Κάθε χρόνο, λίγο πριν από τα Χριστούγεννα, οι πόλεις γεμίζουν με φώτα, μουσικές και χαμόγελα. Η κοινωνία μάς υπενθυμίζει -σχεδόν μας επιβάλλει- ότι πρέπει να νιώθουμε χαρά. Κι όμως, για πολλούς ανθρώπους αυτή η περίοδος δεν φωτίζει τα μέσα τους· τα σκοτεινιάζει.
- του Στέφανου Σκουτέλα
Ψυχολόγος M.Sc.
Κάθε χρόνο, λίγο πριν από τα Χριστούγεννα, οι πόλεις γεμίζουν με φώτα, μουσικές και χαμόγελα. Η κοινωνία μάς υπενθυμίζει -σχεδόν μας επιβάλλει- ότι πρέπει να νιώθουμε χαρά. Κι όμως, για πολλούς ανθρώπους αυτή η περίοδος δεν φωτίζει τα μέσα τους· τα σκοτεινιάζει.
Αυτό που συχνά ονομάζουμε «holiday blues» δεν είναι αδυναμία ούτε σημάδι ότι κάτι «πάει στραβά». Είναι η ανθρώπινη ψυχή σε συνθήκες πίεσης, σύγκρισης και προσδοκιών.
Γιατί δυσκολευόμαστε τόσο αυτή την περίοδο;
Οι γιορτές λειτουργούν σαν μεγεθυντικός φακός: ό,τι υπάρχει ήδη μέσα μας -έλλειψη, κούραση, μοναξιά, απώλεια, προσδοκίες- γίνεται πιο έντονο.
1. Η πίεση των σχέσεων
Όταν οι οικογένειες συναντιούνται, ενεργοποιούνται παλιά μοτίβα. Συγκρούσεις που κρύβονται όλο τον χρόνο εμφανίζονται ξανά, συχνά πιο οξυμμένες. Οι ρόλοι που είχαμε ως παιδιά, τα ανεκπλήρωτα παράπονα, οι διαφορετικές προσωπικότητες, όλα συνυπάρχουν στο ίδιο τραπέζι.
Κι όσοι περνούν τις γιορτές χωρίς κάποιον αγαπημένο, νιώθουν το κενό να μεγαλώνει. Η απουσία δεν είναι ποτέ τόσο ηχηρή, όσο τις μέρες που «πρέπει» να είμαστε μαζί.
2. Η οικονομική πραγματικότητα
Μέσα στην υπερκατανάλωση και τις προσφορές, πολλοί αισθάνονται πως πρέπει να αγοράσουν, να προσφέρουν, να ικανοποιήσουν. Η οικονομική πίεση δημιουργεί άγχος και ενοχές – ειδικά όταν συνδυάζεται με την ανάγκη να δείξουμε ότι «όλα είναι καλά».
3. Η σωματική εξάντληση
Οι πολλές υποχρεώσεις, τα τραπέζια, οι έξοδοι, η έλλειψη ύπνου και η υπερφαγία απορρυθμίζουν το σώμα. Όταν το σώμα κουράζεται, η ψυχή γίνεται πιο ευάλωτη. Ο οργανισμός χρειάζεται ρυθμό, ασφάλεια, ανάπαυση.
Το κρυφό βάρος των προσδοκιών
Ο πιο ισχυρός παράγοντας της μελαγχολίας των εορτών είναι ένας: οι μη ρεαλιστικές προσδοκίες. Η ιδέα ότι «πρέπει να είμαι χαρούμενος», «πρέπει να περνάμε όλοι τέλεια», «πρέπει να είναι όλα όπως παλιά».
Αυτή η σύγκρουση ανάμεσα στο πώς νιώθω και στο πώς πρέπει να νιώθω δημιουργεί εσωτερική πίεση. Και η ψυχή, όταν πιέζεται, μιλά: με άγχος, με θλίψη, με ευερεθιστότητα, με απομόνωση.
Τι μπορούμε να κάνουμε; Μικρά βήματα που κάνουν μεγάλη διαφορά. Δεν χρειάζεται να αλλάξουμε όλη τη ζωή μας. Αρκούν μικρές πράξεις ενσυνείδητης φροντίδας:
1. Επιτρέψτε στον εαυτό σας να νιώσει
Η θλίψη, η νοσταλγία, η κούραση είναι ανθρώπινα συναισθήματα. Δεν ακυρώνουν την αξία σας ούτε μειώνουν το δικαίωμά σας στη χαρά.
Αν έχετε χάσει κάποιον, αν ένα κεφάλαιο έκλεισε, αν μέσα σας υπάρχει βάρος, αναγνωρίστε το. Η αποδοχή μειώνει την πίεση.
2. Μιλήστε και ζητήστε υποστήριξη
Ένα τηλεφώνημα, μια μικρή συζήτηση, μια επίσκεψη, ένα μήνυμα. Η επαφή με έναν άνθρωπο που εμπιστεύεστε μειώνει τη μοναξιά και ρυθμίζει το συναίσθημα.
3. Αναπροσαρμόστε τις προσδοκίες
Δεν χρειάζεται να είναι όλα τέλεια. Αρκεί να είναι αληθινά. Μικρά τραπέζια, απλές στιγμές, ένας περίπατος συχνά έχουν πολύ περισσότερη ζεστασιά από οτιδήποτε «μεγάλο».
4. Βρείτε χρόνο για εσάς
Δέκα λεπτά ηρεμίας, λίγη μουσική, μια βόλτα στο φως της ημέρας ή μερικές βαθιές αναπνοές μπορούν να επαναφέρουν την ισορροπία.
5. Θυμηθείτε ότι δεν είστε μόνοι
Το «holiday blues» είναι εξαιρετικά συχνό. Και, κυρίως, είναι παροδικό. Η ψυχή έχει αντοχή. Χρειάζεται απλώς χώρο να αναπνεύσει.
Μια τελευταία σκέψη
Οι γιορτές δεν έχουν μία μόνο μορφή. Δεν είναι μόνο χαρά ή μόνο φως. Είναι και οι απώλειες που θυμόμαστε, οι διαδρομές που δεν είχαμε τη δύναμη να κάνουμε, οι σχέσεις που άλλαξαν.
Και μέσα σε όλα αυτά, υπάρχει πάντα και η δυνατότητα για μια μικρή προσωπική ανάπαυλα, για μια στιγμή αλήθειας, για ένα «είμαι εδώ, όπως είμαι».
Αν προσφέρουμε στον εαυτό μας λίγη κατανόηση, λίγη ευελιξία και λίγη φροντίδα, τότε ακόμη και η πιο απαιτητική περίοδος μπορεί να γίνει μια ευκαιρία επιστροφής στον εαυτό μας.
Καλές γιορτές σε όλους. Εύχομαι αυτές οι μέρες να γίνουν μια μικρή παύση φροντίδας, κατανόησης και επιστροφής στον εαυτό μας.
