, Παρασκευή
29 Μαρτίου 2024

search icon search icon

«Κάποιο άγαλμα μου είπε…» (Η δημόσια τέχνη στη Θεσσαλονίκη)

Η δημόσια τέχνη αποτελεί ένα στοιχείο αναζωογόνησης του δημόσιου χώρου, που οφείλει να συνομιλεί τόσο με τον κάτοικο, όσο και με τον επισκέπτη. Τα γλυπτά, οι τοιχογραφίες, οι εγκαταστάσεις, μόνιμες και εφήμερες, ανεξαρτήτως κλίμακας και υλικών, εμπλουτίζουν την αστική εμπειρία με νόημα, αισθητική απόλαυση και ενισχύουν την συλλογική ταυτότητα.
Του ΓΙΑΝΝΗ ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΥ*
Τα έργα τέχνης δημόσιου χώρου μετουσιώνουν την ιστορική μνήμη σε σύμβολα (μνημείο Λαμπράκη του γλύπτη Δωρόπουλου), συνομιλούν με το αστικό τοπίο (Cor-Ten Ζογγολόπουλου στην είσοδο της Δ. Έκθεσης) και τις φυσικές οριογραμμές του τοπίου, (Ομπρέλες του ιδίου στη Ν. Παραλία). Ταυτόχρονα, η δημόσια τέχνη με πιο εξωραϊστικό-διακοσμητικό χαρακτήρα αποδίδει με ωραία δείγματα τυπικά γλυπτικά θέματα ( το «Αγόρι που σφυρίζει» στην Πλατεία Ναυαρίνου και η «Λουόμενη» στη πλατεία Λευκού Πύργου του γλύπτη Νικόλα). Τα έργα τέχνης καταφέρνουν να αποτελούν τοπόσημα και σημεία αναφοράς στην πόλη.
Η δημόσια τέχνη οφείλει να είναι πλουραλιστική και πολύπλευρη. Ο επαναπροσδιορισμός των συμβόλων είναι στοιχείο της διαρκώς εξελισσόμενης τέχνης και οφείλει να αποτυπώνεται και στο δημόσιο χώρο. Ο Δήμος χαράζοντας μία στρατηγική για τη δημόσια τέχνη μπορεί να προσθέσει υπεραξία στην εικόνα της πόλης, να τονίσει στοιχεία της ιστορίας της και να της δώσει σημαντικό προβάδισμα στο branding που προσπαθεί να οικοδομήσει. Η προκήρυξη διεθνών διαγωνισμών για δημόσια έργα τέχνης, η ενθάρρυνση νέων δημιουργών, οι περιοδικές εκθέσεις δημόσιας τέχνης που είναι πολιτισμικά γεγονότα μεγάλης αποδοχής, είναι μόνο κάποιες ιδέες που μπορούν να ανανεώσουν και να διευρύνουν τη συλλογή δημόσιας τέχνης της πόλης μας.
Ωστόσο, αναπόσπαστο συστατικό της επιτυχίας (ή αποτυχίας) της δημόσιας τέχνης να επικοινωνήσει με το κοινό της πόλης είναι η επιλογή του χώρου και ο τρόπος με τον οποίο εκτίθεται σε αυτόν κάθε έργο. Το άγαλμα της Βασιλίσσης Όλγας είναι τοποθετημένα αντίθετα με την κίνηση των αυτοκινήτων στον ομώνυμο δρόμο. Το άγαλμα του Κρητικού Μακεδονομάχου είναι σχεδόν απαρατήρητο στην πλατεία Φαναριωτών. Το μνημείο του Ολοκαυτώματος δεν αναδεικνύεται καθόλου, τοποθετημένο σε μία κόγχη του πεζοδρομίου επί της Λεωφόρου Νίκης. Στη Θεσσαλονίκη έχουν τοποθετηθεί πάρα πολλά ακόμα γλυπτά, που σχεδόν περνούν απαρατήρητα. Είναι πολύ σημαντικός ο επανασχεδιασμός του χώρου, όπου βρίσκεται το κάθε έργο, ώστε να μην υπάρχουν οπτικά εμπόδια σε άτομα ή ομάδες που θέλουν να το θαυμάσουν.
Ο κανόνας είναι ο ίδιος, με αυτόν που ισχύει και στα εμπορικά καταστήματα, αν δηλαδή μετακινηθούν τα έργα λίγα μέτρα πιο πέρα, μπορεί να ενισχυθεί η δημοτικότητά τους. Η δημόσια τέχνη θα πρέπει να ορίζει τον χώρο στον οποίο εκτίθεται και όχι ο χώρος να περιορίζει την τέχνη. Επίσης θέματα συντήρησης και αντιμετώπισης φαινομένων βανδαλισμού είναι εξίσου επιτακτικά. Το «Φεγγάρι» του Παύλου Βασιλειάδη, ένα από τα ωραιότερα έργα της πόλης, έπρεπε να κολυμπήσει στα νερά του Θερμαϊκού για να γλυτώσει από το μένος των βανδάλων.
Ένα γλυπτό σε μία υδάτινη δεξαμενή , η οποία παραμένει άδεια, αφρόντιστη, γεμάτη σκουπίδια, αποτελεί μία εικόνα που υποβιβάζει τον αστικό χώρο και καθιστά το ίδιο το έργο ευάλωτο σε βανδαλισμό. Το παράδειγμα του κή-που των Γλυπτών της Νέας Παραλίας αποτελεί ένα πρότυπο άρτια σχεδιασμένου χώρου, όπου τα έργα τέχνης αποτελούν ένα δυναμικό σύνολο με τα φυσικά στοιχεία, το πράσινο και το νερό. Το Μετρό της Θεσσαλονίκης αποτελεί μία ακόμα μοναδική ευκαιρία να συνομιλήσει η τέχνη με το δημόσιο χώρο, στην περίπτωση των σταθμών του ιστορικού κέντρου, με τα εκπληκτικά αρχαιολογικά ευρήματα.
Η συμμετοχή των πολιτών μέσα από δράσεις καλλιτεχνικών ομάδων, φοιτητών καλών τεχνών, ευαισθητοποιημένων μαθητών στη διαμόρφωση προτάσεων, σε επίπεδο γειτονιάς και πόλης, με μόνιμο ή περιοδικό χαρακτήρα, βοηθά στην οικειοποίηση της έννοιας της δημόσιας τέχνης και στη διαμόρφωση αισθητικού κριτηρίου από τους πολίτες.
*Ο Γιάννης Χατζόπουλος είναι υποψήφιος δημοτικός σύμβουλος με τον συνδυασμό του Ν. Ταχιάου «Θεσσαλονίκη Υπεύθυνα». Είναι διπλωματούχος Μηχανολόγος Μηχανικός ΑΠΘ, με μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών και επιχειρηματίας. Είναι επίσης πρόεδρος του ΔΣ του συλλόγου Αποφοίτων του ιστορικού Ε’ Γυμνασίου-Λυκείου της Θεσσαλονίκης.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ

Ακολουθήστε τη Karfitsa στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις από τη Θεσσαλονίκη, την Ελλάδα και τον κόσμο.