Η παράσταση «Χαλεπάς», αφιερωμένη στη ζωή και το έργο του Γιαννούλη Χαλεπά, σε σκηνοθεσία Αργυρώς Χιώτη παρουσιάζεται στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης, την Πέμπτη 6 και την Παρασκευή 7 Οκτωβρίου 2022, στις 21.00.

Η παράσταση Χαλεπάς συμμετέχει στα 57α Δημήτρια.
Στην παράσταση θα προβάλλονται υπότιτλοι στα Αγγλικά.

«Ίσως τελικά να είχες δίκιο και να ήταν καλύτερο να μην είχα ονειρευτεί το άγαλμα που θα έσωζε τον κόσμο»

Γιαννούλης Χαλεπάς 1851-1938

«Ο νέος (γέρος) Χαλεπάς ξεπέρασε τον παλιό (νεαρό)» έλεγε ο ίδιος.

Μια βουτιά στα άδυτα μιας καλλιτεχνικής ιδιοφυΐας. Μια σύγχρονη μουσική τραγωδία που μας οδηγεί στον δρόμο του γλύπτη, ανάμεσα στη σιωπή και το παράλογο, στην αδράνεια και τη δημιουργία. Οι ζωές και οι θάνατοι του Γιανούλη Χαλεπά σε ένα ονειρικό αφήγημα. Η παρουσίαση στο Φεστιβάλ Δημήτρια πραγματοποιείται με τη συνεργασία και υποστήριξη της Στέγης Ιδρύματος Ωνάση, Πρόγραμμα «Εξωστρέφεια».

Μέσα από τις αισθήσεις του ονείρου, η Αργυρώ Χιώτη περπατά τον δύσβατο δρόμο του γλύπτη, ανάμεσα στη σιωπή και στο παράλογο, στην αδράνεια και στη δημιουργία, παραδίδοντας μια σύγχρονη μουσική τραγωδία με λιμπρέτο του The Boy, μουσική του Jan Van Angelopoulos, σκηνικό χώρο της Έφης Μπίρμπα και μια εξαιρετική ομάδα ερμηνευτών.

Γόνος φημισμένης οικογένειας μαρμαρογλυπτών από τον Πύργο της Τήνου, μεγάλωσε κάτω από τον ήχο των σφυριών και μες στα νέφη της μαρμαρόσκονης. Κατά το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, ο πατέρας του είχε το μεγαλύτερο, ίσως, εργαστήριο μαρμαρογλυπτικής.

Το 1869, σύσσωμη η οικογένεια Χαλεπά μετακομίζει στην Αθήνα για να αρχίσει ο Γιανούλης μαθήματα γλυπτικής στο Πολυτεχνείο. Αποφοιτά με άριστα το 1872 και συνεχίζει τις σπουδές του στην Ακαδημία Καλών Τεχνών του Μονάχου.

Το 1876, ο Γιανούλης ανοίγει στην Αθήνα το εργαστήριό του. Την αμέσως επόμενη χρονιά, δημιουργεί την «Κοιμωμένη» στο Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών, για τον τάφο της Σοφίας Αφεντάκη που πέθανε στα δεκαοκτώ της από φυματίωση.

Την ίδια περίοδο, ενώ εργάζεται στο γλυπτικό σύμπλεγμα της «Μήδειας», ζητά σε γάμο τη Μαριγώ, τον νεανικό του έρωτα από την Τήνο. Όταν οι γονείς της αρνούνται την πρόταση, ο Χαλεπάς καταρρέει ψυχικά. Αρχίζει να καταστρέφει τα έργα του και κάνει επανειλημμένα απόπειρες αυτοκτονίας.

Το 1888 εισάγεται στο Φρενοκομείο της Κέρκυρας ως «πάσχων από άνοιαν». Το 1902, σε ηλικία πενήντα ενός ετών, κρίνεται επαρκώς «ήσυχος» για να πάρει εξιτήριο. Η μητέρα του τον παίρνει κοντά της, στο πατρογονικό σπίτι στο νησί. Πεπεισμένη, όμως, ότι για την ψυχασθένεια του γιου της έφταιγε η γλυπτική, του απαγορεύει κάθε δημιουργική δραστηριότητα, καταστρέφοντας όσα γλυπτά δεν είχε διαλύσει ο ίδιος.

Για περίπου δεκαπέντε χρόνια, ο Χαλεπάς ζει στον Πύργο της Τήνου ως «ο τρελός του χωριού», κάνοντας τον νεροκουβαλητή και τον βοσκό. Όπως έγραψε το 1915 στην εφημερίδα «Εμπρός» ο Κωστής Παλαμάς, «ο Γιανούλης απέμεινε ζωντανόνεκρος, να βόσκει γίδια. Το φως της τέχνης έπαυσεν να φωτίζει τον δρόμο του».

