, Πέμπτη
28 Μαρτίου 2024

search icon search icon

Φυλακές με ιστορία και… θέα (ΦΩΤΟΡΕΠΟΡΤΑΖ)

yedi-kule-thema-k
Ο φόβος των παρανόμων για φυλάκιση στο Επταπύργιο αποτυπώνεται παραστατικά στο ρεμπέτικο τραγούδι του Βαγγέλη Παπάζογλου (ερμηνεία Στέλιος Περπινιάδης) «Πέντε χρόνια δικασμένος» που ηχογραφήθηκε το 1934 και μιλά για τη δύσκολη ζωή εντός του Γεντί Κουλέ…
Του Λευτέρη Ζαβλιάρη/Φωτογραφίες:Σοφία Δρακοπούλου

Για πολλά χρόνια αποτελούσε το σύμβολο του φόβου της Θεσσαλονίκης αφού υπήρξε μια από τις πιο σκληρές φυλακές, όπου οι φωνές των βασανισμένων κρατούμενων και οι σκληρότητα των δεσμοφυλάκων έχουν αφήσει το στίγμα τους στην ιστορία της πόλης.
Ο λόγος φυσικά για την φυλακή του Επταπυργίου ή αλλιώς Γεντί Κουλέ κατά την τουρκική γλώσσα (όπου yedi=επτά και kule= πύργος), όπου κτίστηκε στα παλαιοχριστιανικά χρόνια ως φρούριο για την προστασία της βυζαντινής Θεσσαλονίκης, ωστόσο στα τέλη του 19ου αιώνα, όταν και πλέον τα τείχη έχασαν πλέον την αμυντική τους ισχύ εδώ και αρκετούς αιώνες, μετατράπηκε από την οθωμανική διοίκηση σε μια σκληρή φυλακή, που η απόδραση ήταν ένα εγχείρημα αδιανόητο.
Ο φόβος των παρανόμων για φυλάκιση στο Επταπύργιο αποτυπώνεται πολύ παραστατικά άλλωστε στο ρεμπέτικο τραγούδι του Βαγγέλη Παπάζογλου(ερμηνεία Στέλιος Περπινιάδης) «Πέντε χρόνια δικασμένος» που ηχογραφήθηκε το 1934 και μιλά για τη δύσκολη ζωή εντός της φυλακής του Γεντί Κουλέ.

