Στα 50χρονα της Κυπριακής τραγωδίας η συγγραφέας Μαρία Προδρόμου προσφέρει ένα βιβλίο «προσάναμμα στη μνήμη».
Οι ήρωές της μας ταξιδεύουν «Στην πόλη με τις πορτοκαλιές» (Ελληνοεκδοτική) με όμορφες εικόνες από την Αμμόχωστο πριν την Τουρκική εισβολή. Μία τρυφερή ιστορία που μιλά με τον δικό της τρόπο για το «Δεν ξεχνώ»…
Τι θα δούμε «Στην πόλη με τις πορτοκαλιές»; Ποια η πρόθεση της δικής σας ξενάγησης;
Στην πόλη με τις πορτοκαλιές ο αναγνώστης ταξιδεύει στην Κύπρο και «ξεναγείται» στην πανέμορφη πόλη της Αμμοχώστου πριν τα τραγικά γεγονότα του 1974. Μέσα από αυτή την τρυφερή ιστορία , ήθελα να αναφερθώ έμμεσα –όπως ταιριάζει στην ηλικιακή ομάδα στην οποία απευθύνεται το βιβλίο– στο δράμα της τουρκικής εισβολής, αναδεικνύοντας την ομορφιά που χάθηκε, το φως που έγινε σκοτάδι. Πώς η Αμμόχωστος από μια πόλη με πλούσιο πολιτισμό και δημιουργικούς ανθρώπους που μετατράπηκε σε πόλη-«φάντασμα». Και παρόλη την τραγική κατάληξη εντούτοις πάντα υπάρχει η ελπίδα και η πίστη για απελευθέρωση και αποτίναξη του τουρκικού ζυγού.
Πώς συμπλέκονται φαντασία και πραγματικότητα στο αφήγημά σας;
Ένας ανθός πορτοκαλιάς γίνεται η αιτία η μικρή Αριάδνη, η πρωταγωνίστρια της ιστορίας να ταξιδέψει πίσω στον χρόνο (μαγικός ρεαλισμός) και να ξεναγηθεί στη λαμπερή πόλη της Αμμοχώστου από τον δεκατετράχρονο έφηβο Νίκο. Τα μέρη που το αγόρι ξεναγεί την Αριάδνη είναι πραγματικά όπως και τα γεγονότα που παρουσιάζονται. Στο τέλος της ιστορίας οι δύο πρωταγωνιστές μεταφέρονται στο σήμερα, όπου η Αριάδνη αντιλαμβάνεται τον πόνο που νιώθει ο κύριος Νίκος και την ελπίδα που δε σβήνει ποτέ.
Μισός αιώνας συμπληρώθηκε που ένα κομμάτι της Κύπρου εξακολουθεί να παραμένει σκλαβωμένο. Πώς αντιλαμβάνονται την εισβολή και την Κατοχή οι νεότερες γενιές; Ποια η εμπειρία σας ως εκπαιδευτικός;
50 χρόνια μετά την τουρκική εισβολή και οι νεότερες γενιές γνωρίζουν για το κυπριακό πρόβλημα και δεν ξεχνούν. Καταδικάζουν την τουρκική εισβολή και τη συνεχιζόμενη κατοχή. Όποτε τους ζητηθεί δίνουν το παρών τους μέσω αντικατοχικών εκδηλώσεων, τιμούν τους ήρωες που αγωνίστηκαν και συνεχίζουν τον αντικατοχικό τους αγώνα μέχρι τη δικαίωση. Ως εκπαιδευτικός βλέπω καθημερινά τη δίψα των παιδιών και την πίστη τους για απελευθέρωση της πατρίδας τους. Μπορεί να είναι μικρά παιδιά αλλά κάθε φορά που ασχολούμαστε με το συγκεκριμένο θέμα διακρίνω την αγωνιστικότητα και τη θέλησή τους να βοηθήσουν με όποιο τρόπο μπορούν στην επίλυση του κυπριακού προβλήματος. Κι αυτό με γεμίζει ελπίδα και πίστη.
