, Πέμπτη
28 Μαρτίου 2024

search icon search icon

Το παρασκήνιο ενός εορτασμού στην «Παναγία των Ποντίων»

 
ΠΑΝΑΓΙΑ ΣΟΥΜΕΛΑ, ΑΡΧΕΙΟ ΣΑΒΒΑ ΑΥΓΗΤΙΔΗ (ΠΟΝΤΟΣ)
Ένας εορτασμός με μηνύματα προς πολλούς αποδέκτες και κυρίως την Τουρκία ήταν αυτός του Δεκαπενταύγουστου στην Παναγία Σουμελά στο όρος Βέρμιο, στη σκιά της πρόσφατης απαγόρευσης της γειτονικής χώρας στο Οικουμενικό Πατριαρχείο για την τέλεση της Πατριαρχικής Θείας Λειτουργίας στο όρος Μελά και το Μοναστήρι της Παναγίας Σουμελά με τη δικαιολογία των εργασιών αποκατάστασης.
του Λευτέρη Ζαβλιάρη
Η αναφορά του επίσημου προσκεκλημένου Προέδρου της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλου στο περιθώριο των εορτασμών στην Ποντιακή Γενοκτονία και το μήνυμα προς την Άγκυρα για αίτημα συγνώμης, ξεκίνησε ένα νέο γαϊτανάκι εξελίξεων. Το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών με ανακοίνωση όπου η προκλητικότητα των γειτόνων εξαντλήθηκε προσδίδοντας κατηγορίες δημαγωγίας και ανιστόρητων επιχειρημάτων στο πρόσωπο του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας, ερμηνεύτηκε ως αντίδραση της γείτονος στο κλίμα ενότητας ποου παρουσιάστηκε τον περασμένο Δεκαπενταύγουστο. Την ίδια ώρα η Τουρκία δείχνει ότι δεν θέλει σε καμία περίπτωση να αφήσει περιθώρια ανεκτικότητας γύρω από το ποντιακό ζήτημα, παρόλο που διέρχεται μια σοβαρή κρίση μετά την απόπειρα πραξικοπήματος και του πογκρόμ που έχει εξαπολύσει η κυβέρνηση και ο Ταγίπ Ερντογάν για την εκκαθάριση αποστατών από όλες τις δομές του κράτους.
«Φόβος αφύπνισης συνειδήσεων»
Η περιοχή του Πόντου στη σημερινή Τουρκία είναι μια περιοχή ιδιάζουσα, που παρουσιάζει σημαντικές διαφορές από την υπόλοιπη χώρα. Σε αντίθεση με τις άλλες περιοχές της Τουρκίας, η ύπαρξη του ποντιακού και κατ’ επέκταση ελληνικού στοιχείου είναι ισχυρή.  Ο λόγος φυσικά για τους γηγενείς που δεν αυτοπροσδιορίζονται ως Τούρκοι αλλά ως Μαυροθαλασσίτες ή Karadenizliler στην τουρκική γλώσσα.«Κάτι τέτοιο έχει θορυβήσει τα τελευταία χρόνια το τουρκικό κράτος και την κυβέρνηση της χώρας», επισημαίνει στην Karfitsa ανώτατο στέλεχος των ενόπλων δυνάμεων ε.α., με θητεία και στην Τουρκία. Όπως επισημαίνει η ίδια πηγή, «η ανησυχία για ένωση ανθρώπων με την ίδια πολιτισμική κληρονομιά, οδηγεί στο συμπέρασμα τη αφύπνισης συνειδήσεων. Αυτό δεν είναι αποδεκτό από την τουρκική κυβέρνηση, αφού ήδη αντιμετωπίζει χρόνιο πρόβλημα με το κουρδικό που είναι παρόμοια περίπτωση».  Όσο για το χρονικό της απαγόρευσης του τελετουργικού του Δεκαπενταύγουστου στην Παναγία Σουμελά στην Τραπεζούντα, η αρχή έγινε προ τριμήνου περίπου, όταν σχετικό έγγραφο προς το Οικουμενικό Πατριαρχείο ενημέρωνε ότι δεν μπορεί να γίνει εκεί η καθιερωμένη Θεία Λειτουργία των τελευταίων ετών χοροστατούντος του Οικουμενικού Πατριάρχη λόγω πτώσεων βράχων. Ωστόσο αργότερα υπήρξε νεότερο έγγραφο που επέτρεπε τη διεξαγωγή της τελετής. Πριν από λίγες μέρες ωστόσο νέο έγγραφο απαγόρευε οριστικά τη διεξαγωγή της Θείας Λειτουργίας για την Κοίμηση της Θεοτόκου.
