Στη ρότα του στεγνού θεραπευτικού μοντέλου με συντεταγμένες τη διαφάνεια, τη σύμπνοια και την αλληλεγγύη σαλπάρει το «πλοίο» του Κέντρου Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων (ΚΕΘΕΑ), όπως δήλωσε ο Χρίστος Λιάπης, ψυχίατρος, διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών και πρόεδρος του ΚΕΘΕΑ σε συνέντευξή του στην «Political».
Της: ΡΑΦΑΕΛΑΣ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ
Με αφορμή την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, που έκρινε πως ο διορισμός των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου του ΚΕΘΕΑ από τον υπουργό Υγείας είναι σύμφωνος τόσο με τη συνταγματική υποχρέωση του κράτους να μεριμνά για την υγεία των πολιτών όσο και με την αρχή της αυτοδιαχείρισης του ΚΕΘΕΑ, ο κ. Λιάπης εξέφρασε την ευγνωμοσύνη του για αυτή την απόφαση.
Πώς λειτουργούσε το Κέντρο Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων τα τελευταία χρόνια; Άλλαξε κάτι με την αλλαγή του τρόπου ορισμού του Διοικητικού του Συμβουλίου με την Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου του 2019, για την οποία απεφάνθη προσφάτως θετικά το ΣτΕ;
Ο οργανισμός είχε τις δικές του εσωτερικές διαδικασίες στο πλαίσιο ενός αυτοδιοίκητου τρόπου οργάνωσης και λειτουργίας. Ωστόσο, δεν μπορεί να λέει κάποιος ότι όλα αυτά τα χρόνια δεν έκανε έργο ή ότι το έργο αυτό ξαφνικά διακυβεύτηκε ή μηδενίστηκε επειδή ήρθε ένα διορισμένο από τη νομίμως εκλεγμένη κυβέρνηση Διοικητικό Συμβούλιο, το οποίο έχει πλέον και τη θεσμική κατοχύρωση από το ΣτΕ, αλλά θα πρέπει να τονίσουμε και πως καθ’ όλη τη διάρκεια της θητείας του δεν κατήργησε κανένα θεραπευτικό πρόγραμμα, δεν έκλεισε καμία δομή -όπως διατείνονταν οι κομματικές και μη «Κασσάνδρες»- και με τις αποφάσεις και τον σχεδιασμό του κανένας δεν έχασε τη δουλειά του.
Τουναντίον, ο οργανισμός ενισχύθηκε με 46 καινούργιες θέσεις εργασίας για πρώτη φορά έπειτα από δέκα χρόνια μόνιμου προσωπικού αορίστου χρόνου, ενώ 35 νέα προγράμματα ΕΣΠΑ αναπτύσσονται σε ολόκληρη τη χώρα, διευρύνοντας το δίκτυο των παρεχόμενων υπηρεσιών στους πολίτες, με τα 30 από αυτά να έχουν ήδη ολοκληρωθεί. Δίνουμε λοιπόν όλοι μαζί τις απαντήσεις μας στο διαρκώς μεταβαλλόμενο τοπίο των εξαρτήσεων αλλά και σε υπάρχουσες μορφές εξαρτήσεων που φουντώνουν μέσα στην πανδημία (αλκοόλ, τυχερά παιχνίδια).
Προσπαθώντας λοιπόν να φτιάξουμε έναν σύγχρονο και αποτελεσματικότερο οργανισμό, δεν συγχωνεύσαμε καμία κοινότητα και καμία θεραπευτική δομή. Φέτος παρουσιάσαμε για πρώτη φορά τα αποτελέσματα έρευνας αποτελεσματικότητας, η οποία πραγματοποιήθηκε με τη συνεργασία του Texas Christian University, καλύπτοντας το διάστημα Φεβρουάριος – Ιούνιος 2021, καθώς και τον Σεπτέμβριο του 2021. Οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους και αποτυπώνουν με αδιαμφισβήτητο τρόπο την αποτελεσματικότητα του στεγνού θεραπευτικού μοντέλου του ΚΕΘΕΑ, στο πεδίο της χρήσης ουσιών, όπου το 55,3% διέκοψε και απείχε της χρήσεως κάθε παράνομης ουσίας, για όλο το διάστημα αναφοράς, ανεξάρτητα από τον χρόνο παραμονής στη θεραπευτική διαδικασία. Για όσους μάλιστα συμπληρώσουν την απαιτούμενη διάρκεια θεραπευτικής παρακολούθησης, παραμένοντας σε αυτήν περισσότερο από 9 μήνες, το ποσοστό αποχής εκτοξεύεται κυριολεκτικά σε ποσοστό 77%.