Έχουν επιτελέσει το έργο τους οι μηχανισμοί διατήρησης της μνήμης; Πώς λειτούργησαν και λειτουργούν Τέχνη και Πολιτισμός;
Οι μηχανισμοί διατήρησης της συλλογικής μνήμης έχουν επιτελέσει και επιτελούν το έργο τους. Συγκεκριμένα, μέσω της Τέχνης και του Πολιτισμού αυτό επιτυγχάνεται με τη διοργάνωση διαφόρων εκδηλώσεων: εκπαιδευτικά προγράμματα σε Μουσεία, γνωριμία με καλλιτέχνες που εμπνεύστηκαν από την τουρκική εισβολή-εκπαιδευτικά προγράμματα στην Κρατική Πινακοθήκη, αντικατοχικές εκδηλώσεις και συναυλίες, γνωριμία με συγγραφείς και ποιητές που έγραψαν θέματα σχετικά με την τουρκική εισβολή και παρουσίαση του έργου τους, δημιουργία μνημείων, ονοματοθεσία κτιρίων και δρόμων, δημιουργία και παρουσίαση ντοκιμαντέρ και έργων στην τηλεόραση και στο θέατρο, ενημερωτικές εκπομπές στα Μ.Μ.Ε. (συνεντεύξεις, μαρτυρίες, έρευνες).
Πώς μπορούμε να «φυτέψουμε» σπόρους μνήμης και ελπίδας για το Κυπριακό;
Μέσα από τους εκπαιδευτικούς μηχανισμούς, τη διοργάνωση εκδηλώσεων και δράσεων στα σχολεία, τα μαθήματα της Ιστορίας. Μέσα από τον πολιτισμό μας, τις παραδόσεις , τα ήθη και τα έθιμά μας έτσι ώστε να διατηρήσουμε την ύπαρξη μας. Μέσω της Τέχνης, του Πολιτισμού και της δημιουργίας πολιτιστικών και αθλητικών συλλόγων. Μηχανισμοί που βοηθούν στη διατήρηση της συλλογικής μνήμης και μάχονται ενάντια στη λήθη.
Ευνοεί λέτε η εποχή μας τη διατήρηση της μνήμης; Ποιος ο ρόλος των socialmedia και του διαδίκτυο προς αυτήν την κατεύθυνση;
Πιστεύω πως ευνοεί η εποχή μας στη διατήρηση της μνήμης εφόσον τα social media και το διαδίκτυο χρησιμοποιούνται στην επίτευξη αυτού του στόχου. Και τούτο γιατί προσφέρουν άμεσα και γρήγορα τη δυνατότητα πληροφόρησης. Στη σημερινή εποχή ένα μεγάλο ποσοστό του παγκόσμιου πληθυσμού είναι ενεργό στα social media. Επομένως, οι αρμόδιοι φορείς οφείλουν να το εκμεταλλευτούν έτσι ώστε να διατηρηθεί η συλλογική μνήμη.
Στην περίπτωση της Κυπριακής τραγωδίας, πώς μεταφράζεται το «η ζωή συνεχίζεται»;
Μετά την τουρκική εισβολή ο πόνος των προσφύγων ήταν αβάσταχτος. Πενήντα χρόνια μετά ο πόνος εξακολουθεί να υπάρχει γιατί οι μνήμες είναι ακόμα νωπές. Καθένας που ξεριζώνεται με τη βία από τον τόπο του και αφήνει τα πάντα πίσω του δεν ξεχνά. Ο νόμος της επιβίωσης επιβάλει να προχωρά ο άνθρωπος τη ζωή του αλλά με κανένα τρόπο δεν ξεχνά. Ο πρόσφυγας της Κύπρου δεν υποτάσσεται στην ανάγκη να ξεχνά. Θυμάται. Πάντα θυμάται. Προχώρησαν παρακάτω, ξεκίνησαν ξανά από την αρχή τη ζωή τους αλλά πάντα θυμούνται.
Ποιο το μήνυμά σας με αφορμή την τραγική επέτειο;
Το Κυπριακό πρέπει ν’ αποτελεί ζήτημα «πρώτης γραμμής». Δυστυχώς με την αδιαφορία των ισχυρών της γης και την αδιαλλαξία της τουρκικής κυβέρνησης παραμένει άλυτο. Επομένως, είναι καθήκον και υποχρέωσή μας να μιλάμε για την τουρκική εισβολή και τα κατεχόμενα μέρη μας. Να ενημερώνονται οι νέες γενιές και με κάθε τρόπο να διαφυλάξουμε την ελληνική μας ταυτότητα και να περιφρουρήσουμε την πατρίδα μας. Το κυπριακό πρόβλημα είναι μια ανοιχτή πληγή που κάποτε πρέπει να κλείσει. Να μην πάψουμε να αγωνιζόμαστε για απαλλαγή από την κατοχή, για την απελευθέρωση και δικαιοσύνη του νησιού μας.
