Δεν είναι οι φοίνικες, τα τάπας, η σαγκρία, ούτε η υγρασία, δεν είναι καν το Καμπ Νου και οι εμπορικοί της δρόμοι. Είναι πολλοί οι λόγοι που η Θεσσαλονίκη πρέπει να πάψει να έχει την wanna be ψευδαίσθηση της Βαρκελώνης.
Της Φιλίππα Βλαστού
Η σύγκριση της Θεσσαλονίκης με τη Βαρκελώνη αποτελεί συχνά αντικείμενο συζητήσεων. Πόσες φορές έχουμε ακούσει, ειδικά πολιτικούς και αυτοδιοικητικούς, να υπόσχονται ότι η Θεσσαλονίκη θα μετατραπεί στη «Βαρκελώνη των Βαλκανίων»; Πάρα πολλές! Ωστόσο, μια πιο προσεκτική ματιά στις δύο πόλεις αποκαλύπτει τη βαθιά ανισότητα που τις διαχωρίζει και τον λόγο για τον οποίο η Θεσσαλονίκη δεν μπορεί να γίνει Βαρκελώνη.
Οι δυο πόλεις διαθέτουν κοινά χαρακτηριστικά (είναι παραθαλάσσιες, έχουν πλούσια ιστορία, όμορφη αρχιτεκτονική, έντονο πολιτιστικό αποτύπωμα, είναι οι δεύτερες μεγαλύτερες πόλεις των χωρών τους) και αυτά οδηγούν τη φαντασία μερικών να θέλουν τη Θεσσαλονίκη να μοιάσει -έστω κάποια στιγμή – στη Βαρκελώνη. Η Θεσσαλονίκη όμως φαίνεται να δυσκολεύεται να ακολουθήσει τα βήματα που θα την καταστίσουν ισάξια της ισπανικής πόλης.
Αρχικά, η Βαρκελώνη έχει μια μακρά ιστορία ανασυγκρότησης και αστικής ανανέωσης, που κορυφώθηκε με τη φιλοξενία των Ολυμπιακών Αγώνων του 1992. Η κορυφαία αθλητική διοργάνωση αποτέλεσε τον καταλύτη για τον εκσυγχρονισμό της πόλης. Ο σχεδιασμός της είχε ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα, με μια συνεκτική και λειτουργική υποδομή, από τα δημόσια μεταφορικά μέσα μέχρι τις ελεύθερες πλατείες και τα πάρκα.
Η Βαρκελώνη μπορεί να ταλαιπωρείται από τον υπερτουρισμό τα τελευταία χρόνια, όμως έχει καταφέρει να μετατρέψει την πόλη σε μια από εκείνες που θα ήθελε να ζει κάθε σύγχρονος άνθρωπος.
Πράγματα που θεωρούνται αυτονόητα, άσχετα που στην Ελλάδα δεν τα έχουμε, τα βλέπει κανείς σε μια ολιγοήμερη παραμονή του στη Βαρκελώνη, όπως: πεζοδρόμια μόνο για πεζούς που δεν έχουν καταληφθεί από παρκαρισμένα δίκυκλα, λεωφορειολωρίδες που τηρούνται από τους οδηγούς, πεζοί που περνούν τον δρόμο από τις διαβάσεις, αυτοκίνητα που δεν παρκάρουν παράνομα, δρόμοι χωρίς λακκούβες, εξυπηρετικά ΜΜΜ, ομαλή μετακίνηση ποδηλάτων και πατινιών που τηρούν τον Κ.Ο.Κ.. Συν το τεράστιο παραλιακό μέτωπο που διαθέτει η Βαρκελώνη, το οποίο έχει αξιοποιηθεί και σε αυτό ξεχύνονται ντόπιοι και τουρίστες, χωρίς να τους εμποδίζουν καρφωμένες ομπρέλες και ξαπλώστρες.
Αντίθετα, η Θεσσαλονίκη μοιάζει παγιδευμένη σε μια αέναη προσπάθεια να ανακαλύψει τον εαυτό της. Το κυκλοφοριακό χάος, η έλλειψη πράσινων χώρων και οι παραμελημένες υποδομές είναι μόνο μερικές από τις αναρίθμητες πληγές της πόλης. Τα ατελή έργα την καθιστούν μια πόλη που όχι μόνο δεν μπορεί να συγκριθεί με τη Βαρκελώνη, αλλά ούτε να ευελπιστεί ότι κάποια στιγμή θα της μοιάσει. Η Θεσσαλονίκη είναι παγιωμένη σε αναποτελεσματικές ή ημιτελείς αστικές παρεμβάσεις, χωρίς μια σαφή στρατηγική για το πώς η πόλη μπορεί να γίνει πιο βιώσιμη και ελκυστική για τους κατοίκους της και έπειτα για τους επισκέπτες της.
Αλλού κοιτούν και οι δυο
Ένας άλλος παράγοντας που διαφοροποιεί τις δύο πόλεις είναι η πολιτιστική δυναμική τους. Η Βαρκελώνη αποτελεί έναν παγκόσμιο πολιτιστικό προορισμό, με πλούσια καλλιτεχνική δράση. Η Θεσσαλονίκη, παρά το σημαντικό πολιτιστικό της παρελθόν και την εξέχουσα θέση της στην ιστορία, φαίνεται να μένει στάσιμη και πολλές φορές να κλείνει το μάτι στο παρελθόν και όχι στο μέλλον. Οι πολιτιστικές εκδηλώσεις που πραγματοποιούνται στην πόλη είναι περιορισμένες και είναι απίθανο να προσελκύσει επισκέπτες, από άλλες πόλεις της Ελλάδας ή άλλες χώρες του εξωτερικού, οι οποίοι θα έρθουν μόνο και μόνο για να δουν, για παράδειγμα, μια εικαστική έκθεση.
Το κλειδί της νοοτροπίας
Ίσως, όμως, η πιο σημαντική διαφορά τους να εντοπίζεται στη νοοτροπία. Η Βαρκελώνη διακρίνεται για την ανοιχτότητα και την προοδευτικότητά της, κάτι που την καθιστά ελκυστική σε κάθε τομέα. Στη Βαρκελώνη θα δεις μετανάστες να εργάζονται σε δουλειές που δεν έχουμε δει -τουλάχιστον ακόμη – στη Θεσσαλονίκη, όπως π.χ. οδηγοί ταξί, σερβιτόροι, μάγειρες. Θα δεις μαγαζιά εστίασης που έχουν στην υποδοχή τους Drag Queens και οι πελάτες να είναι κάθε ηλικίας, ενώ στη Θεσσαλονίκη κάποιοι διοργανώνουν ρατσιστικές συγκεντρώσεις, τύπου Family Pride.
Η Θεσσαλονίκη φαίνεται να είναι καθηλωμένη σε μια νοοτροπία εσωστρέφειας και παρελθοντολαγνείας, που την εμποδίζει να κάνει τα αναγκαία βήματα προς τα εμπρός.
Η μόνη περίπτωση λοιπόν για να γίνει η Θεσσαλονίκη η «Βαρκελώνη των Βαλκανίων» είναι να γκρεμιστεί και να χτιστεί ξανά. Και όπου ακούει για γκρεμίσματα και ανεμοσκορπίσματα η συμπρωτεύουσα της Ελλάδας τρέμει και έχει τους λόγους της…
