«Στο δρόμο είναι πολύ δύσκολα τα πράγματα και δεν αντέχω άλλο. Θέλω να βρω ένα σπίτι να ζήσω ήσυχος». Ήταν η πρώτες φράσεις που ξεστόμισε ο Δημήτρης μόλις μας συνάντησε, κοιτάζοντας με μάτια γεμάτα περηφάνια, αναμεμειγμένη με θυμό, για να διευκρινίσει στη συνέχεια ότι πριν από λίγες ημέρες του επιτέθηκαν με μαχαίρι την ώρα που βρίσκονταν  στο πεζοδρόμιο, εκεί όπου τα τελευταία χρόνια έχει στήσει το… σπιτικό του, στην άκρη του δρόμου.
Της Δέσποινας Κρητικού
«Καθόμουν στο τραπέζι μου ήσυχος και κάπνιζα. Ήταν δέκα το βράδυ, όταν κάποιος με απείλησε με στιλέτο. Μου πήρε τα χαρτομάντιλα και τα στυλό και έφυγε. Είχα παγώσει από φόβο. Όταν έφυγε, έφυγα κι εγώ, περιπλανιόμουν όλη νύχτα, δεν έκλεισα μάτι. Σήμερα με έκλεψαν πάλι. Έφυγα για λίγο και όταν επέστρεψα είδα ότι λείπει το τραπέζι και η καρέκλα μου». Τα μάτια του βουρκώνουν… Η καρέκλα και το τραπέζι ήταν τα μοναδικά υπάρχοντα που του απέμειναν από την παλιά του ζωή. Τα χαρτομάντιλα και τα στυλό του τα δώρισαν τα ψιλικατζίδικα της γειτονιάς  για να τα πουλήσει, γιατί ντρέπεται να ζητιανέψει, όπως λένε οι γείτονες στην περιοχή πίσω από το ‘’Θεαγένειο’’ όπου ζει.
Ο 53χρονος Δημήτρης ήταν ένας ευκατάστατος Θεσσαλονικιός που μέσα σε λίγα χρόνια βρέθηκε στο δρόμο χωρίς να το καταλάβει. Το μανάβικο που του είχαν αφήσει οι γονείς του δεν πήγαινε καλά και το έκλεισε. Νοίκιασε το μαγαζί, αλλά τα χρέη συσσωρεύονταν. Μέχρι το καλοκαίρι του 2010 εργάζονταν στον ΟΤΑ ως συμβασιούχος. Όταν έληξε η σύμβαση, απολύθηκε και δεν κατάφερε να ξαναβρεί δουλειά. Το Σεπτέμβριο του 2010 κατέληξε στο δρόμο. «Πήρα μόνο μερικά ρούχα. Ήμουν πλέον ένας άστεγος», εξηγεί ο Δημήτρης. Όμως δεν απομακρύνθηκε από τη γειτονιά όπου μεγάλωσε. Αποφάσισε να ζήσει εκεί, κοντά στις αναμνήσεις των καλών εποχών που έζησε με τους γονείς του.
Οι γείτονες τον προσέχουν και του δίνουν ρούχα και φαγητό. Μέχρι πρόσφατα δεν είχε απειληθεί η ζωή του – δυσκολεύονταν, αλλά τα κατάφερνε. Μετά τη ληστεία και την κλοπή όμως, ο 53χρονος άρχισε να φοβάται και αποφάσισε ότι χρειάζεται να βρει άμεσα μια στέγη. Έναν δικό του χώρο για να ξαναρχίσει από το μηδέν.
Τεράστιος αριθμός
Οι γείτονες του 53χρονου έχουν στήσει μια άτυπη ομάδα για να τον βοηθούν. Εκτός από τους γείτονες όμως, πολύ συχνά τον επισκέπτονται και οι streetworkers της ΑΡΣΙΣ για την υποστήριξη των αστέγων, οι οποίοι παρακολουθούν τον Δημήτρη επί εβδομάδες.
