Του Κώστα Καντούρη
Ένα πρωτοφανές μεγάλο κύμα μεταναστών και προσφύγων από τα ελληνοτουρκικά σύνορα του Έβρου, προκάλεσε «έμφραγμα» στην κρατική μηχανή, τόσο στον ακριτικό νομό όσο και στη Θεσσαλονίκη, όπου καταλήγει ο μεγαλύτερος όγκος των νεοεισερχομένων. Τα αστυνομικά τμήματα έχουν μπλοκάρει στη διαδικασία καταγραφής, την ώρα που οι διακινητές στέλνουν στην πλατεία Αριστοτέλους τους μετανάστες «παίζοντας» επικοινωνιακά  με την εικόνα μπροστά από το αστυνομικό τμήμα που βρίσκεται στο κεντρικότερο σημείο της Θεσσαλονίκης.
«Πρώτα πήγα σε άλλο αστυνομικό τμήμα και περίμενα, όμως μου είπαν πως εκεί δεν πρόκειται να εξυπηρετηθώ και κάποιοι μας υπέδειξαν αυτό το τμήμα. Είμαι μόλις τρεις ημέρες εδώ». Ο 26χρονος Ομέντ, Κούρδος από το Ιράκ την περασμένη Δευτέρα ξύπνησε στο γρασίδι απέναντι από το αστυνομικό τμήμα Λευκού Πύργου. «Μας είπαν πως εδώ θα πάρουμε χαρτιά, αυτό θέλουμε μόνον για να συνεχίσουμε», τόνισε στην Karfitsa.
Ο Ομέντ είχε φτάσει λίγες ημέρες νωρίτερα στη Θεσσαλονίκη, προερχόμενος από τον Έβρο, απ’ όπου εισήλθε στη χώρα μας, έχοντας πληρώσει διακινητές. Την περίοδο αυτή στον Έβρο οι δυνάμεις της συνοριοφυλακής αντιμετωπίζουν αδικαιολόγητα υψηλές πιέσεις ροών για την εποχή, όπως τουλάχιστον έχουν καταγραφεί τα τελευταία χρόνια. Ο αριθμός των μεταναστών και προσφύγων που έχουν καταγραφεί μέχρι τέλη Σεπτεμβρίου στον ακριτικό νομό, είναι κάτι παραπάνω από διπλάσιος, σε σχέση με τις καταγραφές όλου του 2017.
Εκτιμάται πως οι αυξημένες ροές οφείλονται στη χαλαρή στάση που άρχισαν πάλι να κρατούν οι Τούρκοι συνοριοφύλακες. Άλλωστε αυτός ήταν ο λόγος που μέχρι τώρα τόσο η Ελλάδα όσο και ευρωπαϊκά όργανα έχουν κάνει παρεμβάσεις στην Άγκυρα, ελπίζοντας να σκληρύνει το καθεστώς επιτήρησης των συνόρων στο οποίο αλωνίζουν οι διακινητές.
«Μπλόκαραν» οι υπηρεσίες
Τα προβλήματα ξεκινούν από τον Έβρο. Οι ροές είναι ιδιαίτερα αυξημένες μετά τα μέσα Αυγούστου και η κατάσταση τείνει να πλησιάσει την  κατάσταση που είχε παρατηρηθεί τον Απρίλιο, όταν σημειώθηκαν ρεκόρ στις αφίξεις, κυρίως Κούρδων από το Αφρίν, όπου τότε είχε εισβάλει η Τουρκία. Οι υπηρεσίες του Έβρου δεν προλαβαίνουν να καταγράφουν, με συνέπεια όλα τα κρατητήρια των τμημάτων του νομού να είναι γεμάτα. Παράλληλα, είναι πάρα πολλές οι περιπτώσεις διακίνησης που είναι λογικό να μην επαρκούν  οι δυνάμεις ελέγχου των συνόρων για να ανακόψουν τα βαν και τα ΙΧ που διασχίζουν τη βόρεια Ελλάδα, μέχρι οι διακινητές να οδηγήσουν  πρόσφυγες και μετανάστες στη Θεσσαλονίκη.
Το πρόβλημα μετά τον Έβρο μετακινείται αυτόματα στη Θεσσαλονίκη, όπου οι αστυνομικές υπηρεσίες έχουν σηκώσει τα χέρια ψηλά. Ο μεγάλος αριθμός αλλοδαπών που φτάνει καθημερινά στην πόλη με τη συμβολή διακινητών, υπολογίζεται ότι ξεπερνά τους 50, που σημαίνει ότι είναι αδύνατο να καταγραφούν άμεσα. Η διαδικασία καταγραφής απαιτεί χρόνο μεγαλύτερο των δύο ημερών, που σημαίνει ότι αυτό το διάστημα ο πρόσφυγας πρέπει να βρίσκεται σε αστυνομικό κρατητήριο, καθώς αντιμετωπίζεται ως κρατούμενος. Όμως τα κρατητήρια όλων των αστυνομικών τμημάτων στο πολεοδομικό συγκρότημα είναι γεμάτα. Γι’ αυτό και οι αστυνομικοί δεν μπορούν να καταγράψουν όσους πρόσφυγες ζητούν μόνοι τους να συλληφθούν!
