Ρεπορτάζ: Βαγγέλης Στολάκης
Μπορεί ο καιρός τις τελευταίες ημέρες να «γλύκανε» και οι πολικές θερμοκρασίες στην Βόρεια Ελλάδα να υποχώρησαν, ωστόσο η «Αριάδνη» εκτός από τα πολλά προβλήματα που άφησε πίσω της- με τις σωληνώσεις να παγώνουν, τα νοικοκυριά να μένουν χωρίς θέρμανση και νερό και τις καταστροφές τις οποίες θα κληθούν να πληρώσουν οι Έλληνες πολίτες- έφερε στο… φως ζητήματα που δεν μπόρεσαν να καλύψουν οι λίγοι πόντοι χιόνι! Οι κακοτεχνίες στις εγκαταστάσεις φυσικού αερίου και εξωτερικών λεβήτων αερίου που είχαν ως αποτέλεσμα να… παγώσουν εξαιτίας της θερμοκρασίας που «έπεσε» κάτω από το  μηδέν είναι κάτι που απασχολεί τους επαγγελματίες του κλάδου δεκαετίες, με την Πολιτεία να αδιαφορεί για τα αιτήματά τους, όπως ισχυρίζονται. Αποτέλεσμα, όπως οι ίδιοι καταγγέλλουν… «να φτάσει η παραοικονομία στον χώρο μας στα 15 δισεκατομμύρια ευρώ με το κράτος να χάνει πολλά έσοδα από τους φόρους».
Σύμφωνα με τον πρόεδρο της Ομοσπονδίας Βιοτεχνών Υδραυλικών Ελλάδας (ΟΒΥΕ), Δημήτρη Βαργιάμη, ο οποίος είναι και πρόεδρος του αντίστοιχου σωματείου στην Θεσσαλονίκη: «Ως χώρα έχουμε μείνει στην δεκαετία του ’60. Ενώ η τεχνολογία εξελίσσεται εμείς δεν εξελισσόμαστε. Υπάρχει ένας τεχνικός κανονισμός για το πώς πρέπει να γίνεται στα νοικοκυριά η παροχή του φυσικού αερίου. Είναι γραμμένος στο γόνατο. Το έχουμε επισημάνει πολλές φορές στο υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας αλλά διαχρονικά οι πολιτικές ηγεσίες του δεν έδωσαν λύση» σχολιάζει.
Σύμφωνα με τον ίδιο, «Θεσπίστηκε ένας τεχνικός κανονισμός που αφορά μόνο τη γραμμή του φυσικού αερίου και το πώς θα συνδεθεί αυτή με την επιτοίχια μονάδα φυσικού αερίου, δηλαδή το που θα είναι στραμμένη η καπνοδόχος ή ποιες είναι οι προδιαγραφές της καπνοδόχου. Ο κανονισμός αναφερόταν στις προδιαγραφές των σωληνώσεων που αφορούσαν στις γραμμές του φυσικού αερίου και άλλες λεπτομέρειες. Εκεί σταματούσε ο κανονισμός. Δεν υπήρχε ένας δεύτερος που να ξεκαθαρίζει σε εμάς τους επαγγελματίες το πώς θα γίνεται η τοποθέτηση των εξαρτημάτων σε ότι αφορά το κομμάτι της θέρμανσης, όπως για το που πρέπει να τοποθετηθεί ο λέβητας». Ο κ. Βαργιάμης αναφέρει επίσης ότι: «πολλοί είναι οι παράγοντες που μπορεί να επηρεάσουν και τελικά να καταστρέψουν μια μονάδα. Για παράδειγμα εάν κοπεί το ρεύμα και έχεις θερμοκρασία -5 βαθμούς τότε δεν λειτουργεί το σύστημα. Παγώνει και έχει ζημιές. Επίσης εάν έχεις ρεύμα και δεν έχεις φυσικό αέριο πάλι θα έχεις το ίδιο αποτέλεσμα».