Ο Δημήτρης είναι ένας από τους πολλούς άστεγους που «φροντίζουν» οι streetworkers στη Θεσσαλονίκη. Άλλωστε αυτός ήταν και ο λόγος που δημιουργήθηκε η συγκεκριμένη ομάδα, που ασχολείται αποκλειστικά με τους άστεγους, πάντα σε συνεργασία με τους υπόλοιπους streetworkers της ΑΡΣΙΣ. Από το καλοκαίρι του 2017 που δημιουργήθηκε, με την υποστήριξη του δήμου Θεσσαλονίκης και τη χρηματοδότηση του Ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος», τα μέλη της ομάδας εντόπισαν και κατέγραψαν περίπου 400 άστεγους στη Θεσσαλονίκη, την Καλαμαριά και τη Θέρμη. Τους βρήκαν διάσπαρτους σε όλη την πόλη: στο σιδηροδρομικό σταθμό, στην περιοχή γύρω από την Καμάρα, στο πάρκο Ξαρχάκου, στο πάρκο του Λευκού Πύργου, στα πεζοδρόμια της Καλαμαριάς και της Θέρμης…
Ο τεράστιος αυτός αριθμός οφείλεται στους πρόσφυγες και στους επαίτες. «Ο άστεγος πληθυσμός είναι ένας μετακινούμενος πληθυσμός και έχει εκτοξευτεί κυρίως λόγω των προσφύγων που έφτασαν στην πόλη», τονίζει στην Karfitsa η Κατερίνα Γούνη, ψυχολόγος και υπεύθυνη της ομάδας των streetworkers της ΜΚΟ ΑΡΣΙΣ για την υποστήριξη των αστέγων.
Σεβασμός στην προσωπικότητα
Καθημερινά οι streetworkers –εργάτες του δρόμου– επισκέπτονται τους άστεγους για να τους φροντίσουν στο χώρο όπου έχουν επιλέξει να ζήσουν. Τους δίνουν κουβέρτες, ρούχα και είδη πρώτης ανάγκης. Η προσέγγιση, όπως εξηγούν, γίνεται πάντα με απόλυτο σεβασμό στην προσωπικότητα του κάθε ανθρώπου και στις επιλογές του. «Χρειάζεται να παραμένεις έξω από το πρόβλημα για να μπορέσεις να το λύσεις. Αν μπεις κι εσύ μέσα στο πρόβλημα, τότε δεν έχεις τη δύναμη να το λύσεις. Οι άστεγοι είναι άνθρωποι με επιλογές και με προσωπικότητα που σεβόμαστε», αναφέρει ο Γιώργος, κοινωνικός λειτουργός στην ομάδα.
Τα μέλη της ομάδας λειτουργούν και ως διαμεσολαβητές στις προσπάθειες των αστέγων να επικοινωνήσουν με τις δημόσιες υπηρεσίες και να εξυπηρετηθούν. Σε πολλές περιπτώσεις τους συνοδεύουν ακόμη και στα νοσοκομεία για εξετάσεις ή ακόμη και για νοσηλεία.
Στην πρόσφατη επίσκεψη τους στο χώρο όπου έχει επιλέξει να ζει ο Δημήτρης, τα μέλη της ομάδας έγιναν αποδέκτες της επιθυμίας που εξέφρασε να αποκτήσει μια μόνιμη κατοικία – αμέσως βάλθηκαν να τον συντρέξουν και κατάρτισαν μια λίστα με όλα τα έγγραφα που έχει ανάγκη. Την παρέδωσαν στον 53χρονο και τον συνόδευσαν για υποστήριξη και όπου έτυχε να τους χρειαστεί. «Προσπαθούμε να τον προμηθεύσουμε με τα απαραίτητα έγγραφα, έτσι ώστε να τα καταθέσει στις αρμόδιες υπηρεσίες για να πάρει  κάποιο επίδομα», εξηγεί η κ. Γούνη.
Κάθε άνθρωπος, μια ιστορία
Το πρώτο στάδιο της επαφής είναι να αποκτηθεί μια σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ του άστεγου και των μελών της ομάδας. Η εμπιστοσύνη είναι απαραίτητη για να μπορέσουν να βοηθήσουν όσο καλύτερα γίνεται τους ανθρώπους και να εξυπηρετήσουν στον μέγιστο δυνατό βαθμό τις ανάγκες τους.
