Σε μια συγκυρία όπου η τεχνολογία εξελίσσεται ταχύτερα από τη δημόσια συζήτηση, ο υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης και Τεχνητής Νοημοσύνης, Δημήτρης Παπαστεργίου, παρουσιάζει στην «Political» ένα σχέδιο που ξεπερνά τα όρια της διοικητικής μεταρρύθμισης: ένα σχέδιο εμπιστοσύνης, από το gov.gr και τοKidsWallet μέχρι τους CubeSat μικροδορυφόρους και την υποψηφιότητα της Ελλάδας για την ITU. Χωρίς υπερβολές, με τεκμήρια και παραδείγματα, ο κ. Παπαστεργίου σκιαγραφεί την ψηφιακή μετάβαση της χώρας, με αιχμή την προστασία των ανηλίκων στο διαδίκτυο, την ψηφιακή εξυπηρέτηση από τους δήμους, τον έλεγχο των αγροτικών ενισχύσεων, την υποστήριξη της διαστημικής έρευνας και την ευρωπαϊκή στρατηγική των Giga και AI Factories. Μια συνέντευξη που αναδεικνύει την τεχνολογική πλευρά της πολιτικής και την πολιτική πλευρά της τεχνολογίας, με φόντο τη νέα Ελλάδα που έρχεται.
Κύριε υπουργέ, μετά την αποδοχή των ελληνικών προτάσεων από τη Meta και τη δοκιμή της ευρωπαϊκής πλατφόρμας επαλήθευσης ηλικίας, ποια βήματα θα ακολουθήσουν ώστε η Ελλάδα να παραμείνει στην πρωτοπορία για την προστασία των ανηλίκων στο διαδίκτυο;
«Τον τελευταίο καιρό βλέπουμε την εξέλιξη μιας πρωτοβουλίας που αναλάβαμε και χαιρόμαστε πολύ διότι την «αγκάλιασαν» χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και οι πλατφόρμες-κολοσσοί. Η πιο πρόσφατη εξέλιξη είναι η ανακοίνωση της Επιτροπής ότι η Ελλάδα μαζί με τη Δανία, τη Γαλλία, την Ισπανία και την Ιταλία είναι οι πρώτες χώρες στις οποίες θα λειτουργήσουν πιλοτικά προγράμματα για την εξακρίβωση της ηλικίας των χρηστών των πλατφορμών. Θα «κουμπώσουμε», δηλαδή, στο KidsWallet, που ήδη διαθέτουμε, το τεχνικό αυτό εργαλείο που θα ενσωματώσουν και όλες οι άλλες χώρες. Ο στόχος είναι όλα τα κράτη-μέλη να έχουμε έναν κοινό τεχνικό τρόπο για την εξακρίβωση της ηλικίας.
Αναλάβαμε την πρωτοβουλία, συνεργαστήκαμε, πιέσαμε, πείσαμε άλλες χώρες και καταφέραμε να βρεθεί μια κοινά αποδεκτή λύση. Η προστασία των ανηλίκων είναι για εμάς προτεραιότητα και ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έχει δώσει μεγάλη έμφαση σε αυτό. Σε καμιά περίπτωση δεν εισηγηθήκαμε ποτέ μια γενική απαγόρευση για τη χρήση των socialmedia από τους ανηλίκους. Θέλουμε έναν μηχανισμό προστασίας και όχι απαγόρευσης. Η προστασία των ανηλίκων από τον εθισμό στον αλγόριθμο είναι ένα στοίχημα που έμοιαζε πολύ δύσκολο να κερδηθεί αλλά ήδη είμαστε μπροστά και πιστεύουμε ότι μπορούμε να κάνουμε πολύ σοβαρά βήματα».
Η δυνατότητα αποστολής εγγράφων από τους δήμους στο Gov.gr Wallet αποτελεί σημαντική τομή. Πώς θα εξασφαλίσετε ότι όλοι οι ΟΤΑ είναι έτοιμοι τεχνικά και λειτουργικά να αξιοποιήσουν τη νέα αυτή υπηρεσία;
«Όπως όλες οι πλατφόρμες, οι εφαρμογές και οι υπηρεσίες του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης και Τεχνητής Νοημοσύνης, έτσι και η συγκεκριμένη σχεδιάστηκε από τη σκοπιά της εξυπηρέτησης τόσο των πολιτών όσο και των δήμων. Έως τώρα, οι δήμοι είχαν έναν -σε πολλές περιπτώσεις- αναποτελεσματικό τρόπο για να ειδοποιούν τον πολίτη. Οι επιστολές που έστελναν πολύ συχνά δεν έφταναν στους αποδέκτες γιατί είχαν λάθος στοιχεία, λάθος διευθύνσεις. Και οι πολίτες πολλές φορές δεν ενημερώνονταν για ζητήματα που τους αφορούσαν. Lose-lose κατάσταση, δηλαδή. Πλέον, μέσω του gov.gr οι πολίτες θα λαμβάνουν στη θυρίδα τους τις ειδοποιήσεις. Οι δήμοι δεν χρειάζεται να κάνουν κάτι ιδιαίτερο. Απλώς, να δουλέψουν την πλατφόρμα! Είναι μία καινούργια πρωτοβουλία που ξεκίνησε πριν από ελάχιστες μέρες, η οποία θα βοηθήσει πραγματικά».