«Συνήθεις τέτοιες ανακοινώσεις»
Οι καλά γνωρίζοντες την πρακτική της Τουρκίας σε ζητήματα γενοκτονιών, δεν εξεπλάγησαν από την αντίδραση του επίσημου τουρκικού κράτους. «Δεν περιμέναμε κάτι διαφορετικό από αυτήν την αντίδραση της Τουρκίας. Εξάλλου “έξεστι Κλαζομενίοις ασχημονείν”», επισημαίνει χαρακτηριστικά στην Karfitsa ο γνωστός ποινικολόγος και προεξάρχων σε ζητήματα του ποντιακού ελληνισμού Χαράλαμπος Αποστολίδης. Όπως τονίζει ο ίδιος, ο Προκόπης Παυλόπουλος με αυτήν την επισήμανση, «κράτησε ψηλά τη σημαία μας και τα αιτήματα μας. Τον ευγνωμονούμε τόσο για την παρουσία του, όσο και για την αταλάντευτη θέση του, για το ζήτημα της γενοκτονίας, την αγάπη του για το ίδρυμα της Παναγίας Σουμελά και τους Ποντίους». Σχολιάζοντας την κίνηση της Τουρκίας, ο κ. Αποστολίδης κάνει λόγο για μια χώρα ιδιαίτερα αποσταθεροποιημένη τον τελευταίο καιρό, με προτεραιότητα τον εξισλαμισμό του κράτους. «Προσπαθεί να εξαγάγει τη δική της κρίση προς τα έξω. Σας υπενθυμίζω ανάλογες δηλώσεις προσβλητικού περιεχομένου έχουν γίνει και για τον Αυστριακό καγκελάριο και για τους Γάλλους όταν αναγνώρισαν την Γενοκτονία των Αρμενίων και για τον Γερμανό υπουργό εξωτερικών όταν αναγνωρίστηκε η Γενοκτονία των Αρμενίων από το γερμανικό κοινοβούλιο», επισημαίνει χαρακτηριστικά ο Χαράλαμπος Αποστολίδης. Μάλιστα ο ίδιος υπογραμμίζει ότι δεν γίνεται μια χώρα όπου παρατηρείται καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, φίμωσης του τύπου και της ελευθερίας των θρησκευτικών ελευθεριών, και με έντονο θρησκευτικό φονταμενταλισμό, να προσπαθεί να παραδώσει μαθήματα στην Ελλάδα. «Τιμούμε τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και ελπίζουμε το παράδειγμα του να το ακολουθήσουν όχι μόνο και άλλοι πολιτικοί παράγοντες της χώρας αλλά και της Ευρώπης. Εξάλλου όλοι γνωρίζουν ότι η Τουρκία είναι το μαύρο πρόβατο στην Ευρωπαϊκή Ένωση και προσπαθεί με αυτόν τον τρόπο να αμυνθεί. Είναι μια αντίδραση που δεν εκπλήσσει κανέναν. Η Τουρκία νομίζει ότι είναι ένα σουλτανάτο που νομίζει ότι μπορεί να ασχημονεί παντού», εξηγεί ο κ. Αποστολίδης.