Η καταγραφή του κάθε πρόσφυγα περιλαμβάνει δακτυλοσκόπηση, φωτογράφιση αλλά και μία μικρή συνέντευξη για την επιβεβαίωση του τόπου καταγωγής. Παράλληλα εξετάζεται στις διεθνείς βάσεις δεδομένων εάν τα στοιχεία εμπίπτουν σε στοιχεία καταζητούμενων ή ακόμη και υπόπτων. Από εκεί και πέρα, όσοι δικαιούνται άμεσα διεθνούς προστασίας και αντιμετωπίζονται ως πρόσφυγες πολέμου λαμβάνουν ένα έγγραφο με το οποίο έχουν δικαίωμα παραμονής στην Ελλάδα μέχρι έξι μήνες και αφήνονται ελεύθεροι, κυρίως όμως διοχετεύονται σε οργανωμένες δομές. Οι υπόλοιποι, που χαρακτηρίζονται μετανάστες, συνήθως κρατούνται μέχρι να υποβάλουν αίτηση ασύλου. Όταν ολοκληρώνεται το διάστημα κράτησής τους, που δεν μπορεί αν είναι μεγαλύτερο των οκτώ μηνών, αφήνονται ελεύθεροι λαμβάνοντας ένα υπηρεσιακό σημείωμα το οποίο τους υποχρεώνει να εγκαταλείψουν την Ελλάδα μέσα σε 30 ημέρες.
Δεν ζητούν άσυλο
Η Ελλάδα εξακολουθεί να είναι χώρα – τράνζιτ για τους ανθρώπους αυτούς, οι οποίοι επιβεβαιώνουν πως δεν έχουν σκοπό να μείνουν στη χώρα μας, αλλά να αναζητήσουν την τύχη τους σε μία άλλη ευρωπαϊκή χώρα, γνωρίζοντας πού καλά ότι για να φτάσουν εκεί πρέπει να διασχίσουν παράνομα τα σύνορα. «Θέλουμε μόνον τα χαρτιά, δεν πρόκειται να μείνουμε εδώ», ξεκαθάριζε ο 30χρονος Χέιμαν από το Ιράν, ο οποίος ήταν από τους πρώτους που πριν δέκα ημέρες «κατασκήνωσε» στην πλατεία Αριστοτέλους. «Εμείς θέλουμε μόνον να καταγραφούμε, να πάρουμε το χαρτί για να κινηθούμε νόμιμα μέχρι να φύγουμε», συμπλήρωσε, επιβεβαιώνοντας πως γνώριζε ότι η συνέχιση του ταξιδιού εκτός Ελλάδας θα γινόταν παράνομα.
Εξαιτίας αυτού του γεγονότος, ειδικά οι πρόσφυγες, δεν καταθέτουν στις ελληνικές αρχές αιτήσεις για να τους χορηγηθεί άσυλο. Γνωρίζουν πολύ καλά ότι σε περίπτωση που κάνουν αίτηση, λόγω της κατάστασής τους θα γίνει δεκτή και με αυτόν τον τρόπο θα «εγκλωβιστούν» στην Ελλάδα, αφού θα έχουν τη δυνατότητα μόνον να ταξιδέψουν στην Ευρώπη, όχι όμως να μείνουν. Έτσι αναζητούν την ευκαιρία να φτάσουν σε μία άλλη ευρωπαϊκή χώρα και να καταθέσουν εκεί αίτημα ασύλου ούτως ώστε να μείνουν μόνιμα.
Από την άλλη, οι μετανάστες καταθέτουν αιτήματα ασύλου, όχι στο σύνολό τους, προκειμένου να πάρουν στα χέρια τους το «διαμονητήριο» του ενός μήνα και να προσπαθήσουν να συνεχίσουν το ταξίδι τους σε άλλη ευρωπαϊκή χώρα. Εάν φτάσουν θα καταθέσουν και εκεί αίτημα ασύλου, με τον πιο ορατό κίνδυνο να εξεταστεί αυτή που κατέθεσαν στην Ελλάδα. Η πλειοψηφία των μεταναστών γνωρίζει πως οι αιτήσεις ασύλου δεν έχουν τύχη, εάν δεν ανήκουν σε ειδικές ομάδες που δικαιούνται διεθνούς προστασίας. Ξέρουν ότι οι αιτήσεις τους θα απορριφτούν και σε κάποια στιγμή, όταν συλληφθούν, θα κινηθεί η διαδικασία επιστροφής τους στη χώρα καταγωγής τους.