«Είναι λάθος που οι λέβητες φυσικού αερίου τοποθετήθηκαν στα μπαλκόνια. Θα πρέπει να στηθεί ένας κανονισμός που θα ορίζει πως τα συστήματα αυτά του φυσικού αερίου θα τοποθετούνται με βάση την ευρωπαϊκή πραγματικότητα» συμπληρώνει ο πρόεδρος της ΟΒΥΕ.  «Υπήρξε φθορά των σωληνώσεων και αμέλεια των καταναλωτών. Οι σωλήνες μπήκαν εξωτερικά κάτι που είναι μέγα λάθος, γιατί εσωτερικά χαλούσαν την αισθητική των σπιτιών» λέει ο κ. Βαργιάμης. Ο πρόεδρος καταγγέλλει επίσης ότι στο παρελθόν υπήρχαν «εταιρίες μαϊμού με ανειδίκευτους εργάτες που αναλάμβαναν να στήσουν συστήματα θέρμανσης».
Σε αντίθεση με την Ελλάδα το τοπίο στο εξωτερικό είναι ρυθμισμένο, αφού υπάρχουν κανονισμοί και ψηφισμένοι νόμοι. «Οι νόμοι καθορίζουν τα πάντα» λέει ο κ. Βαργιάμης και αναφέρει ότι όλα αυτά είναι γνωστά στα υπουργεία.
Τελευταία νομοθετική πρωτοβουλία για τους τεχνικούς κανόνες εγκατάστασης λεβήτων φυσικού αερίου υπήρξε το 2011 και φέρει υπογραφή του τότε υπουργού Γιάννη Μανιάτη. Πρόκειται για τον νόμο ν. 4001/11 (ΦΕΚ 179 Α/22-8-2011) για τη λειτουργία Ενεργειακών Αγορών Ηλεκτρισμού και Φυσικού Αερίου, για Έρευνα, Παραγωγή και δίκτυα μεταφοράς Υδρογονανθράκων και άλλες ρυθμίσεις. Πιο συγκεκριμένα στο άρθρο 70 προβλέπονται τα εξής: «Με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, η οποία εκδίδεται μετά από εισήγηση του ΔΕΣΦΑ ΑΕ, λαμβάνοντας υπόψη τυχόν σχετικές συστάσεις του Οργανισμού Συνεργασίας Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας, θεσπίζονται Τεχνικοί Κανονισμοί Εξωτερικών Εγκαταστάσεων Αερίου που θα αφορούν στη μελέτη, στα υλικά, στην εγκατάσταση, στην επιθεώρηση, στις δοκιμές, στην ασφάλεια και στη λειτουργία των Συστημάτων Μεταφοράς, Εγκαταστάσεων ΥΦΑ, Εγκαταστάσεων Αποθήκευσης και καθορίζονται τα απαιτούμενα δικαιολογητικά και τεχνικά έγγραφα, για την έκδοση αδειών εγκατάστασης και λειτουργίας, που αφορούν στα Συστήματα Μεταφοράς, στις Εγκαταστάσεις ΥΦΑ και στις Εγκαταστάσεις Αποθήκευσης. 2. Με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, η οποία εκδίδεται μετά από εισήγηση επιτροπής εμπειρογνωμόνων που συστήνεται με απόφαση του ίδιου Υπουργού, θεσπίζονται Τεχνικοί Κανονισμοί Εξωτερικών Εγκαταστάσεων Δικτύων Διανομής και Τεχνικοί Κανονισμοί Εσωτερικών Εγκαταστάσεων Αερίου που θα αφορούν στη μελέτη, στα υλικά, στην εγκατάσταση, στην επιθεώρηση, στις δοκιμές, στην ασφάλεια και στη λειτουργία Δικτύων Διανομής και εσωτερικών δικτύων και εγκαταστάσεων των καταναλωτών Φυσικού Αερίου». Και πάλι όμως οι επαγγελματίες του κλάδου εκτιμούν πως υπάρχουν παραλείψεις.