«Δεν είμαστε ομάδες καταστολής για να τους απομακρύνουμε από τα μέρη όπου τους βρίσκουμε. Τους συναντάμε, τους ακούμε και αρχίζουμε να εφαρμόζουμε  ένα πλάνο για να βοηθήσουμε την περίπτωση όσο καλύτερα γίνεται, με απώτερο στόχο να βρούμε μια στέγη για να μείνει. Αυτό, όμως, δεν είναι πάντα εύκολο, διότι πολλοί άστεγοι βιώνουν την κατάσταση τους σαν ελευθερία. Σε αυτές τις περιπτώσεις παρακολουθούμε απλά το περιστατικό όσο πιο στενά μας επιτρέπουν οι συνθήκες και προσπαθούμε να συμβάλουμε ώστε να σταθεί ο άνθρωπος ξανά στα πόδια του, με τους δικούς του όρους πάντα», τονίζει η κ. Γούνη.
Κάθε νέα επαφή είναι και μια νέα εμπειρία για την ομάδα των streetworkers. Κάθε άστεγος κουβαλάει τη δική του ιστορία και ανάλογα με το χαρακτήρα του τη βιώνει ως απελπισία ή ως ελπίδα. «Αυτό που μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα είναι ότι για τους άστεγους υπάρχει έντονο το στοιχείο της μοναξιάς και της αποξένωσης από την οικογένειά τους», σημειώνει η Στέλλα Πανταζή, ψυχολόγος της ομάδας. Η ίδια συνάντησε πριν από μερικές ημέρες έναν άστεγο, ο οποίος για να την καλωσορίσει της έπαιξε μουσική. «Ενθουσιάστηκα διότι ήταν ένα ευχάριστο περιστατικό», αναφέρει.
Οι δράσεις των streetworkers
Οι άστεγοι στη Θεσσαλονίκη οδηγήθηκαν σε αυτή την κατάσταση για πολλούς και διάφορους λόγους. Κάποιοι λόγω ανεργίας και οικονομικών προβλημάτων, άλλοι λόγω ψυχικών παθήσεων ή ως αποτέλεσμα της χρήσης ναρκωτικών, είτε από το συνδυασμό όλων αυτών των παραγόντων. Η ομάδα των streetworkers που τους συμπαραστέκεται, πραγματοποιεί εξορμήσεις σε δύο βάρδιες, πρωινή και απογευματινή. Στο πλαίσιο των παρεμβάσεων που υλοποιούνται από το πρόγραμμα Streetwork, παρέχονται οι παρακάτω υπηρεσίες:

• εντοπισμός και προσέγγιση αστέγων στους δρόμους της πόλης
• καταγραφή των αναγκών των ατόμων που εντοπίζονται σε υπηρεσίες
• καταγραφή των αναγκών σε είδη των ατόμων που εντοπίζονται
• κάλυψη των αναγκών των ατόμων σε είδη, από τον προϋπολογισμό του έργου, τις δομές του δήμου Θεσσαλονίκης καθώς και την Τράπεζα Συλλογής και Διανομής Ειδών πρώτης ανάγκης «ΣΥΝ-ΠΡΑΞΗ» της ΑΡΣΙΣ
• διανομή πακέτων υγιεινής
• διανομή ειδών διατροφής
• ενημέρωση και διασύνδεση με τις διαθέσιμες στη πόλη κοινωνικές υπηρεσίες και δομές
• ενημέρωση και παραπομπή των ατόμων στο Υπνωτήριο Αστέγων και στο Ανοικτό Κέντρο Ημέρας Αστέγων
• παροχή πρωτοβάθμιων υπηρεσιών υγείας από τον εκπαιδευμένο νοσηλευτή που συμμετέχει στην ομάδα
• παραπομπή των αστέγων σε υπηρεσίες δωρεάν νομικής υποστήριξης που υπάρχουν στην πόλη
• παραπομπή των αστέγων σε δομές υγείας και ψυχικής υγείας
• συνοδεία και εκπροσώπηση των ατόμων ενώπιων διοικητικών και άλλων αρχών όταν κρίνεται απαραίτητο
• ψυχοκοινωνική υποστήριξη
• ενδυνάμωση και κινητοποίηση
• πρωτοβάθμια συμβουλευτική

 
ΓΡΑΜΜΗ ΒΟΗΘΕΙΑΣ
Για οποιοδήποτε ζήτημα που αφορά άτομα που αντιμετωπίζουν προβλήματα στέγασης ή διαβιούν σε συνθήκες αστεγίας υπάρχει η τηλεφωνική γραμμή έκτακτης βοήθειας 6945.426330, όπου εξειδικευμένο προσωπικό απαντά στα ερωτήματά σας και καταγράφει την αναφορά σας, ώστε να σχεδιαστεί η αντίστοιχη παρέμβαση.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