Οι παγετώνες στις ελβετικές Άλπεις συνεχίζουν να λιώνουν και το 2022 σάρωσαν όλα τα ρεκόρ υπό τη διπλή επίδραση ενός ξηρού χειμώνα και ενός έντονου κύματος θερινής ζέστης. Η κλιματική αλλαγή είναι ορατή για όλους.
Τρία κυβικά χιλιόμετρα πάγου χάθηκαν, δηλαδή το 6% του συνολικού όγκου των ελβετικών παγετώνων.
Μια απώλεια 2% σε ένα χρόνο θεωρούνταν ως τώρα «ακραία», επισημαίνει η Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων του δικτύου μετρήσεων της κρυόσφαιρας της Ελβετικής Ακαδημίας Φυσικών Επιστημών. Και η κατάσταση θα βαίνει επιδεινούμενη.
«Δεν είναι δυνατό να επιβραδυνθεί βραχυπρόθεσμα το λιώσιμο», εξηγεί στο Γαλλικό Πρακτορείο ο δρ. Ματίας Χους, αυθεντία στο θέμα και διευθυντής του Ελβετικού Δικτύου Παγετωνολογικών Δεδομένων (Glamos).
Αν μειώσουμε τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα (CO2) και προστατεύσουμε το κλίμα, «αυτό θα μπορούσε να σώσει στην καλύτερη περίπτωση περίπου το 1/3 των συνολικών όγκων στην Ελβετία». Χωρίς αυτό οι παγετώνες θα έχουν σχεδόν εξαφανιστεί στην Ελβετία «μέχρι το τέλος του αιώνα», σύμφωνα με τον ίδιο.
Προαναγγελθείσα τραγωδία
Την άνοιξη, το πάχος του χιονιού στις Άλπεις ουδέποτε ήταν τόσο μικρό και η σκόνη από την άμμο της Σαχάρας ήρθε να λερώσει το χιόνι. Κατά συνέπεια αυτό απορρόφησε περισσότερη ζέστη, έλιωσε πιο γρήγορα και στέρησε τους παγετώνες από το προστατευτικό στρώμα χιονιού τους ήδη από την αρχή του καλοκαιριού.
Ο πάγος υπέστη στη συνέχεια το κύμα της ζέστης χωρίς να έχει τη συνηθισμένη προστατευτική ασπίδα του.
Στο τέλος του καλοκαιριού, μια γλώσσα γης στο σημείο όπου ενώνονται ο παγετώνας του Τσανφλερόν και αυτός του Scex Rouge σε ύψος λίγο μεγαλύτερο των 2.800 μέτρων έκανε την εμφάνισή της και βρέθηκε στον αέρα για πρώτη φορά από τη ρωμαϊκή εποχή.
Και στις αρχές Ιουλίου, η κατάρρευση ενός τεράστιου συμπαγούς κομματιού παγετώνα της Μαρμολάντα, στην πιο ψηλή κορυφή των ιταλικών Άλπεων, στοίχισε τη ζωή σε ένδεκα ανθρώπους και κατέδειξε τη σοβαρότητα της κατάστασης.
Σύμφωνα με την έκθεση της Διακυβερνητικής Ομάδας Εμπειρογνωμόνων για την Κλιματική Αλλαγή (GIEC), η οποία δόθηκε στη δημοσιότητα την άνοιξη, το λιώσιμο των πάγων και του χιονιού είναι μία από τις δέκα μείζονες απειλές που οφείλονται στην άνοδο της θερμοκρασίας του κλίματος.
Πρώτα οι μικροί
«Οι ζημιές ήταν καταστροφικές για τους μικρούς παγετώνες», υπογραμμίζουν οι ελβετοί ειδικοί.
Ο παγετώνας Πιτζόλ στην ανατολική Ελβετία -η κηδεία του οποίου τελέσθηκε ήδη το 2019- έχει τώρα «ουσιαστικά εξαφανιστεί», όπως και αυτός του Vadret dal Corvatsch στη νοτιοανατολική Ελβετία ή ακόμη αυτός του Σβάρτσμπαχφιρν στο νότο. Η κατάσταση είχε επιδεινωθεί σε σημείο που οι μετρήσεις έχουν σταματήσει.
Σε ύψος 3.000 μέτρων, στην περιφέρεια του Ενγκαντίν στη νοτιοανατολική Ελβετία και στο νότιο τμήμα του Βαλέ «ένα στρώμα χιονιού πάχους 4 ως 6 μέτρων έχει εξαφανιστεί, σε μερικές περιπτώσεις είναι διπλάσιο από το μέγιστο» που έχει καταγραφεί ως τώρα.
«Ακόμη και στα πιο ψηλά σημεία μέτρησης, όπως για παράδειγμα το Jungfraujoch (σ.σ: φτάνει σε ύψος σχεδόν 3.500 μέτρων), μπορέσαμε να μετρήσουμε αξιοσημείωτες απώλειες», επιμένει η ομάδα των ειδικών.
Το φαινόμενο θα επιταχυνθεί, επισημαίνει η έκθεση: «Οι παρατηρήσεις δείχνουν πως πολυάριθμες γλώσσες πάγου συρρικνώνονται και πως νησίδες βράχων εμφανίζονται στη μέση του παγετώνα, όταν ο πάγος δεν έχει μεγάλο πάχος. Πρόκειται για διαδικασίες που επιταχύνουν ακόμη περισσότερο την υποβάθμιση».
«Οι εξελίξεις αυτές υπογραμμίζουν επίσης τη σημασία των παγετώνων στη διάρκεια θερμών και ξηρών ετών για την τροφοδοσία σε νερό και σε ενέργεια», εξηγούν οι εμπειρογνώμονες.
Πρόκειται για κάτι που έχει κρίσιμη σημασία για μια χώρα όπου οι υδροηλεκτρικοί σταθμοί εξασφαλίζουν πάνω από το 60% της συνολικής παραγωγής ενέργειας της χώρας.
«Αν σε πενήντα χρόνια βλέπαμε τις ίδιες μετεωρολογικές συνθήκες (…) ο αντίκτυπος θα ήταν πολύ πιο σημαντικός επειδή σε πενήντα χρόνια περιμένουμε ότι οι παγετώνες θα έχουν ουσιαστικά εξαφανιστεί και κατά συνέπεια δεν θα μπορούν να παρέχουν νερό», υπογραμμίζει ο Ματίας Χους.
Μακάβριες και αρχαιολογικές ανακαλύψεις
Το λιώσιμο των παγετώνων έχει και λιγότερο αναμενόμενες συνέπειες.
Όλο και συχνότερα συμβαίνει οι περιπατητές να κάνουν κάποια μακάβρια ανακάλυψη, καθώς τα πτώματα απελευθερώνονται από τους πάγους, στους οποίους ήταν φυλακισμένα μερικές φορές από δεκαετίες, ακόμη και από αιώνες.
Αυτό μπορεί επίσης να αποδειχθεί μάννα εξ ουρανού για τους αρχαιολόγους, οι οποίοι έχουν ξαφνικά πρόσβαση σε αντικείμενα ηλικίας χιλιετιών.
Ακόμη πιο απίθανο είναι το γεγονός ότι το λιώσιμο ενός παγετώνα ανάμεσα στην Ιταλία και την Ελβετία μετακίνησε το σύνορο που τρέχει κατά μήκος της γραμμής διαμοιρασμού των υδάτων σ’ αυτό το σημείο, με αποτέλεσμα να αρχίσουν μακροσκελείς διπλωματικές διαπραγματεύσεις.
ΑΠΕ – ΜΠΕ
