, Πέμπτη
28 Μαρτίου 2024

search icon search icon

Ο ποιητής της επανάστασης Γιάννης Ρίτσος γεννήθηκε Πρωτομαγιά!

ριτσος
Επιμέλεια: Γιώτα Ρουμελιώτη
Ο ποιητής της «Ρωμιοσύνης», Γιάννης Ρίτσος, γεννήθηκε σαν σήμερα, 1η Μαΐου του 1909 στην Μονεμβασιά.
Ένας από τους σπουδαιότερους Έλληνες ποιητές της γενιάς του 1930, με διεθνή ακτινοβολία, πρωτοείδε το φως της ημέρας την ημέρα που έμελλε να γίνει το σύμβολο των λαϊκών αγώνων και δικαιωμάτων.
Ο Γιάννης Ρίτσος, έζησε και μεγάλωσε στη Μονεμβασία, με άλλα τρία αδέρφια και από πολύ μικρός έδειξε την έφεσή του στις τέχνες καθώς ασχολήθηκε με το πιάνο, ενώ έγραφε στίχους από τα επτά του χρόνια!
Η πρώτη επαφή του με την Αριστερά έγινε μέσα από τα βιβλία της μητέρας του, ενώ οι πρώτες του δημοσιεύσεις ήταν στο λογοτεχνικό περιοδικό «Η διάπλασις των παίδων», με το ψευδώνυμο «Ιδανικό Όραμα».
Γύρω στο 1926 πηγαίνει στην Αθήνα με τα αδέρφια του, όπου πιάνει δουλειά ως δαχτυλογράφος, σε γραφείο ενός συμβολαιογράφου, στη βιβλιοθήκη του οποίου γνώρισε τον Άγγελο Σικελιανό και τον Κωστή Παλαμά. Ωστόσο, χτυπημένος από την φυματίωση αναγκάστηκε να επιστρέψει για λίγο διάστημα στη Μονεμβασιά. Γυρνώντας ο Ρίτσος από εκεί, είχε έτοιμες δύο ποιητικές συλλογές: «Στο Παλιό μας Σπίτι» και το «Δάκρυα και Χαμόγελα».
Η ασθένειά του όμως χειροτέρευε και το 1927 εισήλθε στο νοσοκομείο «Σωτηρία», όπου και θα μείνει για τα επόμενα τρία χρόνια. Εκεί θα γνωριστεί με την ποιήτρια Μαρία Πολυδούρη.
Το 1934 γίνεται μέλος του ΚΚΕ και έναν χρόνο μετά, εκδόθηκε η πρώτη ποιητική συλλογή του με τίτλο «Τρακτέρ». Τον Μάιο του 1936, οι εργατικές κινητοποιήσεις, είχαν κορυφωθεί στη Θεσσαλονίκη. Ο Ριζοσπάστης, την επόμενη, δημοσιεύει φωτογραφία που αποτυπώνεται η σορός του δολοφονημένου Τάσου Τούση, με τη μητέρα του να σπαράζει από πάνω του. Η φωτογραφία ενέπνευσε τον ποιητή. Ο Ρίτσος κλείστηκε στη σοφίτα του και έγραψε τα τρία πρώτα μέρη του Επιταφίου.
«Γιέ μου, σπλάχνο τῶν σπλάχνων μου, καρδούλα τῆς καρδιᾶς μου,
πουλάκι τῆς φτωχιᾶς αὐλῆς, ἀνθὲ τῆς ἐρημιᾶς μου,
πῶς κλείσαν τὰ ματάκια σου καὶ δὲ θωρεῖς ποὺ κλαίω
καὶ δὲ σαλεύεις, δὲ γρικᾷς τὰ ποὺ πικρὰ σοῦ λέω;»
ritsos-570
Η Κατοχή και η εξορία
Σε όλη την Κατοχή, ο ποιητής ήταν καθηλωμένος από την ασθένειά του. Εκείνη την περίοδο γράφει το μυθιστόρημα Στους πρόποδες της σιωπής, το οποίο φτάνει, σχεδόν, τις 1000 σελίδες και συνήθιζε να το διαβάζει σε όσους τον επισκέπτονταν. Με τα γεγονότα του Δεκέμβρη, πολλές σημειώσεις και ποιήματα του Ρίτσου καίγονται, από το πρόσωπο, στο οποίο τα είχε εμπιστευτεί να τα φυλάει, λόγω φόβου. Ωστόσο, ο Ρίτσος είχε διαφύγει από την Αθήνα με πολλούς οπαδούς του ΕΑΜ, που κατευθύνονταν προς τη βόρεια Ελλάδα. Το 194 γράφει στο περιοδικό «Ελεύθερα Γράμματα» με το ψευδώνυμο Πέτρος Βαλιώτης. Τότε γνωρίστηκε με σπουδαίους ποιητές, όπως τον Μανόλη Αναγνωστάκη και τον Τάσο Λειβαδίτη.
Μεταξύ του 1945 και 1947 γράφει τη «Ρωμιοσύνη» και την «Κυρά των Αμπελιών». Λίγο μετά εξορίζεται στη Λήμνο όπου θα γράψει το «Καπνισμένο Τσουκάλι».