Φαίνεται πως το ελληνικό πρόγραμμα μικροδορυφόρων αποδίδει καρπούς. Πώς θα συνεχιστεί η στρατηγική της χώρας στον διαστημικό τομέα και ποιος θα είναι ο ρόλος του κράτους στην ενίσχυση της εγχώριας καινοτομίας;
«Αυτά που συμβαίνουν το 2025 πριν από λίγα χρόνια έμοιαζαν επιστημονική φαντασία. Πράγματι, πριν από λίγες εβδομάδες πραγματοποιήθηκε η εκτόξευση του DUTHSat-2, του πρώτου δορυφόρου CubeSat στο πλαίσιο του Εθνικού Προγράμματος Μικροδορυφόρων με την υποστήριξη του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA). Οι επόμενες αποστολές μας θα είναι σε δυο φάσεις: η μία στο τέλος του έτους και η άλλη μέσα στο πρώτο τρίμηνο. Ο CubeSat σχεδιάστηκε και κατασκευάστηκε από επιστημονική ομάδα του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, σε συνεργασία με ελληνικές εταιρείες. Στηρίζουμε την ανάπτυξη τέτοιου είδους έργων που ενισχύει την εξωστρέφεια των ιδρυμάτων, δημιουργεί ευκαιρίες για τους επιστήμονες και τις επιχειρήσεις μας και συμβάλλει ουσιαστικά στη σύνδεση της έρευνας με τις ανάγκες της κοινωνίας και της οικονομίας. Ακόμη, εξοπλίζουμε τα επίγεια αστεροσκοπεία με οπτικά συστήματα προκειμένου να «μιλούν» με τους δορυφόρους μας με ευρυζωνικές ταχύτητες.
Έτσι, την περασμένη εβδομάδα εγκαινιάσαμε το νέο τηλεσκόπιο στο Αστεροσκοπείο Σκίνακα στην Κρήτη. Σε συνεργασία με τον ESA, θέλουμε να μετατρέψουμε το συγκεκριμένο Αστεροσκοπείο και το Εθνικό Αστεροσκοπείο Χελμού και του Χολομώντα σε υπερσύγχρονους Οπτικούς Επίγειους Σταθμούς. Έχει δημιουργηθεί ένα πολύ αξιόλογο και ταλαντούχο οικοσύστημα διαστημικής τεχνολογίας και επιχειρηματικότητας στην Ελλάδα και θέλουμε να το ενισχύσουμε με όσους τρόπους μπορούμε. Σε επόμενα τεχνολογικά χρηματοδοτικά εργαλεία που θα διεκδικούμε θα έχουμε σταθερά ενσωματωμένη τη στρατηγική για το διάστημα. Βάζουμε ως προαπαιτούμενο για τη συμμετοχή κοινοπραξιών σε διαγωνισμούς τη συμμετοχή ελληνικών εταιρειών στις κοινοπραξίες. Ακόμη, στηρίζουμε τις Ένοπλες Δυνάμεις προκειμένου να αποκτήσουν τη δική τους τεχνογνωσία για το διάστημα».
Η υποψηφιότητα της Ελλάδας για το Διοικητικό Συμβούλιο της ITU δείχνει διπλωματική φιλοδοξία στον ψηφιακό στίβο. Ποια είναι τα κεντρικά επιχειρήματα της Ελλάδας και τι θα κερδίσει η χώρα από μια ενδεχόμενη εκλογή;
«Πράγματι, επενδύουμε πολύ στην ψηφιακή διπλωματία. Το έχουμε κάνει για τη ρύθμιση διαστημικών πολιτικών και στην παρούσα φάση το προχωράμε στην Τεχνητή Νοημοσύνη και την πολιτική των AIFactories, των Εργοστασίων Τεχνητής Νοημοσύνης. Στηρίζουμε χώρες όπως οι Κύπρος, Μάλτα, Βόρεια Μακεδονία, Σερβία και στοχεύουμε να ενισχύσουμε ακόμη περισσότερο τον ρόλο μας ως παράγοντα σταθερότητας και καινοτομίας στα ευρύτερα Βαλκάνια. Θέλουμε να αποτελέσουμε έναν κρίσιμο παράγοντα στην καινοτομία στα ευρύτερα Βαλκάνια. Ειδικά με τα GigaFactories που σχεδιάζονται, η Ελλάδα μπορεί να αξιοποιήσει τις υποδομές και τους πόρους που έχει, ενεργειακά και τηλεπικοινωνιακά, για να αποτελέσει πόλο καινοτομίας.
