Ο πόλεμος στην Ουκρανία αναγκάζει τη Ρωσία να προσεγγίσει κράτη-παρίες, μεταξύ άλλων τη Λευκορωσία, το Ιράν, τη Βόρεια Κορέα και τη Βενεζουέλα. Ο πρόεδρος της Ρωσίας συνάντησε τον Ιρανό και τον Τούρκο ομόλογό του, Εμπραχίμ Ραΐσι και Ταγίπ Ερντογάν, στην Τεχεράνη στις 19 Ιουλίου. Στην ατζέντα τους, ενεργειακή πολιτική, ασφάλεια στη θάλασσα και Συρία.
Πολλοί παρουσιάζουν την πολυδιαφημισμένη αυτή συνάντηση ως μια σύγκλιση αντι-δυτικών ηγετών που αμφισβητούν το διεθνές σύστημα. Στα πιο απτά αποτελέσματα, Ρωσία και Ιράν φαίνεται πως ανοίγουν δίαυλο συνεργασίας, με δεδομένο ότι ο Ιρανός ηγέτης επαίνεσε τον Πούτιν για την εισβολή στην Ουκρανία.
Μαξιμαλιστικά πλάνα
Η χρονική συγκυρία της συνάντησής τους για να διαβουλευτούν επί των απειλών του Ταγίπ Ερντογάν περί νέας επίθεσης στη Βόρεια Συρία κατά των Κούρδων μαχητών, και μάλιστα στον απόηχο της επίσκεψης του Τζο Μπάιντεν στη Σαουδική Αραβία, υποδηλώνει μαξιμαλιστικά πλάνα και όχι υψηλής ποιότητας στρατηγική. Η Ρωσία ανακοίνωσε επιπλέον την αγορά 1.000 ιρανικών drones, ένα ταπεινωτικό βήμα για τη χώρα που άλλοτε πρωτοπορούσε στην ανάπτυξη μη επανδρωμένων αεροσκαφών.
Στη συνάντηση υπήρξαν και διαφωνίες. Το Ιράν επέπληξε την Τουρκία για την πολιτική που ακολουθεί στη Συρία και ο Ραΐσι τάχθηκε χωρίς περιστροφές υπέρ της Ρωσίας, κάτι που δεν πολυάρεσε στην Τουρκία ή, έστω, δεν το υποστήριξε. Η επιλογή αυτή προκάλεσε τη διακοπή των διπλωματικών σχέσεων μεταξύ Κίεβου και Τεχεράνης. Εν ολίγοις, θα λέγαμε ότι η εικόνα δεν θύμιζε Σύνοδο Κορυφής μεταξύ συμμάχων, αλλά μάζωξη ιδιόρρυθμων φίλων.
Παρ’ όλα αυτά, Ιράν και Ρωσία έχουν στα σκαριά τη διεύρυνση της συνεργασίας τους και προσπαθούν να συντονιστούν προς αυτό τον σκοπό παρά τις δυσκολίες. Πούτιν και Ραΐσι ανακοίνωσαν τη σύναψη μιας συμφωνίας μεταξύ Gazprom και Εθνικής Ιρανικής Εταιρείας Πετρελαίου. Βρίσκοντας στήριξη στις ρωσικές επενδύσεις, το Ιράν έχει τη δυνατότητα να αναδειχτεί σε σημαντικό παραγωγό φυσικού αερίου στη Μέση Ανατολή αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο. Το σχέδιο προβλέπει ότι το Ιράν θα αγοράζει φυσικό αέριο από τη Ρωσία και θα πουλάει το δικό του σε χώρες της περιοχής, συμβάλλοντας στην υπονόμευση των δυτικών κυρώσεων που έχουν επιβληθεί και στα δύο κράτη.
Αποκλίνοντα συμφέροντα
Μπορεί Ρωσία και Ιράν να κινούνται προς την οδό της ενεργειακής συνεργασίας, εντούτοις διατηρούν και αποκλίνοντα συμφέροντα. Ο πειρασμός να υποσκάψεις τον ανταγωνιστή για να υπονομεύσεις τις τιμές του πετρελαίου είναι εδώ – ιδίως εν καιρώ πολέμου. Η συνεργασία Μόσχας – Τεχεράνης έχει εξαρχής ρωγμές: η μία προσπαθεί να υποσκελίσει την άλλη και να κατακτήσει τη ζωτικής σημασίας κινεζική αγορά. Η Ρωσία αναζητά εναλλακτικούς αγοραστές για το πετρέλαιό της και αυτή η στροφή πλήττει έναν εκ των στενότερων συμμάχων της. Τραγική ειρωνεία; Ενώ η Ρωσία θα εξαρτάται όλο και περισσότερο από τις αγορές της Ασίας και της Μέσης Ανατολής, το Ιράν ίσως θα πρέπει να στραφεί στη Δύση για να διατηρήσει στα επιθυμητά επίπεδα τις εξαγωγές του.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία και οι δυτικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας ωθούν Μόσχα και Τεχεράνη σε μεγαλύτερη στρατιωτική, πυρηνική και ενεργειακή συνεργασία στον τομέα των ορυκτών καυσίμων.
Γεωπολιτικοί στόχοι
Τα δύο κράτη είναι ήδη σύμμαχοι με ταυτόσημους γεωπολιτικούς στόχους. Η Ρωσία είναι η μοναδική πηγή πυρηνικής τεχνολογίας για το Ιράν. Η Ρωσία είναι ο κύριος προμηθευτής του Ιράν σε προηγμένα συμβατικά όπλα, συμπεριλαμβανομένης της τεχνολογίας βαλλιστικών πυραύλων αλλά και προγραμμάτων χημικού και βιολογικού πολέμου. Επιπλέον, τα ρωσικά σχέδια για την προμήθεια ιρανικών στρατιωτικών drones, που θα ρίξει στη μάχη στην Ουκρανία, καταδεικνύουν ότι οι δύο χώρες επιδιώκουν να διευρύνουν τη συνεργασία τους στον τομέα της ασφάλειας.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ POLITICAL