Η «σημειολογία» του Βερμίου
Ο φετινός εορτασμός στο Βέρμιο, με τα χαρακτηριστικά που είχε αποτέλεσε εν ολίγοις μία νίκη του ποντιακού ελληνισμού γύρω από πολλά ζητήματα που τον αφορούν. Κυρίαρχος σκοπός ήταν φυσικά να υπάρξει μήνυμα προς την Τουρκία για το ζήτημα της Ποντιακής Γενοκτονίας αλλά και του μοναστηριού της Παναγίας Σουμελά στην Τραπεζούντα, με τη χάραξη μια ενιαίας εθνικής πολιτικής προς το ζήτημα. Κάτι τέτοιο άλλωστε είχε υποδαυλιστεί πέρυσι με τη δήλωση του υπουργού Παιδείας Νίκου Φίλη, όπου αμφισβήτησε τον όρο της Γενοκτονίας. Η Παναγία Σουμελά και το ομώνυμο ίδρυμα στο Βέρμιο λειτουργώντας ως η αμφικτιονία του ποντιακού ελληνισμού, έδωσε το έναυσμα τον φετινό Δεκαπενταύγουστο για τον παραμερισμό των διαφωνιών. Αυτό φάνηκε αρχικά με την παρουσία Παυλόπουλου ως πρώτου πολίτη της χώρας στους εορτασμούς, αλλά και του αρχηγού ΓΕΕΘΑ. Μάλιστα είναι χαρακτηριστικό ότι ο Ευάγγελος Αποστολάκης αν και ναύαρχος δεν παρέστη στην Τήνο, λόγω και της επετείου του τορπιλισμού της Έλλης, αλλά βρέθηκε στην Παναγία Σουμελά. Οι παρουσίες αυτές ενισχύθηκαν και με το παρών του ποντιακής καταγωγής αρχηγού ΓΕΣ αντιστράτηγου Βασίλη Τελλίδη και του αρχηγού της ΕΛΑΣ Κωνσταντίνου Τσουβάλα, όπως και του εκπροσώπου του πρωθυπουργού, που ήταν ο αν. υπουργός Οικονομικών Τρύφων Αλεξιάδης. «Αυτό δείχνει ότι το έθνος έχει αρχίσει να ενώνεται, δείχνει ότι παραμερίζει πάθη, ότι μπορεί να συντηρεί τη μεγάλη εικόνα πέρα από μικροψυχίες και δείχνει τη μεγάλη εμπιστοσύνη που έχουμε τόσο στο σωματείο όσο και στο ίδρυμα, οι πολιτειακές και στρατιωτικές αρχές της χώρας. Η παρουσία τους εκεί είναι αναγνώριση του έργου που επί 50 χρόνια αόκνως επιτελείται στα υψώματα του Βερμίου», εξηγεί ο Χαράλαμπος Αποστολίδης. Σύμφωνα με τον ίδιο τα  μηνύματα που δόθηκαν είναι σαφή, αφού ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έγραψε σε ειδικό σημείωμα αυτό που είπε για τη Γενοκτονία στη λογική του «scripta manent». «Η θέση του βέβαια είναι γνωστή και αταλάντευτη τα τελευταία χρόνια για το ζήτημα, που είναι ενδεικτικό άσκησης καλής προεδρίας σε πείσμα όσων δεν το περίμεναν. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έκανε το αυτονόητο, αλλά δυστυχώς στη χώρα μας τα αυτονόητα είναι τα δύσκολα», αναφέρει χαρακτηριστικά ο Χαράλαμπος Αποστολίδης.
«Να συμβιβαστεί η Τουρκία»
Για μια χώρα που λειτουργεί με «σουλτανικές πολιτικές» κάνει λόγο στην Karfitsa ο πρόεδρος του Σωματείου «Παναγία Σουμελά» Γιώργος Τανιμανίδης. «Η αλήθεια και η πραγματικότητα εξακολουθούν να ενοχλούν την Τουρκία. Η μη παραδοχή του εγκλήματος της Γενοκτονίας θα μας βρίσκει πάντοτε μπροστά της και όσο ακόμα αρνείται την ιστορία και τα γεγονότα. Από εκεί και πέρα γίνεται αντιληπτό σε όλους μας πώς λειτουργεί η γειτονική χώρα με σουλτανικές πολιτικές. Γιατί είναι αυτονόητο ότι η Τουρκία πρέπει να ζητήσει συγνώμη για τα θύματα της γενοκτονίας», εξηγεί ο κ. Τανιμανίδης.