Τον Μάιο του 1949 μεταφέρθηκε στο κολαστήριο της Μακρονήσου. Τα χειρόγραφα της Μακρονήσου, διασώθηκαν από τον Μάνο Κατράκη, σε μπουκάλια, που θάφτηκαν στη γη. Όταν το 1952 εκτελέστηκαν ο Νίκος Μπελογιάννης και οι σύντροφοί του, γράφει το ποίημα «Ο Άνθρωπος με το Γαρύφαλλο», που κυκλοφόρησε με σκίτσο του Μπελογιάννη, φιλοτεχνημένο από τον Πάμπλο Πικάσο!
Από εκεί και μετά, θα κυκλοφορήσει τις ποιητικές του συλλογές στον «Κέδρο», όπου θα εκδώσει μεγάλα του έργα, όπως η Σονάτα του Σεληνόφωτος με το οποίο κέρδισε το Ά Κρατικό Βραβείο Ποίησης. Αργότερα, ο μουσικοσυνθέτης Μίκης Θεοδωράκης μελοποιεί 6 ποιήματα του Ρίτσου από τον «Επιτάφιο».
ριτσος2
Επιρροές και δικτατορία
Η ποίηση του Γιάννης Ρίτσου, επηρεάστηκε τόσο από τα βιώματά του, όσο και από τις κοινωνικές αναταραχές της χώρας. Ο Ρίτσος, μέσα στα ποιήματά του, έχει βιώματα που αντλήθηκαν από τον Εμφύλιο Πόλεμο, τις εξορίες που υπέστη και από κάθε κοινωνικό, μικρό ή μεγάλο, έναυσμα που το δόθηκε, όπως για παράδειγμα το ποίημα του ο Επιτάφιος. Ο Ρίτσος μέσα στα ποιήματά του γίνεται άλλοτε ερωτικός κι άλλοτε βαθιά υπαρξιακός. Η Χρύσα Προκοπάκη αναφέρει: «Αν κάποιος θα ήθελε να διαβάσει την ιστορία του περασμένου αιώνα, θα την έβρισκε ακέραια στην ποίηση του Ρίτσου.»
Κατά τη δικτατορία ο Γιάννης Ρίτσος, μαζί με άλλους αριστερούς θα συλληφθεί και θα οδηγηθεί στον Ιππόδρομο, από όπου θα οδηγηθεί σε τόπους εξορίας. Παρόλα αυτά, η συγγραφή του δε θα σταματήσει: αρχίζει την πρώτη σύνθεση: Χρυσόθεμις (-70), ενώ ένα χρόνο πριν είχε αρχίσει τον Αγαμέμνονα (-70). Και οι δύο αυτές συνθέσεις θα προστεθούν στην Τέταρτη διάσταση. Παράλληλα συγγράφει και ένα χορικό: Μαντατοφόρες. Τον Αύγουστο ξεκινά τον μονόλογο Αίας, ο οποίος και αυτός θα περιληφθεί στην Τέταρτη διάσταση, και τον Νοέμβρη, αρχίζει ποιήματα, τα οποία θα περιληφθούν, με τη σειρά τους, στη συλλογή Ο τοίχος μέσα στον καθρέφτη, και θα την συγκροτήσουν.
Το 1968, εν μέσω πολιτικών κρίσεων και προβλημάτων υγείας (καρκίνος), τον στέλνουν στη Λέρο. Εκεί πέρα θα προχωρήσει στην συγγραφή της συλλογής Πέτρες. Στο έργο αυτό επικρατεί νεκρό τοπίο, επικρατεί στειρότητα και μια έντονη αίσθηση βρόμας και αποσύνθεσης. Σίγουρα και σε αυτή τη συλλογή διαφαίνεται η καταπίεση που ένιωθε ο ποιητής για το καθεστώς. Κατόπιν, αφού τον στέλνουν στη Σάμο, γράφει τη συλλογή Κιγκλίδωμα. Σε αυτό το έργο η καταπίεση είναι το κύριο συστατικό. Προηγουμένως είχε γράψει και τις Επαναλήψεις, αυτές οι 3 συλλογές θα κυκλοφορήσουν σε μία δίγλωσση έκδοση στο εξωτερικό.
ριτσος3
Ο Γιάννης Ρίτσος πέθανε το 1990 αφήνοντας μια ανεκτίμητη κληρονομιά στη νεοελληνική λογοτεχνία. Πολλά έργα του έχουν μεταφραστεί σε αρκετές γλώσσες. Δημοσίευσε πάνω από εκατό ποιητικές συλλογές και συνθέσεις, εννέα μυθιστορήματα, τέσσερα θεατρικά έργα και μελέτες.
“Τη Ρωμιοσύνη μην την κλαις, ―εκεί που πάει να σκύψει
με το σουγιά στο κόκαλο, με το λουρί στο σβέρκο,
Να τη, πετιέται αποξαρχής κι αντρειεύει και θεριεύει
και καμακώνει το θεριό με το καμάκι του ήλιου”…..

Πηγές: Xρύσα Προκοπάκη-Ανθολόγιο Γιάννη Ρίτσου,wikipedia

Ακολουθήστε τη Karfitsa στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις από τη Θεσσαλονίκη, την Ελλάδα και τον κόσμο.