Πώς επηρέασε η Covid-19 το τοπίο των εξαρτήσεων;
Η πανδημία, το lockdown που επανειλημμένως εφαρμόστηκε και η αβεβαιότητα που έφερε σε οικονομικό, κοινωνικό, βιολογικό και διαπροσωπικό επίπεδο φαίνεται πως εκτίναξαν τα προβλήματα των εξαρτήσεων. Σε αυτό ήρθε να προστεθεί και η τρέχουσα ενεργειακή, εφοδιαστική και πληθωριστική κρίση που ενέσκηψε στην προέκταση του πολέμου στην Ουκρανία. Την ίδια ώρα, το ΚΕΘΕΑ ανταποκρίθηκε στον ρόλο του δημιουργώντας χιλιάδες θέσεις απεξάρτησης τόσο για το 2020 όσο και για το 2021 και για το 2022, για τις χρονιές -δηλαδή- της πανδημίας.
Πώς ανταποκριθήκατε ως ΚΕΘΕΑ σε αυτήν τη ζοφερή εικόνα;
Όσον αφορά τις δράσεις του οργανισμού μέσα στο 2020, το ΚΕΘΕΑ προσέφερε 7.289 θέσεις υποστήριξης και θεραπείας για άτομα με πρόβλημα χρήσης ή εξάρτησης από ναρκωτικά, μέσα από τα προγράμματά του στην κοινωνία, στο σύστημα απονομής ποινικής δικαιοσύνης και για εξαρτημένα άτομα που διαβιούν στον δρόμο. Επίσης, 4.570 θέσεις θεραπείας προσφέρθηκαν σε μέλη οικογενειών, γονείς, συζύγους, αδέρφια, παιδιά και άλλους ανθρώπους με πρόβλημα χρήσης.
Οι αντίστοιχοι αριθμητικοί δείκτες για το 2021 αποτυπώνουν ότι ο οργανισμός προσέφερε 13.370 θέσεις θεραπείας σε όλο το φάσμα των εξαρτήσεων, με τις οποίες ασχολείται και οι οποίες αφορούν τις παράνομες ουσίες, το αλκοόλ, τα τυχερά παιχνίδια και το Διαδίκτυο. To 85%αυτών των θέσεων, δηλαδή11.480 θέσειςυποστήριξης και θεραπείας, αφορά συνανθρώπους μας με πρόβλημα χρήσης ή εξάρτησης από ναρκωτικάκαι τις οικογένειές τους.
Τα προγράμματα αυτά προσφέρονται σε διαφορετικά πλαίσια για να καλύψουν τις ανάγκες διαφορετικών ομάδων. Για παράδειγμα, η εξάρτηση από το αλκοόλ ήταν μια μορφή εξάρτησης που διογκώθηκε μέσα στην καραντίνα. Συγκεκριμένα, μέσα στο 2020 το ΚΕΘΕΑ υποστήριξε ακόμη 1.957 άτομα για την εξάρτηση από το αλκοόλ, την προβληματική ενασχόληση με τα τυχερά παιχνίδια και την προβληματική χρήση του Διαδικτύου/gaming. Αυτού του είδους οι εξαρτήσεις φαίνεται να απασχολούν όλο και περισσότερο τα τελευταία χρόνια την ελληνική κοινωνία.
Προτού αναλάβετε την προεδρία του ΚΕΘΕΑ, είχατε εκδηλώσει την επιθυμία σας να κατέλθετε στον πολιτικό στίβο, διεκδικώντας μια θέση στη Βουλή μέσω του ψηφοδελτίου της ιδιαίτερης πατρίδας σας στον Νομό Τρικάλων. Πώς βλέπετε να διαμορφώνεται ο εκλογικός ορίζοντας τόσο σε επίπεδο χώρας όσο και στο επίπεδο των προσωπικών σας στοχεύσεων;
Δεν μπορώ να σας πω πώς διαμορφώνεται ή πώς θα διαμορφωθεί τελικά το πολιτικό τοπίο στη χώρα και στις κατά τόπους περιφέρειές της, σε συνάρτηση με το ενδεχόμενο των πρόωρων εκλογών. Μπορώ όμως να μιλήσω, μέσα από τον θεσμικό μου ρόλο, για το πώς πρέπει να διαμορφωθεί. Ακριβώς λόγω αυτών των πρωτόγνωρα πιεστικών καταστάσεων που δημιουργούν η πανδημία αλλά και η πολεμική σύγκρουση που μαίνεται στην Ουκρανία, δοκιμάζοντας τις ενεργειακές, τις τιμαριθμικές και τις ευρύτερες αντοχές της παγκόσμιας οικονομίας και κοινωνίας, απαιτούνται από όλους μας υπευθυνότητα, σύνεση και αλληλεγγύη.
Για το πεδίο, δε, της καταπολέμησης των εξαρτήσεων, στο οποίο η κυβέρνηση της χώρας μού εμπιστεύτηκε τη διοίκηση του Κέντρου Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων τον Νοέμβριο του 2019, αλληλεγγύη σημαίνει πως οφείλουμε να προτάσσουμε το συμφέρον των συνανθρώπων μας που βρίσκονται σε ανάγκη έναντι των προσωπικών μας στόχων και επιδιώξεων. Η πανδημία και η πολεμική κρίση στην Ουκρανία πολλαπλασίασαν τον αρνητικό αντίκτυπο των εξαρτήσεων και στην ελληνική κοινωνία.
