Κάθε Οκτώβρη, η Θεσσαλονίκη φορά τα γιορτινά της. Οι καμπάνες του Αγίου Δημητρίου ηχούν, το άρωμα του λιβανιού αναμειγνύεται με τη δροσιά του φθινοπώρου, και η πόλη θυμάται τον πολιούχο και προστάτη της, τον Μυροβλύτη Άγιο Δημήτριο.
του Μητροπολίτου Θεσσαλονίκης Φιλοθέου
Η εορτή του Αγίου Δημητρίου δεν είναι μόνο μια θρησκευτική εορτή· είναι μια στιγμή συλλογικής μνήμης και ταυτότητας, ένα σταυροδρόμι όπου η παράδοση συναντά το σήμερα. Όμως, ποια είναι η θέση αυτής της γιορτής —και του ίδιου του Αγίου— στη ζωή του νέου ανθρώπου του 21ου αιώνα, που ζει μέσα στην ταχύτητα της πληροφορίας, την τεχνητή νοημοσύνη και την αβεβαιότητα μιας συνεχώς μεταβαλλόμενης εποχής;
Ο Άγιος Δημήτριος δεν είναι απλώς μια ιστορική μορφή. Για τη Θεσσαλονίκη, είναι το σύμβολο της αντίστασης, της ελευθερίας, της πίστης και της αφοσίωσης σε ιδανικά που ξεπερνούν τον φόβο και την εξουσία. Ο νεαρός αξιωματικός που μαρτύρησε για την πίστη του στα χρόνια των ρωμαϊκών διωγμών, έγινε το πνευματικό θεμέλιο μιας πόλης που γνώρισε πολιορκίες, πυρκαγιές, προσφυγιά και αναγέννηση.
Κάθε χρόνο, στις 26 Οκτωβρίου, η λιτανεία της ιεράς Εικόνος και των ιερών Λειψάνων του διασχίζει τους δρόμους της Θεσσαλονίκης, ενώ πλήθη κόσμου, πιστοί και μη, στέκονται με σεβασμό και τιμή. Είναι ένα σπάνιο φαινόμενο ενότητας σε μια κοινωνία που συχνά φαίνεται κατακερματισμένη.
Αλλά η Θεσσαλονίκη του 2025 δεν είναι η ίδια πόλη που γνώριζαν οι πρόγονοι μας. Είναι μια πόλη νέων ανθρώπων που εργάζονται σε startups, που επικοινωνούν περισσότερο με emojis παρά με βλέμματα, που ενημερώνονται από οθόνες και όχι από εφημερίδες. Πώς, λοιπόν, «μιλά» σήμερα ο Άγιος Δημήτριος σε αυτή τη γενιά;
Ο νέος του 21ου αιώνα μεγαλώνει σε έναν κόσμο όπου η πληροφορία είναι απεριόριστη, αλλά το νόημα σπάνιο. Οι ρυθμοί είναι εξοντωτικοί, οι εικόνες διαδέχονται η μία την άλλη, και η ανθρώπινη επαφή μοιάζει να χάνεται μέσα σε pixels και δεδομένα. Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, ο Άγιος Δημήτριος μπορεί να αποτελέσει ένα διαφορετικό πρότυπο. Και όχι μόνον ως θρησκευτικό σύμβολο, αλλά και ως υπενθύμιση μιας αξίας που τείνουμε να ξεχάσουμε: της πνευματικής αντοχής.
Ο Άγιος Δημήτριος της Θεσσαλονίκης στάθηκε απέναντι στην εξουσία, όχι με όπλα, αλλά με πίστη και εσωτερική δύναμη. Ήταν ένας νέος μορφωμένος, που θα μπορούσε να έχει μια άνετη ζωή, κι όμως επέλεξε την αλήθεια της αγάπης και της σχέσης με τον Ζωντανό Θεό. Σε μια εποχή όπου οι νέοι αναζητούν ταυτότητα ανάμεσα σε like και followers, αυτή η πράξη αποκτά νέα βαρύτητα. Ο Άγιος Δημήτριος λέει στον νέο άνθρωπο: «Μην αφήνεις τον φόβο ή την ευκολία να καθορίζουν ποιος είσαι. Αφέσου στη δύναμη της αγαπητικής σχέσης με το Θεό».
