Το αγόρασες αρχές Δεκέμβρη, επειδή το είδες στην τηλεόραση. Ένα πλαστικό έλατο για τα Χριστούγεννα. Στο πατάρι βέβαια είχες άλλα δύο. Δεν πειράζει. Η διαφήμιση έλεγε, ότι αυτό το έλατο θα το έχεις εφ’ όρου ζωής. Κι αν του χρόνου δεις στην τηλεόραση ένα καλύτερο; Οι ατέρμονες επιθυμίες για σένα. Ο ανταγωνισμός και η αύξηση του κέρδους για τις επιχειρήσεις.
Γράφει η Άντζελα Ζιούτη*
Στοχεύοντας στην ευρεία γνωστοποίηση των προϊόντων τους και τη συνακόλουθη κερδοφορία, οι βιομηχανίες πάσης φύσεως στηρίζονται αποφασιστικά στις διαφημιστικές εκστρατείες.
Που αυτές ρίχνουν λάδι στη φωτιά του υλικού ευδαιμονισμού ο οποίος επικρατεί στις σύγχρονες κοινωνίες ανάβοντας μια καταναλωτική μανία. Οι επιχειρήσεις παράγουν, το κοινό καταναλώνει.
Βέβαια θα έλεγε κανείς, ότι κάπως έτσι προκύπτει η οικονομική πρόοδος μιας χώρας με την αύξηση της παραγωγής και της κατανάλωσης δηλαδή και την ανάπτυξη των επιχειρήσεων και την ενίσχυση του εμπορίου. Το κόστος μειώνεται, τα προϊόντα βελτιώνονται ποιοτικά και το βιοτικό επίπεδο του πολίτη ανέρχεται.
Η ανεργία αμβλύνεται. Και μέσω της διαφήμισης, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης εισπράττουν σημαντικά έσοδα. Κάτι που θεωρητικά τουλάχιστον εξασφαλίζει τη βιωσιμότητα τους.
Μεγάλες διαφημιστικές καμπάνιες διεξάγουν οι μεγάλες επιχειρήσεις και οι πολυεθνικές. Οι μικρότερες δεν μπορούν να διαθέσουν τα αντίστοιχα κονδύλια. Τα προϊόντα τους δεν γίνονται γνωστά στην αγορά και μετά τον οικονομικό μαρασμό έρχεται ο οικονομικός θάνατος.
Η σύγχρονη κοινωνία χαρακτηρίζεται για τις πλασματικές ανάγκες που δημιουργεί. Και οι ανάγκες με έναν μαγικό τρόπο πολλαπλασιάζονται με αποτέλεσμα να επέρχεται υπερκατανάλωση αγαθών κάτι που βαρύνει φυσικά την τσέπη του τελικού καταναλωτή. Κι αν πάλι δεν αγόραζες το χριστουγεννιάτικο έλατο που είδες στην τηλεόραση; Ο υλικός ευδαιμονισμός δεν θα πάψει να σε καταδιώκει.
Θα αγοράσεις σίγουρα έπιπλα κήπου από ανθεκτικό ρατάν για το εξοχικό, θα παραγεμίσεις το ψυγείο με λιχουδιές φουλ σε τοξικές ουσίες, κρέμες καραμελέ που δεν θα χωράνε στο ράφι, αναψυκτικά σε οικονομική συσκευασία των δύο τεμαχίων τίγκα στην ζάχαρη. Θα αγοράσεις και τα καινούργια σουέτ μοκασίνια χρώματος blue navy που θα σε χτυπάνε ανυπόφορα στα δάκτυλα των ποδιών. Θα αγοράσεις το απίθανο κινητό που μόλις κυκλοφόρησε, το τάμπλετ που σου ζητάει επίμονα η κορούλα σου και αρχίζεις κιόλας να σκέφτεσαι να αλλάξεις και το αμάξι.
Το άγχος σε κυριεύει. Και το άγχος σε οδηγεί στην υπερεργασία. Δεν εργάζεσαι πλέον για να ζήσεις. Αλλά ζεις, για να εργάζεσαι. Το καταναλωτικό σου «όραμα», δεν σου επιτρέπει να έχεις άλλα οράματα και πνευματικές ενασχολήσεις. Διακατέχεσαι από υλιστικούς υπολογισμούς και το ενδιαφέρον σου για κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα, ιδανικά και αξίες εξανεμίζεται.
Χαρακτηριστική η άποψη του Jose Mujika**, τέως Πρόεδρου της Ουρουγουάης, ο οποίος έχει γίνει γνωστός ως ο πιο φτωχός πρόεδρος στον κόσμο: «Έχουμε εφεύρει ένα βουνό επιφανειακών αναγκών. Ζούμε αγοράζοντας και πετώντας. Αλλά αυτό που πραγματικά ξοδεύουμε είναι ο χρόνος της ζωής μας. Γιατί όταν αγοράζω κάτι ή αγοράζετε κάτι, δεν το αγοράζετε με χρήματα, το αγοράζετε με τον χρόνο ζωής που ξοδέψατε για να κερδίσατε αυτά τα χρήματα».
Μήπως, τελικά πρέπει να ικανοποιείς τις πραγματικές μόνο ανάγκες και να ιεραρχείς τις επιθυμίες σου; Μήπως μόνο έτσι θα αντισταθείς σε οποιαδήποτε απόπειρα αποπροσανατολισμού, αδρανοποίησης και εθισμού σου;
Το έλατο το φύλαξες στο πατάρι για τα Χριστούγεννα που έρχονται. Έτσι κι αλλιώς το βρήκες σε τιμή ευκαιρίας από ένα κατάστημα εποχικών ειδών που εκποιούσε τα είδη, επειδή δυστυχώς θα έβαζε λουκέτο. Και τα σουέτ μοκασίνια τα φύλαξες κι αυτά σε ένα γυαλιστερό κουτί κάτω από το κρεβάτι για το βράδυ της πρωτοχρονιάς. Ο καιρός περνάει γρήγορα. Και οι γιορτές θα έρθουν πάλι.
Τα παιδιά έχουν μεγαλώσει κι έχουν φύγει πια από το σπίτι. Επιτέλους πρέπει με κάτι να χαρείς. Και ο Jose Mujika, όμως έχει φύγει. Δεν μένει πια εδώ.
**Ο Jose Mujika, τέως Πρόεδρος της Ουρουγουάης, ο οποίος έχει γίνει γνωστός ως ο πιο φτωχός πρόεδρος στον κόσμο δεν μένει πια εδώ.
*Η Άντζελα Ζιούτη είναι Οικονομολόγος ([email protected]).