«Ευτυχώς που είναι έξω…»
Ευτυχώς που οι λέβητες αερίου είναι τοποθετημένοι στο εξωτερικό των σπιτιών, αφού οι κίνδυνοι για τον άνθρωπο είναι μεγάλοι από την μη συντήρηση τους, λέει από την πλευρά του ο Λεωνίδας Μπακούρας, γενικός διευθυντής της εταιρίας διανομής Φυσικού Αερίου σε Θεσσαλονίκη – Θεσσαλία.  Ο ίδιος προσθέτει πως θα πρέπει οι καταναλωτές να συντηρούν τόσο τους λέβητες αλλά και να προστατεύουν τους σωλήνες του νερού. «Η επιλογή του λέβητα και η τοποθέτησή του είναι ευθύνη του καταναλωτή και του επιβλέποντα μηχανικού. Εμείς δεν λέμε τι να επιλέξουν οι καταναλωτές» λέει ο κ. Μπακούρας. Αναφέρει ότι ο Τεχνικός Κανονισμός Φυσικού Αερίου που υπάρχει (2003) είναι αυστηρός, ενώ ο Τεχνικός Κανονισμός για τις υδραυλικές εγκαταστάσεις (1986) «ίσως χρειάζεται κάποια αναθεώρηση» σχολιάζει ο κ. Μπακούρας. Και εξηγεί: «σκοπεύουμε να κάνουμε μια μεγάλη διαφημιστική καμπάνια που θα δείχνει πως πρέπει να γίνονται οι εγκαταστάσεις φυσικού αερίου για να μην υπάρχουν προβλήματα με τον παγετό και τις κακές καιρικές συνθήκες. Είναι όμως μια συμβουλευτική παροχή προς τους καταναλωτές». Όπως αναφέρει ο κ. Μπακούρας: «Θα πρέπει να μάθουν οι καταναλωτές να επιλέγουν σωστούς επαγγελματίες που θα έχουν πιστοποίηση. Να βρουν σωστούς υδραυλικούς και μηχανικούς». Μιλώντας για τους λόγους για τους οποίους ένας λέβητας φυσικού αερίου παύει να λειτουργεί επισημαίνει ότι υπάρχουν τρεις λόγοι: 1. Εάν σταματήσει η παροχή του νερού, 2. Εάν δεν υπάρχει τροφοδοσία ρεύματος και 3. Εάν ένας λέβητας μείνει για μεγάλο χρονικό διάστημα χωρίς να λειτουργεί. «Εμείς δεν λέμε που να βάλουν οι καταναλωτές τον λέβητα. Μας καταθέτουν μελέτες και δίνουμε έγκριση. Εάν οι λέβητες μπουν μέσα είναι απόφαση του καταναλωτή και του μηχανικού. Είμαστε η μόνη χώρα που ορίζει ότι χρειάζεται γνωμοδότηση μηχανικού. Δίνουμε εγκρίσεις βάσει της μελέτης του μηχανικού» σχολιάζει. «Κι ο καταναλωτής έχει τις ευθύνες του για ό,τι συνέβη τις περασμένες ημέρες. Η συντήρηση ενός λέβητα είναι ευθύνη του καταναλωτή. Όπως αντιλαμβάνεστε από τη στιγμή που δεν συντηρούνται οι λέβητες, ευτυχώς που μπαίνουν έξω από τα σπίτια γιατί σε περίπτωση διαρροών οι κίνδυνοι είναι μεγάλοι. Το να έχει κάποιος τον λέβητα μέσα σημαίνει ότι κάποιος κάνει ετήσια συντήρηση του λέβητα» καταλήγει ο κ. Μπακούρας.
Ενεργειακές σπατάλες και… Βρετανία
Πρόσφατα, η Ομοσπονδία κατέθεσε στο αρμόδιο υπουργείο εμπεριστατωμένη μελέτη για τον καθαρισμό των συστημάτων θέρμανσης βάσει της οποίας τα νοικοκυριά μπορούν να εξοικονομήσουν μέχρι και 30% της ενέργειας την οποία σήμερα καταναλώνουν. «Στο εξωτερικό είναι υποχρεωτικοί οι καθαρισμοί διαφορετικά απαγορεύεται στους καταναλωτές να ανάψουν την θέρμανση. Εδώ φυσικά και κανείς δεν το ελέγχει» σχολιάζει. Στην εισηγητική τεχνική έκθεση που κατατέθηκε στο υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, στη Γενική Γραμματεία Ενέργειας αλλά και το υπουργείο Οικονομίας, Ανάπτυξης και Τουρισμού η ΟΒΥΕ επισημαίνει μεταξύ άλλων ότι θα πρέπει να θεσπιστούν κανόνες αναφέροντας μάλιστα με παραδείγματα τι συμβαίνει σε άλλες χώρες του εξωτερικού. «Σε προηγμένες χώρες( Ηνωμένο ΒασίλειοBS7593, Γερμανία, ΙταλίαDL 192/05 N°311,Ισπανία Según el Energy Savings Trust (Fundación para el Ahorro Energético κτλ) είναι πλέον υποχρεωτική με νόμο η διαχείριση του νερού εγκαταστάσεων πριν τεθεί σε λειτουργία. Το κόστος για την Ελλάδα των «μολυσμένων λεβήτων» μπορεί να είναι εκατομμύρια ευρώ. Με περίπου 1,5 εκατομμύρια λέβητες κεντρικής θέρμανσης ακόμη και μια μέση απώλεια του 5% σε ένα μέσο ετήσιο κόστος καυσίμου μόνο, ας πούμε 400€, μας οδηγεί σε μια σπατάλη 30.000.000€., που μάλιστα, δεν περιλαμβάνει ακόμη επαγγελματικά και βιομηχανικά συστήματα».