Σύμφωνα με τον ίδιο, η επισήμανση του τουρκικού ΥΠΕΞ για πίστη στις σχέσεις καλής γειτονίας με την Ελλάδα, μπορεί να μεταφραστεί με ένα αίτημα συγνώμης για την Ποντιακή Γενοκτονία, «που είναι αίτημα ολόκληρου του ελληνικού λαού», υποστηρίζει ο πρόεδρος του σωματείου «Παναγία Σουμελά». Το αίτημα αυτό, όπως επισημαίνει, το εξέφρασε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, από το χώρο του προσκυνήματος. «Εμείς τον ευχαριστήσαμε που χάραξε μια εθνική γραμμή, με ειρηνικές προσεγγίσεις στα πλαίσια του πολιτικού πολιτισμού του 21ου αιώνα. Από εκεί και πέρα υπάρχει εκνευρισμός και το τουρκικό ΥΠΕΞ αντέδρασε με μια ιταμή πρόκληση. Ό,τι έχει τεκμηριωθεί ιστορικά δεν μπορεί να αναιρεθεί», υπογραμμίζει ο κ. Τανιμανίδης.  Μάλιστα κάνει λόγο για ένα ιδιαίτερο σημειολογικό στοιχείο, το ότι δηλαδή όλα αυτά ειπώθηκαν από έναν χώρο, όπως το ιερό προσκύνημα της εικόνας της Παναγίας Σουμελά, που βρίσκεται για περισσότερο από μισό αιώνα στο όρος Βέρμιο. Όσο για το ζήτημα της Θείας Λειτουργίας της Μονής στο όρος Μελά, ο κ. Τανιμανίδης σημειώνει ότι όλοι οι εκπρόσωποι του ποντιακού ελληνισμού βρίσκονται σε εγρήγορση για το πώς θα αντιδράσει η γειτονική χώρα όταν ολοκληρωθούν οι εργασίες «Το Πατριαρχείο κοπιάζει για να συνεχιστεί η λειτουργία στο όρος Μελά για όλους τους Ποντίους και τους υπόλοιπους Έλληνες, από εκεί και πέρα η Τουρκία έχει κάποιες απαιτήσεις όπως η βίζα στην Ευρώπη και βάσει αυτής της διαπραγμάτευσης  πρέπει να συμβιβαστεί με την πραγματικότητα χωρίς προκλήσεις», αναφέρει ο πρόεδρος του Σωματείου «Παναγία Σουμελά».
Η λογική του «Nutuk»
Η απάντηση του τουρκικού ΥΠΕΞ δεν είναι τίποτε παραπάνω όπως αναφέρουν στην Karfitsa καλά πληροφορημένες πηγές από την λογική που έχει εμφυσήσει σε αυτά τα θέματα ο «Μέγας Ρητορικός Λόγος» του Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ γνωστός στα τουρκικά ως «Nutuk». Το συγκεκριμένο πόνημα αναφέρεται και στο ποντιακό ζήτημα όπως τονίζουν οι ίδιες πηγές και αποτελεί την επίσημη άποψη του τουρκικού κράτους. «Γίνεται λόγος για Έλληνες ληστές, που υποκινούμενοι από το Πατριαρχείο και τη Ρωσία καταδυναστεύουν τον φιλήσυχο τουρκικό λαό στον Πόντο. Ως εκ τούτου επισημαίνεται πως ό,τι έγινε εκείνη την εποχή από τουρκικής πλευράς, πραγματοποιήθηκε με σκοπό τη διαφύλαξη της ασφάλειας των Τούρκων της περιοχής», αναφέρει χαρακτηριστικά η ίδια πηγή.

Ακολουθήστε τη Karfitsa στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις από τη Θεσσαλονίκη, την Ελλάδα και τον κόσμο.