίς κανένα αντίκτυπο για τα δημόσια ταμεία. Ουκ αν λάβοις παρά του μη έχοντος…
*Ο κ. Μπίλλιας είναι πρόεδρος του ΤΕΕ Κεντρικής Μακεδονίας