Ειδικά για την ITU, που είναι το Συμβούλιο της Διεθνούς Ένωσης Τηλεπικοινωνιών, είναι στόχος μας, καθώς παλαιότερα δεν συμμετείχαμε καθόλου. Μέσα από το κανάλι αυτό θέλουμε να προωθήσουμε ακόμη πιο γρήγορα τη διασυνοριακή ρύθμιση συχνοτήτων και να επιλύσουμε ζητήματα με τις τηλεοράσεις και το σήμα σε όλα τα Βαλκάνια. Έχουμε ισχυρή φωνή και η συμμετοχή μας σε έναν τόσο ισχυρό φορέα όπως η ITUθα δώσει ξεκάθαρα το μήνυμα ότι η Ελλάδα, από ουραγός που ήταν κάποτε, εξελίσσεται πλέον σε κινητήρια δύναμη στην τεχνολογία του αύριο».
Η ψηφιακή μεταδημότευση είναι ένα ακόμη εργαλείο που μειώνει τη γραφειοκρατία. Υπάρχει σχεδιασμός για ανάλογες «ψηφιακές τομές» σε άλλους τομείς μέσα στο επόμενο εξάμηνο;
«Κάθε μέρα μάς έρχονται αιτήματα από φορείς και πολίτες για να ψηφιοποιηθούν υπηρεσίες ή να απλουστευτούν διαδικασίες, ενώ συγκεντρώσαμε πολλά αιτήματα από τη διαδικασία αξιολόγησης του Δημοσίου που είχαμε πρόσφατα. Σε συνεργασία με άλλα υπουργεία, στο συγκεκριμένο σε συνεργασία με το υπ. Εσωτερικών, κάθε βδομάδα ανακοινώνουμε νέες ψηφιακές υπηρεσίες. Το θέμα είναι να γίνεται η εξυπηρέτηση του πολίτη πιο γρήγορα, πιο άμεσα, παρακάμπτοντας ζητήματα ψηφιακής γραφειοκρατίας. Με τη συναίνεση του πολίτη, η διακίνηση δεδομένων ανάμεσα στις υπηρεσίες θα επιταχύνει πολύ διαδικασίες. Ψηφιοποίηση σημαίνει διαφάνεια. Διαφάνεια όπως στις δηλώσεις για τα ακαθάριστα οικόπεδα, διαφάνεια όπως σε πλατφόρμες σαν το MyCoast ή το MyStreet, που θα έρθει σύντομα. Οι ψηφιακές τομές είναι διαρκείς και θα εξακολουθήσουν να είναι. Για εμάς, η τεχνολογία είναι για να ερχόμαστε ακόμη πιο κοντά στον πολίτη, για άμεσα και απτά αποτελέσματα».
Με την υπαγωγή του ΟΠΕΚΕΠΕ στην ΑΑΔΕ και την ενεργοποίηση αυτόματων ψηφιακών διασταυρώσεων για τις αγροτικές ενισχύσεις, ανοίγει μια νέα σελίδα στη διαφάνεια του πρωτογενούς τομέα. Ποιος θα είναι ο ρόλος του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης σε αυτή τη μεταρρύθμιση και ποια ψηφιακά εργαλεία σχεδιάζετε να υποστηρίξετε για την πλήρη ιχνηλασιμότητα των ενισχύσεων και τον αποκλεισμό των επιτήδειων;
«Θα έλεγα πως υπάρχουν δύο Ελλάδες: από τη μια υπάρχει η Ελλάδα του ΟΠΕΚΕΠΕ και των συστημάτων που δεν βοήθησαν παρά μόνο κάποιους «επιτήδειους» και που δυστυχώς εκθέτουν την πολιτική ζωή στα μάτια του πολίτη. Από την άλλη, όμως, υπάρχει η Ελλάδα του gov.gr. Μια Ελλάδα πολύ πιο δίκαιη, με διαφάνεια που έρχεται να στηρίξει τους πολίτες στις καθημερινές διεπαφές τους με το Δημόσιο και να βελτιώσει τη ζωή τους. Αυτή η Ελλάδα που το 2019 είχε ψηφιοποιήσει μόλις το 32% του Κτηματολογίου και φέτος ολοκληρώνεται. Αυτή η Ελλάδα με τους δορυφόρους,που μπορεί να φέρει πολύ σημαντικά αποτελέσματα σε τομείς όπως η Πολιτική Προστασία, είναι η Ελλάδα που θα στηρίξει τα επόμενα βήματα της πολιτικής γύρω από τις αγροτικές επιδοτήσεις. Υπάρχει η τεχνολογία να βλέπουμε τις καλλιέργειες, τις καταστροφές, ακόμη και μετράμε ζωικό κεφάλαιο (υπό προϋποθέσεις). Θα είμαστε δίπλα σε κάθε προσπάθεια της ΑΑΔΕ, ώστε να μην εισέρχονται «επιτήδειοι» και να μην ξαναδούμε τέτοια φαινόμενα. Η Ελλάδα του gov.gr είναι η Ελλάδα που θέλουμε και θα κάνουμε τα πάντα για να νικήσει την «άλλη» Ελλάδα».
*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Political».