Τα νούμερα προκαλούν ίλιγγο
Στη Θεσσαλονίκη είναι η πρώτη φορά που οι αστυνομικές υπηρεσίες καλούνται να διαχειριστούν τόσο μεγάλο όγκο ανθρώπων. Υπολογίζεται ότι στην πόλη το τελευταίο δεκαήμερο φτάνουν περισσότεροι από 100 μετανάστες και πρόσφυγες ημερησίως. Πρόχειρες εκτιμήσεις επιτελών της ΕΛ.ΑΣ. έλεγαν ότι στις 40 ημέρες που πέρασαν έχουν φτάσει περισσότεροι από 3.000 πρόσφυγες στην πόλη.
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία πάντως η αύξηση από τον Αύγουστο στον Σεπτέμβριο έχει φτάσει το 60%. Συγκεκριμένα τον Αύγουστο καταγράφηκαν στη Θεσσαλονίκη 1.138 μετανάστες και πρόσφυγες και συνελήφθησαν 18 διακινητές, ενώ τον Σεπτέμβριο ο αριθμός αυτός εκτινάχθηκε στους 1.821 με τους διακινητές που συνελήφθησαν να είναι 35 και οι αριθμοί αναμένεται να αυξηθούν περισσότερο τον Οκτώβριο, εάν συνεχιστούν οι ροές με αυτόν τον ρυθμό.
Η σύγκριση που προκαλεί ανησυχία για τη μεγάλη αύξηση είναι με τον περσινό Σεπτέμβριο, όταν στη Θεσσαλονίκη είχαν  καταγραφεί 906 πρόσφυγες και μετανάστες, ακριβώς οι μισοί απ’ ότι τον φετινό Σεπτέμβριο, ενώ είχαν συλληφθεί 15 διακινητές.
Κυκλώματα διακινητών: Θησαυρίζουν πουλώντας φρούδες ελπίδες
Την ώρα που οι ροές μεταναστών και προσφύγων αυξάνονται  τα κυκλώματα των διακινητών θησαυρίζουν, αυξάνοντας μάλιστα τις τιμές για το ταξίδι από την Κωνσταντινούπολη μέχρι τη Θεσσαλονίκη. Όπως  οι ίδιοι οι πρόσφυγες περιέγραψαν στην Karfitsa, οι τιμές κυμαίνονται από 2.500 μέχρι 3.000 δολάρια, στις οποίες περιλαμβάνονται τα αυτοκίνητα και η βάρκα που χρησιμοποιούν για να διασχίσουν τον ποταμό Έβρο.
Ο 35χρονος Γιούσεφ από το Ιράκ ταξίδεψε μαζί με 15 άτομα, που είχαν και παιδάκια στις αγκαλιές τους. «Πλήρωσα 3.000 δολάρια για να φτάσω  μέχρι εδώ. Στην αρχή μπήκαμε σε ένα μικρό φορτηγό στην Κωνσταντινούπολη και μετά φτάσαμε κοντά στα ελληνοτουρκικά σύνορα. Περπατήσαμε αρκετή ώρα, μπήκαμε σε μία βάρκα, ήμασταν όλοι μαζί, μετά πάλι περπατήσαμε. Συνολικά περπατήσαμε πέντε ώρες σε Τουρκία και Ελλάδα μέχρι να βρούμε το αυτοκίνητο που θα μας έφερνε εδώ στη Θεσσαλονίκη. Ήταν μικρό και καθόμασταν ο ένας πάνω στον άλλον», περιεγραψε.
Εκατοντάδες πρόσφυγες και μετανάστες πληρώνουν σε καθημερινή βάση αυτά τα χρήματα για να φτάσουν από την Τουρκία στην Ελλάδα. Οι τιμές διαφέρουν ανάλογα με τη διαδρομή που θα διανύσει ο καθένας. Το πέρασμα μόνον στο ποτάμι κοστίζει από 1.000 έως 1.200 ευρώ, καθώς αρκετοί πρόσφυγες επιλέγουν μόνον αυτό, καθώς γνωρίζουν τη μεταχείριση που έχουν από τις ελληνικές αρχές και απλώς θέλουν να περάσουν ασφαλείς τον Έβρο.
Οι διακινητές κερδίζουν χρήματα από τη συνέχιση του ταξιδιού των μεταναστών και  προσφύγων, μετά τη Θεσσαλονίκη και την Αθήνα και τότε οι τιμές ανεβαίνουν, ανάλογα με τη διαδρομή και τον τελικό προορισμό, ενώ και  οι καταβολές γίνονται βήμα βήμα. Δεν σταματούν να  παρακολουθούν πού βρίσκονται οι διακινούμενοι, γνωρίζοντας ότι θέλουν να φύγουν από τη χώρα μας. Πιέζουν επίσης να εκδώσουν γρήγορα έγγραφα από την αστυνομία, προκειμένου να πασάρουν τα διαμερίσματα που νοικιάζουν στη Θεσσαλονίκη και στην Αθήνα, όπου στοιβάζουν πολλούς πρόσφυγες εισπράττοντας υψηλό τίμημα.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