Στο πλαίσιο αυτό, η γιορτή του Αγίου Δημητρίου δεν είναι απλώς τελετουργία. Είναι μια υπενθύμιση ότι η πίστη στον αληθινό Θεό και η σχέση μαζί Του μπορεί να γίνει κινητήρια δύναμη για κοινωνική και προσωπική δράση. Στη σημερινή εποχή της περιβαλλοντικής κρίσης, της κοινωνικής ανισότητας και της ψηφιακής αποξένωσης, οι νέοι καλούνται να δείξουν το ίδιο θάρρος που έδειξε ο Δημήτριος: να υπερασπιστούν αξίες, να αναζητήσουν δικαιοσύνη, να μη βολευτούν στην αδράνεια. Να αποκτήσουν εμπειρία της ζωντανής παρουσίας του Θεού στη ζωή τους.
Κάθε χρόνο, η γιορτή του Αγίου Δημητρίου συνδυάζεται με την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης (26 Οκτωβρίου 1912), γεγονός που δίνει στην ημέρα διπλό νόημα: πνευματικό και εθνικό. Η πόλη φωτίζεται, οι δρόμοι γεμίζουν με σημαίες, και οι νέοι συμμετέχουν στη γιορτή αυτή, άλλοι συνειδητά, άλλοι περισσότερο για το «κλίμα». Ωστόσο, μέσα από αυτές τις συλλογικές εκδηλώσεις, αναδύεται κάτι ουσιαστικότερο: η αίσθηση του ανήκειν. Σε μια εποχή όπου η ατομικότητα συχνά υπερτονίζεται, η γιορτή υπενθυμίζει πως η κοινότητα, η παράδοση και η ιστορική συνέχεια έχουν ακόμη νόημα.
Πολλοί νέοι Θεσσαλονικείς, είτε φοιτητές είτε εργαζόμενοι, δηλώνουν ότι ο Άγιος Δημήτριος είναι ένα κομμάτι της ταυτότητάς τους. Είναι ο προστάτης που τους συνδέει με τις ρίζες τους, αλλά και ένα σύμβολο αντοχής σε έναν κόσμο που αλλάζει ραγδαία. Άλλωστε, δεν χρειάζεται να είναι κανείς βαθιά θρησκευόμενος για να εμπνευστεί από το παράδειγμα του Αγίου. Όταν, μάλιστα, η έννοια του «μάρτυρα» δεν περιλαμβάνει μόνο το αίμα, αλλά και την συνείδηση, «μάρτυρας» μπορεί να είναι ο άνθρωπος που μένει πιστός στη σχέση του με τον Θεό και τους ανθρώπους, παρά τις πιέσεις και τις δυσκολίες.
Ίσως, τελικα, ο Άγιος Δημήτριος να έχει ακόμη πολλά να πει στους νέους του 21ου αιώνα:
- να μην υποτιμούν τη δύναμη της ψυχής απέναντι στην τεχνολογία,
- να μη χάνουν την ανθρωπιά τους μέσα στην ταχύτητα της πληροφορίας,
- να θυμούνται πως η αληθινή πρόοδος δεν είναι μόνο τεχνολογική, αλλά και ηθική.
Και στην ψηφιακή εποχή, όπου η εικόνα συχνά υπερισχύει της ουσίας, όλα τα παραπάνω, ίσως να αποτελούν το πιο επαναστατικό μήνυμα.
Η Θεσσαλονίκη του σήμερα, με τον σύγχρονο τρόπο ζωής, παραμένει η ίδια πόλη που προστατεύεται από τον Άγιο της. Κάθε φορά που κάποιος ανάβει ένα κερί στην εκκλησία του Αγίου, δεν είναι μόνο μια πράξη πίστης· είναι μια σιωπηλή υπόσχεση ότι, όσο κι αν αλλάζει ο κόσμος, το Μύρο του Αγίου Δημητρίου —το Μύρο της αγάπης, της γενναιότητας και της αλήθειας— θα συνεχίσει να αναβλύζει το καθαρό άρωμά του μέσα στις ανθρώπινες υπάρξεις.
