Με διαφορά ελάχιστων ημερών έφυγαν από τη ζωή η Ειρήνη Παππά, ο Κώστας Καζάκος και η Μάρθα Καραγιάννη. Όντας ανθεκτικός – πια – στον κυνισμό της επικαιρότητας, για πρώτη φορά μετά από καιρό ένιωσα μέσα μου ειλικρινή θλίψη. Σα να κόβεις το τέλος από μια ταινία: Θαρρείς ότι μπορούσες να γράψεις διαφορετικά το σενάριο.
Και οι τρεις μεγαλούργησαν στα θρυλικά 60s έστω κι αν η πορεία τους ήταν διαφορετική. Η Καρυάτιδα Ειρήνη Παπά, η κουκλάρα Μάρθα Καραγιάννη, ο επικός Κώστας Καζάκος, καθένας τους οιστρηλάτησε και μέσα από τα δικά τους κανάλια μας έδωσαν πάντα αφορμές και αιτίες για να τους μνημονεύουμε είτε με αγάπη, είτε με θαυμασμό ακόμη και λατρεία. Είναι η εποχή των Μοϊκανών, κάθε ημέρα που θα φεύγουν ένας ένας του «60 οι εκδρομείς», θα ξεφτίζει η εικόνα της τελευταίας γενιάς που ακόμη τιμά το θρύλο εκείνης της δεκαετίας. Την δεκαετία που η Ελλάδα αναδυόταν από τη φτώχεια της, το κοινό μυσταγωγημένο έψαχνε το φως μέσα από τις τέχνες όπως το μωρό αποζητά το ρωγοβύζι. Ήταν η αγαλλίαση της μετάβασης από τους πολέμους και τη δυστυχία στις έννοιες της ελευθερίας και της δημοκρατίας.
Είναι παράδοξο όμως αληθινό: Τη μαγεία της δεκαετίας του ’60 τη νοσταλγούν περισσότεροι όσοι δεν την έζησαν. Τι κι αν τα σπίτια έμοιαζαν ακόμη με καταλύματα επιβίωσης με βασικό μέσο θέρμανσης κάποιο μαγκάλι ή έστω μια σόμπα πετρελαίου… Αρκούσε ένας στίχος του Νίκου Γκάτσου ή του Λευτέρη Παπαδόπουλου φτιασιδωμένος από την έμπνευση των αναγεννησιακών συνθετών, του Χατζιδάκι, του Θεοδωράκη και όσων επεξέτειναν το έργο τους για σε ζεστάνει. Του Ξαρχάκου, του Μούτση, του Σαββόπουλου, του Λοϊζου και όλων των υπολοίπων που ακόμη κι εμείς οι νεότεροι έχουμε την ευλογία να απολαμβάνουμε τα αριστουργήματά τους νυν και αεί.
Ακόμη κι αυτή η δικτατορία δε στάθηκε ικανή να σπιθουριάσει το ρεύμα δημιουργίας της εποχής: Για κάθε συνταγματάρχη, πάντα θα υπάρχει μια «Ελένη» Ειρήνη Παπά στο «Ζ», ή ένας Καζάκος στο «Μεγάλο μας Τσίρκο». Αλλά και μια υπέροχη Μάρθα Καραγιάννη στο θεατρικό Καμπαρέ.
Ίσως να ΄ναι υπερβολικά απαισιόδοξο, αλλά δεν βρίσκω άλλον επίλογο γι αυτούς που φεύγουν πληγώνοντας τις αναμνήσεις μας, παρά τη στροφή του Σαββόπουλου: Σ’ αυτή την ηλικία ή μιλάς, της καθεμιάς γενιάς, καινούργιας και παλιάς ή κλείνεις και σιωπάς… Για μας… Για εκείνους. Και για όπου κι αν τράβηξαν…
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ KARFITSA
