του Δημήτρη Βασιλειάδη*
Επειδή κάποιοι το χαίρονται όταν οι δημοσκοπήσεις πέφτουν έξω και κυρίως αυτοί που στην συγκεκριμένη στιγμή είναι ιδιαίτερα δεύτεροι, οφείλω να αναδείξω κάποιες πτυχές του θέματος. Το βασικό επιχείρημα τους είναι μάλιστα  ότι οι δημοσκοπήσεις σε συνεργασία με τα μέσα μαζικής ενημέρωσης επηρεάζουν την κοινή γνώμη.
Δεν  υπάρχει πιο ανόητο και αβάσιμο επιχείρημα από αυτό. Οι αποδείξεις είναι πολλές. Αν ίσχυε κάτι τέτοιο  η Κλίντον σήμερα θα ήταν πρόεδρος των ΗΠΑ αφού δεν υπήρχε δημοσκόπηση που να μην την έδειχνε πρώτη. Επίσης δεν υπήρχε μέσο μαζικής ενημέρωσης που να μην αναπαρήγαγε αυτές τις μετρήσεις. Να μην ακούω λοιπόν ότι οι δημοσκοπήσεις επηρεάζουν την κοινή γνώμη γιατί αποδεδειγμένα δεν ισχύει. Απλά κάποιοι επαναφέρουν το θέμα γιατί θέλουν να τις φιμώσουν ή και να απαξιώσουν το εργαλείο την στιγμή που δεν δουλεύει για λογαριασμό τους. «Εντάξει» όμως θα πει κάποιος. Πέφτουν έξω! Ναι, πέφτουν έξω. Είναι άλλο όμως να λες ότι πέφτουν έξω γιατί έχουν αδυναμία να εκτιμήσουν ορισμένες παραμέτρους και είναι άλλο να λες ότι πέφτουν έξω γατί οι δημοσκόποι τα παίρνουν ή γιατί τα κανάλια και τα ΜΜΕ γενικότερα δείχνουν δημοσκοπήσεις που σκοπό έχουν την διατήρηση  του κατεστημένου. Το πρώτο έχει βάση, το δεύτερο είναι συκοφαντικό!
Γατί όμως πέφτουν έξω και μάλιστα τόσο συχνά και σε τόσες πολλές και με διαφορετικό περιεχόμενο αναμετρήσεις; Οι δημοσκοπήσεις τις τελευταίες δεκαετίες (δεν είναι και πολλές , άντε να είναι δύο με το ζόρι), έχουν μάθει να λειτουργούν και να αποδίδουν σε ένα δικομματικό περιβάλλον: ΝΔ – ΠΑΣΟΚ, δεξιά/κεντροδεξιά-αριστερά/κεντροαριστερά. Έτσι ήταν δομημένο το πολιτικό σύστημα και έτσι συμπεριφερόταν και η κοινωνία, με τη λογική της δεξιάς/αριστεράς.
Αυτό όμως διαταράχθηκε, όχι μόνο στη  χώρα μας αλλά διεθνώς (βλέπε ΗΠΑ, Brexit και λοιπά). Τι σημαίνει διαταράχτηκε; Υπάρχουν ψηφοφόροι που ενώ παραδοσιακά ανήκουν στην δεξιά για κάποιους λόγους αρχίζουν να ακούν και να τους αρέσουν κάποιες θέσεις της αριστεράς και το αντίθετο. Παράδειγμα για να γίνει πιο κατανοητό: προχθές γνωστός  μου δεξιός και μάλιστα καραμανλικός έβλεπε στην τηλεόραση την Ζωή Κωνσταντοπούλου. Στο τηλέφωνο που μιλήσαμε μου είπε πως «ωραία τα είπε η Ζωή, σκέφτομαι να την ψηφίσω». Άλλο παράδειγμα: πολλοί ψηφοφόροι του ΠΑΣΟΚ με το που είδαν ότι έχουν πέσει σε δυσμένεια έκαναν την επανάσταση τους και ψήφισαν ή ψηφίζουν Χρυσή Αυγή. Το ίδιο ισχύει και για πολλούς ψηφοφόρους του ΚΚΕ που πήγαν στην Χρυσή Αυγή. Το πιο διαταραγμένο βέβαια από όλα αυτά, είναι η ίδια συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ/ΑΝΕΛ που σίγουρα προκαλεί απορία και σύγχυση. Κάποιος θα πει ότι αυτό λέγεται τρικυμία εν κρανίω, όμως η ερμηνεία αυτή δεν επαρκεί.
Οι έρευνες πλέον δεν πρέπει να γίνονται με το δυαδικό σύστημα άσπρο – μαύρο, ΝΔ – ΠΑΣΟΚ, ή σήμερα ΣΥΡΙΖΑ – ΝΔ γιατί οι ψηφοφόροι δεν κινούνται πάνω σε αυτόν τον άξονα.
Η πραγματική αναμέτρηση γίνεται ανάμεσα στους έχοντες και στους μη έχοντες. Οι έχοντες από τον φόβο να μην χάσουν αυτά που έχουν (περιουσία, δουλειές, εκπαίδευση, υγεία, προσβάσεις), στις δημοσκοπήσεις κάνουν «θόρυβο», λένε δυνατά δηλαδή τι ψηφίζουν και συμμετέχουν σε όλες κάθε φορά που τους δίνεται η ευκαιρία. Οι μη έχοντες (άνεργοι, μορφωμένοι άνεργοι, νέοι, μικροεπαγγελματίες πνιγμένοι στα χρέη, χαμηλοσυνταξιούχοι στα όρια της επιβίωσης, ενδεχομένως και άνθρωποι χαμηλής μόρφωσης), δεν παίρνουν μέρος στις δημοσκοπήσεις τόσο συχνά – τις θεωρούν αναξιόπιστες άρα δεν συμμετέχουν –  όταν συμμετέχουν δεν δίνουν σαφείς απαντήσεις (γι’ αυτό στη χώρα μας υπάρχουν και υψηλά ποσοστά αδιευκρίνιστης ψήφου) κι αν καμιά φορά δώσουν απαντήσεις δεν είναι κατάλληλες (eligible) για ανάλυση. Η τάση αυτή, οι έχοντες να συμμετέχουν πιο πολύ στις μετρήσεις, οι μη έχοντες λιγότερο, έχει ως αποτέλεσμα οι πρώτοι να υπερεκτιμώνται οι δεύτεροι να υποεκτιμώνται. Και εδώ είναι το λάθος μας: οι μη έχοντες σχεδόν σε κάθε χώρα/κοινωνία είναι περισσότεροι και επειδή στις δημοκρατίες κερδίζουν οι περισσότεροι, τα αποτελέσματα είναι αυτά που βλέπουμε και πολιτικά (τέρατα) και δημοσκοπικά (αστοχίες).
*Ο κ. Βασιλειάδης είναι πολιτικός αναλυτής της εταιρίας INTERVIEW