Σε ηλικία εξήντα πέντε ετών, έχοντας περάσει σχεδόν σαράντα χρόνια μακριά από οποιαδήποτε γλυπτική δραστηριότητα, ξαναπιάνει επιτέλους τα εργαλεία του. Ορόσημο για αυτή την απόφαση φέρεται να είναι ο θάνατος της μητέρας του. Λέγεται ότι την ημέρα της κηδείας της ο Χαλεπάς είπε: «Σωπάστε, εγώ τώρα θα κάνω τέχνη».

Το 1930, με τη φροντίδα της ανιψιάς του, Ειρήνης Χαλεπά, εγκαθίσταται εκ νέου στην Αθήνα. Θα χρειαστεί να φτάσει σε ηλικία εβδομήντα έξι ετών για να αναγνωριστεί δημοσίως και να ξαναγίνει αποδεκτός από τον πνευματικό κόσμο. «Όλα έρχονται καθυστερημένα» φέρεται να μονολογεί λίγο πριν από τον θάνατό του.

Διαβάστε περισσότερα για τον Γιανούλη Χαλεπά

Ο Γιανούλης Χαλεπάς ήταν γόνος φημισμένης οικογένειας μαρμαρογλυπτών της Τήνου. Δημιούργησε το διασημότερο ταφικό μνημείο της νεοελληνικής τέχνης, την Κοιμωμένη στο Α΄ Νεκροταφείο της Αθήνας, σε ηλικία 24 ετών. Αμέσως μετά, κατέρρευσε ψυχικά για 40 χρόνια. Μόνο μετά τον θάνατο της κυριαρχικής μητέρας του «αναστήθηκε» και επέστρεψε στην τέχνη του και στη ζωή. Ήταν πλέον 65 ετών.

Το Ίδρυμα Ωνάση διαθέτει ένα μεγάλο σύνολο γλυπτών, σχεδίων, προπλασμάτων και εκμαγείων από έργα του Γιανούλη Χαλεπά – και μάλιστα από τη σημαντικότερη συλλογή, εκείνη των ανιψιών του, Βασίλη και Ειρήνης Χαλεπά. Επίσης, δημιουργίες του γλύπτη είναι τα μαρμάρινα τζάκια που κοσμούν την Ωνάσειο Βιβλιοθήκη καθώς και το γλυπτό του Εκατόγχειρα.

Το φθινόπωρο του 2018, η Αργυρώ Χιώτη βρέθηκε στην Τήνο και στο χωριό του Γιανούλη Χαλεπά, τον Πύργο. Ήταν τότε που ξεκίνησε την έρευνά της για τη ζωή και το έργο του, με προοπτική να κορυφωθεί σε παράσταση για τη Στέγη στον προγραμματισμό της σεζόν 2020-2021. Η πανδημία, ωστόσο, ανέτρεψε τον σχεδιασμό.

Σε μια προσπάθεια να «αξιοποιηθεί» το νεκρό χρονικό διάστημα του lockdown, η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση παρείχε καλλιτεχνική υποτροφία στη δημιουργική ομάδα του ΧΑΛΕΠΑ. Αποτέλεσμα αυτής ήταν ένα ερευνητικό ταξίδι των συντελεστών στα βουνά και στα λατομεία του νησιού, καθώς και στη Σχολή Μαρμαροτεχνίας του Πύργου.

Ο ΧΑΛΕΠΑΣ είναι η τρίτη σκηνοθεσία της Αργυρώς Χιώτη για λογαριασμό της Στέγης. Έχουν προηγηθεί τα ΑΙΜΑΤΑ του Ευθύμη Φιλίππου (2014) και η Θεία Κωμωδία του Δάντη (2017). Και οι δύο παραγωγές παρουσιάστηκαν επίσης σε σκηνές της Ευρώπης.

Λίγα λόγια για την Αργυρώ Χιώτη

H Αργυρώ Χιώτη γεννήθηκε στην Αθήνα. Εργάζεται στην Ελλάδα και στη Γαλλία ως σκηνοθέτρια και ηθοποιός. Το 2005 συνίδρυσε τη θεατρική ομάδα VASISTAS.

Αναζητά σκηνικές φόρμες που στρέφονται προς την ποίηση, με έντονη χορικότητα και σωματικότητα, δημιουργώντας συχνά μουσικές χορογραφίες σε παρόντα χρόνο, με θέμα τον άνθρωπο και τον τρόπο που υπάρχει μέσα σε συγκεκριμένα κοινωνικά πλαίσια.