Στη δύσκολη λοιπόν αυτή φάση έκρινα πως προείχε η ολοκλήρωση του έργου που μου ανατέθηκε. Από το 2015 και εντεύθεν, οπότε και τοποθετείται η αφετηρία της δημόσιας, πολιτικής παρουσίας μου στον Νομό Τρικάλων, όπου επιχείρησα να καταθέσω στους συμπολίτες μου το δικό μου στίγμα προσφοράς, αποφάσισα να προσφέρω τις υπηρεσίες μου εκτός από την πρωτεύουσα και στην ιδιαίτερή μου πατρίδα.
Οπότε νιώθω πως δεν χρειάζεται να εξηγήσω περαιτέρω τους ανθρώπινους και τους θεσμικούς λόγους που δεν μου επέτρεψαν να αφήσω στη μέση τη σημαντική κοινωνική αποστολή που μου εμπιστεύτηκε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης με τον διορισμό μου στην προεδρία του Διοικητικού Συμβουλίου του ΚΕΘΕΑ και στην Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων Δημόσιας Υγείας.
Ήταν μια απόφαση την οποία είμαι βέβαιος πως όλοι, ιδιαίτερα οι συμπατριώτες μου στον Νομό Τρικάλων και στην «ιερή γη» των Μετεώρων, κατανοούν, τόσο στους προφανείς της λόγους όσο και στα βαθύτερα κίνητρά της, τα οποία κάθε άλλο παρά ωφελιμιστικά θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν, καθώς ασκώ τα καθήκοντα του προέδρου του ΚΕΘΕΑ αμισθί και αφιλοκερδώς από την πρώτη ημέρα που ανέλαβα.
Είναι μια αποστολή που άσκησα και θα συνεχίσω να ασκώ χωρίς κομματικό χρώμα, γιατί μπροστά στη μάστιγα των εξαρτήσεων δεν πρέπει να είμαστε ούτε μπλε ούτε κόκκινοι ούτε πράσινοι ούτε κάποιας άλλης πολιτικής απόχρωσης.
Πιστεύετε ότι η συνεργασία σας με το υπουργείο Υγείας και γενικότερα με τα υπουργεία είναι επαρκής για την ομαλή επανένταξη των ατόμων μελλοντικά; Μπορεί να υπάρξει κάποια περαιτέρω δραστηριοποίηση;
Ας μιλήσουμε με απτά παραδείγματα. Πρόσφατη απόδειξη -ως προς αυτά που θέτει το ερώτημά σας- για την αποτελεσματικότητα και την ευαισθησία του υπουργού Θ. Πλεύρη και της αρμόδιας υφυπουργού Ζ. Ράπτη αποτελεί η ρύθμιση του ζητήματος που είχε ανακύψει με τη μισθοδοσία του θεραπευτικού προσωπικού του ΚΕΘΕΑ που υπηρετεί στη Γραμμή Ψυχολογικής Υποστήριξης και Τηλεσυμβουλευτικής του 1114, με τροπολογία που πέρασε πρόσφατα από τη Βουλή.
Την ίδια στιγμή υπογράψαμε μνημόνιο συνεργασίας με τη Γενική Γραμματεία Αντεγκληματικής Πολιτικής και υπογράφουμε αντίστοιχο μνημόνιο με το υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου, θεσμοθετώντας την υλοποίηση δράσεων που αφορούν τις διπλά ευαίσθητες ομάδες εξαρτημένων συνανθρώπων μας. Μέσα στον Ιούλιο θα έχουμε τα εγκαίνια της επέκτασης της ξεχωριστής θεραπευτικής κοινότητας, 24ωρης λειτουργίας, η οποία προσφέρει υπηρεσίες στεγνής απεξάρτησης και μελλοντικής κοινωνικής επανένταξης στους κρατούμενους των φυλακών Κορυδαλλού, οι οποίοι έρχονται αντιμέτωποι μαζί με τις ποινικές τους περιπέτειες και με το φάσμα της χρήσης ουσιών.
Αντίστοιχη, ξεχωριστή, θεραπευτική κοινότητα αναμένεται να λειτουργήσει και στις Γυναικείες Φυλακές του Ελαιώνα τον προσεχή Σεπτέμβριο, αναδεικνύοντας τη σημασία που αποδίδουμε στη θέση της γυναίκας. Ενδεικτικό της σημασίας των βημάτων αυτών είναι πως έχουμε προσκαλέσει και την Πρόεδρο της Δημοκρατίας, κυρία Σακελλαροπούλου, για να υπογραμμίσει τη συλλογική προσπάθεια που συντελείται σε όλα αυτά τα επίπεδα για τους εξαρτημένους συνανθρώπους μας.
Τα παραπάνω μόνον υψηλό βαθμό συντονισμού των συναρμόδιων υπουργείων φανερώνουν, απαιτώντας και κινητοποιώντας τη συνεργασία όλου του πολιτικού φάσματος στην εκπλήρωση αυτής της τόσο σημαντικής κοινωνικής και εθνικής μας αποστολής.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ POLITICAL