Για παράδειγμα στην Μεγάλη Βρετανία υπάρχουν οδηγίες συγκεκριμένες τόσο για την τοποθέτηση λεβήτων φυσικού αερίου (εντός οικείων) όσο και για τη συντήρησή τους. Μελέτη του Heating & Hotwater Industry Council, που είναι Μη Κερδοσκοπική Εμπορική Ένωση που ειδικεύεται στους τομείς της ενέργειας αναφέρεται αναλυτικά στους κανονισμούς κτιρίων, τις προδιαγραφές  και τις οδηγίες εγκατάστασης των περισσοτέρων κατασκευαστών λεβήτων. Στον εν λόγω βρετανικό οδηγό δίνονται επίσης πληροφορίες για τους διάφορους τύπους χημικών ουσιών επεξεργασίας νερού και συσκευών και πως λειτουργούν, τονίζοντας τις συστάσεις που δίνονται από τους κανονισμούς και τα πρότυπα. Ο εν λόγω οδηγός  καλύπτει τρείς κύριους τομείς, τον καθαρισμό, την προστασία και την συντήρηση.
Παραοικονομία και… μαύρη εργασία
Την ίδια ώρα, εκ μέρους της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Υδραυλικών προτείνεται να δημιουργηθεί ένας ελεγκτικός μηχανισμός που θα ελέγχει ποιος πραγματοποιεί  τεχνικές εργασίες, αφού σύμφωνα με εκτιμήσεις της το ποσό της παραοικονομίας του κλάδου αγγίζει τα… 15 δισεκατομμύρια ευρώ το χρόνο, με αποτέλεσμα το δημόσιο να ζημιώνεται εξαιτίας της απουσίας νόμων και ελεγκτικών μηχανισμών. «Άνθρωποι χωρίς άδειες και πτυχία κάνουν τους επαγγελματίες και παίρνουν δουλειές με αποτέλεσμα αμφιβόλου ποιότητας» λέει ο κ. Βαργιάμης.  Σύμφωνα με τον πρόεδρο «υπάρχουν απαρχαιωμένες τεχνικές οδηγίες. Όλα τα συστήματα θέρμανσης έχουν αλλάξει σε όλο τον κόσμο και εμείς έχουμε μείνει στη δεκαετία του ’60. Υπάρχει κανονισμός για το στήσιμο της μονάδας φυσικού αερίου αλλά δεν αναφέρει πουθενά εάν μια μονάδα πρέπει να μπει μέσα ή έξω. Ο νομοθέτης το αφήνει ανοικτό και φλου. Το πρόβλημα είναι μείζον και πολιτικό. Δεν υπήρξε μέριμνα ώστε ο επαγγελματίας- εγκαταστάτης  να δίνει μια βεβαίωση στον καταναλωτή με την οποία θα τον κατοχυρώνει για ορισμένα ζητήματα. Για όλες τις βλάβες και για το γεγονός ότι πάγωσαν οι λέβητες αερίου φταίνε οι πολιτικοί που δεν νομοθέτησαν μέχρι τώρα» λέει και σχολιάζει ότι «και οι εταιρίες παροχής φυσικού αερίου πίσω από αυτή την ασάφεια του νόμου είναι καλυμμένες.