Η ιστορία
Από τα τέλη του 19ου αιώνα, όταν και οι Οθωμανοί ξεκίνησαν την σταδιακή διαμόρφωση του φρουρίου προκειμένου να μετατραπεί σε φυλακή, το Επταπύργιο ή Γεντί Κουλέ μετατράπηκε σε σύμβολο του φόβου για τη Θεσσαλονίκη. Επρόκειτο για ένα από τα πιο αυστηρά σωφρονιστικά ιδρύματα που πέρασε από την Οθωμανική διοίκηση στην Ελληνική με την απελευθέρωση της πόλης το 1912. Για τη φυλακή του Επταπυργίου ωστόσο τίποτε δεν άλλαξε και παρέμεινε μια αυστηρότατη φυλακή όπου σε αυτήν οδηγούνταν σκληροί εγκληματίες που είχαν διαπράξει φόνους ή βιασμούς, με κελιά σκληρής απομόνωσης για ισοβίτες και θανατοποινίτες. Είναι χαρακτηριστικό ότι στη συγκεκριμένη φυλακή παρέμεινε ο επονομαζόμενος «Δράκος του Σέιχ Σου» Αριστείδης Παγκρατίδης, ένα από τους τελευταίους θανατοποινίτες που αντίκρισαν το εκτελεστικό απόσπασμα. Η πτέρυγα που βρίσκεται από τη δεξιά πλευρά όπως μπαίνει κανείς έχει χαρακτηριστεί άλλωστε από την παραμονή του περίφημου θανατοποινίτη ο οποίος εκτελέστηκε όπως αποδείχθηκε αργότερα χωρίς καθόλου στοιχεία. Από την εποχή της δικτατορίας Μεταξά βέβαια, η συγκεκριμένη φυλακή χρησιμοποιήθηκε και ως χώρος κράτησης πολιτικών κρατουμένων, κάτι που στιγμάτισε την ιστορία της. Εκατοντάδες Έλληνες πολίτες οδηγούνται στη συγκεκριμένη φυλακή επειδή θεωρούνταν από της υψίστης ασφαλείας λόγω των αριστερών πολιτικών τους πεποιθήσεων. Οι ιστορίες που έρχονται από εκείνη την εποχή πολλές και προσπαθούν στο ελάχιστο να μεταφέρουν εικόνες από τις σκηνές βασανισμού και κολαστηρίου που δημιουργούνταν.
yedi-kule (5) yedi-kule (6) yedi-kule (7)
«Ο υγρός τάφος»
xatzigiannisΧαρακτηριστική είναι η μαρτυρία του συγγραφέα και αντιστασιακού Ναντή Χατζηγιάννη (φωτό δεξιά), που την περίοδο της επταετίας φυλακίστηκε για μια διετία περίπου στο Γεντί Κουλέ, όπου λειτουργούσε η πτέρυγα των πολιτικών κρατουμένων.
Η ιστορία ξεκινά στις 5 Σεπτεμβρίου του 1967, όταν με άλλους δύο συντρόφους του, μεταξύ των οποίων και ο Γιάννης Χαλκίδης, πέφτουν στην ενέδρα της Ασφάλειας και της ΚΥΠ μετά από ανατίναξη στύλου της ΔΕΗ, όταν στην πόλη ήταν παρών ο δικτάτορας Παπαδόπουλος, με την ευκαιρία των εγκαινίων της ΔΕΘ. Στη συμπλοκή όπου έχασε τη ζωή του ο Χαλκίδης, ο Ναντής Χατζηγιάννης, 28 χρονών τότε, μετά από έκτακτο στρατοδικείο αποφασίζεται να μεταφερθεί στο Γεντί Κουλέ. «Μας μάζεψαν στη χειρότερη πτέρυγα την λεγόμενη 1-2, από κάτω ήταν οι ναρκομανείς και από επάνω εμείς οι πολιτικοί κρατούμενοι. Οι συνθήκες οι συνθήκες ήταν ιδανικές βέβαια στη φυλακή γιατί δεν γίνονταν βασανιστήρια. Στα αστυνομικά τμήματα πραγματοποιούνταν η περίφημη φάλαγγα, το ηλεκτροσόκ και οι εικονικές εκτελέσεις σε αγωνιστές προκειμένου να αποσπάσουν πληροφορίες», αναφέρει ο ίδιος χαρακτηριστικά. Η υγρασία που κυριαρχούσε τους χειμερινούς μήνες, καθώς οι εγκαταστάσεις συνυπήρχαν με τα βυζαντινά κτίσματα, ήταν απίστευτη, γεγονός που έκανε τους κρατούμενους να αποκαλούν τη φυλακή «υγρό τάφο».
yedi-kule (8) yedi-kule (9) yedi-kule (1)
Το μουσείο
Η σημερινή κατάσταση στην οποία βρίσκεται το κτίσμα τόσο της φυλακής όσο και το υπόλοιπο βυζαντινό μνημείο βρίσκεται υπό συνεχή αποκατάσταση η οποία ξεκίνησε πριν από την πτώση της δικτατορίας και συνεχίζονται μέχρι σήμερα. Με μια σύντομή βόλτα στο εσωτερικό της πρώην φυλακής μπορεί κανείς να δει τα απομεινάρια τόσο των αρχαιολογικών ανασκαφών, όσο και των καταλοίπων που αποδεικνύουν ότι το Γεντί Κουλέ ήταν φυλακή υψίστης ασφαλείας. Χώροι όπως αυτοί της απομόνωσης έχουν διατηρηθεί όπως ήταν τότε, ενώ ένας από τους θαλάμους των κρατουμένων έχει μετατραπεί σε μουσείο, με ελάχιστα ωστόσο εκθέματα, αφού την περίοδο που καταργήθηκαν οι φυλακές υπήρξε μεγάλη λεηλασία. Το αρχείο των φυλακών ωστόσο έχει διασωθεί και βρίσκεται αυτή τη στιγμή στο νυν σωφρονιστικό κατάστημα της Θεσσαλονίκης, τις φυλακές των Διαβατών σε ειδικό χώρο. Όσο για την υπόλοιπη έκθεση, ελάχιστα αντικείμενα μας μεταφέρουν στην σκληρή εποχή της φυλακής. Μέρος του Επταπυργίου χρησιμοποιείται σήμερα για συναυλίες και άλλες παρόμοιες εκδηλώσεις.
yedi-kule (2) yedi-kule (3) yedi-kule (4)
 
 

Ακολουθήστε τη Karfitsa στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις από τη Θεσσαλονίκη, την Ελλάδα και τον κόσμο.