Οι πιο πρόσφατες σκηνοθεσίες της ήταν οι Βάτραχοι του Αριστοφάνη για το Φεστιβάλ Αθηνών & Επιδαύρου (2021) και το Νερό της Κολωνίας για το Εθνικό Θέατρο (2019-20), ενώ με τη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση έχει παρουσιάσει τα ΑΙΜΑΤΑ του Ευθύμη Φιλίππου (2014) και τη Θεία Κωμωδία του Δάντη (2017). Η ομάδα VASISTAS έλαβε για την παράσταση Spectacle (παραγωγή Φεστιβάλ Αθηνών & Επιδαύρου) την Τιμητική Διάκριση Νέων Δημιουργών 2011 από την Ένωση Κριτικών Θεάτρου και Χορού. Η Αργυρώ Χιώτη τιμήθηκε το 2013 με το βραβείο «Ελευθερία Σαπουντζή» για το σκηνοθετικό και καλλιτεχνικό της έργο.

Λίγα λόγια για τον The Boy (Αλέξανδρος Βούλγαρης)

Γεννήθηκε στην Αθήνα και είναι σκηνοθέτης και μουσικός.

Έχει σκηνοθετήσει έξι ταινίες μεγάλου μήκους (Κλαις;, Ροζ, Χιγκίτα, Νήμα, Winona, Γυμναστήριο), που έχουν παρουσιαστεί και βραβευτεί σε πολλά φεστιβάλ στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

Έχει κυκλοφορήσει πάνω από 25 μουσικά άλμπουμ (Please make me dance, Κουστουμάκι, Ηλιοθεραπεία, Έτοιμοι, Παραδουλεύτρα, Αντιλόπη, Ώντρεϋ, μεταξύ άλλων) και έχει γράψει μουσική για τον κινηματογράφο και το θέατρο.

Επίσης, έχει εμφανιστεί ως ηθοποιός στον κινηματογράφο και στο θέατρο, έχει σκηνοθετήσει μουσικά βίντεο και τα τελευταία χρόνια διδάσκει κινηματογράφο σε σχολές υποκριτικής.

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ

The Boy: Λιμπρέτο
Αργυρώ Χιώτη: Σκηνοθέτης
Μουσική σύνθεση & Ηχητικός σχεδιασμός: Jan Van Angelopoulos
Σκηνική εγκατάσταση & Σχεδιασμός κοστουμιών: Έφη Μπίρμπα
Σχεδιασμός φωτισμών: Τάσος Παλαιορούτας
Σωματική προετοιμασία: Χαρά Κότσαλη
Σύμβουλος δραματουργίας: Ευθύμης Θέου
Καλλιτεχνικός συνεργάτης: Νεφέλη Γιώτη
Σύμβουλος μουσικής προετοιμασίας: Κάτια Μολφέση
Τεχνική επιμέλεια ήχου: Νίκος Κόλλιας
Κατασκευή κοστουμιών: SANDI COUTOURE atelier
Α΄ Βοηθός σκηνοθέτριας: Κατερίνα Κώτσου
Βοηθός σκηνογράφου: Βάσια Λύρη
Βοηθός ενδυματολόγου: Αλέξανδρος Γαρνάβος
Β’ Βοηθός σκηνοθέτριας: Κωνσταντίνος Καρδακάρης

Ερμηνεύουν (με αλφαβητική σειρά):
Σίμος Κακάλας, Χαρά Κότσαλη, Αντώνης Μυριαγκός, Γιώργος Νικόπουλος, Αλίκη Στενού, Δημήτρης Σωτηρίου, Αργυρώ Χιώτη, Τζωρτζίνα Χρυσκιώτη

Εκτέλεση Παραγωγής: Μαρία Δούρου / VASISTAS
Τεχνικός υπεύθυνος περιοδείας: Αντώνης Κόκκορης (Στέγη Ιδρύματος Ωνάση)
Υπεύθυνη περιοδείας – Πρόγραμμα «Εξωστρέφεια»: Χριστίνα Λιάτα (Στέγη Ιδρύματος Ωνάση)

Παραγωγή: Στέγη Ιδρύματος Ωνάση

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

Τοποθεσία: Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης, Αίθουσα Αιμίλιος Ριάδης (Μ2), 25^ης Μαρτίου & Παραλία (τηλ. 2310 895 800)

Παραστάσεις: Πέμπτη 6 και Παρασκευή 7 Οκτωβρίου 2022, Ώρα 21:00

Διάρκεια παράστασης: 75 λεπτά

Τιμές εισιτηρίων: 15 ευρώ κανονικό | 10 ευρώ μειωμένο (φοιτητές, μαθητές, ΑμεΑ, άνεργοι, πολύτεκνοι, άνω των 65)

Προπώληση εισιτηρίων: Ticketservices.gr (https://www.ticketservices.gr/event/xalepas-thessaloniki/) | Ταμείο Θεάτρου ΑΥΛΑΙΑ (Τσιμισκή 136, Δευτέρα έως Παρασκευή 17.30 – 21.30, Σάββατο και Κυριακή 09.30 – 21.30)