photo eurokinissi

Του Δημήτρη Μάρδα*

Πριν από είκοσι οκτώ χρόνια περίπου, στις 15 Δεκεµβρίου του 1989, το γνωστό Γαλλικό τηλεοπτικό δίκτυο TV5 Europe σε εκποµπή σχετικά µε το Μακεδονικό ζήτηµα τόνιζε ότι «Η Μακεδονία βρίσκεται στα βόρια της Ελλάδας». Ως Μακεδονία θεωρούσε την 6η δηµοκρατία της Γιουγκοσλαβίας.

Μετά τη διαδήλωση στην Αθήνα της 4ης Φεβρουαρίου, η γαλλική εφηµερίδα Monde έγραφε: «Διαδηλώσεις της Ελλάδας εναντίον της Μακεδονίας» ενώ οι Financial Times τόνιζαν ότι «Έλληνες διαδηλωτές κατέβηκαν στους δρόµους εναντίον του ονόµατος της Μακεδονίας». Και οι δυο ταυτίζουν τον όρο Μακεδονία µε τη FYROM. Τα παραπάνω σκιαγραφούν µε γλαφυρό τρόπο τη σύγχυση που υπάρχει διεθνώς στο µυαλό ξένων δηµοσιογράφων, πολιτικών και πολιτών στο εξεταζόµενο ζήτηµα. Ο Γολγοθάς της Ελλάδας στο υπό εξέταση θέµα άρχισε ουσιαστικά στις 16 Δεκεµβρίου του 1991. Ο τότε Υπουργός των εξωτερικών της Ελλάδας ο κος Σαµαράς θεώρησε ότι, επειδή «πέρασε» ως προϋπόθεση για την αναγνώριση των Σκοπίων τρεις όρους σχετικά µε, τις εδαφικές τους διεκδικήσεις, την εχθρική προπαγάνδα και  το όνοµα,  «σάρωσε» στις Βρυξέλλες και «αποχώρησε τροπαιούχος» σύµφωνα µε τα δηµοσιεύµατα του φιλοκυβερνητικού τύπου. Από τις προθέσεις όµως των τότε ένδεκα κρατών-µελών της ΕΟΚ και των ΗΠΑ ήταν έκδηλο ότι οι εταίροι µας δεν είχαν την πρόθεση να υποστηρίξουν στην πράξη τις ελληνικές θέσεις για το όνοµα. Προσπαθώντας οι εταίροι µας στην ΕΕ να ικανοποιήσουν και τα δύο ενδιαφερόµενα µέρη πρότειναν διάφορες εναλλακτικές λύσεις χωρίς αποτέλεσµα. Έτσι επί Πορτογαλικής προεδρίας, στις 26 Ιουνίου 1992 η αυλαία της πρώτης πράξης του έργου έκλεισε µε τη Σύνοδο κορυφής της Λισσαβόνας, όπου όλοι συµφώνησαν ότι δεν θα αναγνωρίσουν τα Σκόπια µε όνοµα που θα περιέχει τον όρο «Μακεδονία». Βέβαια κάποια κράτη-µέλη της ΕΕ αναγνώρισαν διµερώς λίγο αργότερα το εν λόγω κράτος µε το συνταγµατικό του όνοµα, δείχνοντας τις πραγµατικές τους προθέσεις και παραβιάζοντας στην ουσία την ανωτέρω συµφωνία.

Από την άλλη µια λύση, ένα σύνθετο όνοµα, που θα περιείχε τον όρο Μακεδονία κέρδιζε όλο και περισσότερο έδαφος, και µε τη δική µας µάλιστα συγκατάθεση, από το 1993 και µετά, (βλ. π.χ. Βουκουρέστι, 2008, Σύνοδος του ΝΑΤΟ).  Η Ελλάδα διαπίστωσε αρκετά αργά ότι δεν έλεγχε το παιγνίδι του ονόµατος απόλυτα. Έτσι, στις 16 Φεβρουαρίου του 1994 η τότε κυβέρνηση επιδιώκοντας να προλάβει µη επιθυµητές καταστάσεις για το έµβληµα αποφάσισε τον εµπορικό αποκλεισµό των Σκοπίων, πράξη που προκάλεσε την προσφυγή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κατά της χώρας µας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Οι νίκες που έδρεψε η χώρα µας λίγο αργότερα από τη δικαίωση της στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, το οποίο θεώρησε ότι το εµπάργκο δεν αποτελεί παραβίαση των Συνθηκών, δεν έλυσαν το πρόβληµα. Η κύρια υπόθεση του ζητήµατος παραπέµφθηκε να εκδικαστεί αργότερα. Η Ενδιάµεση Συµφωνία του Σεπτεµβρίου του 1995 απάλλαξε όµως το Δικαστήριο από µια δύσκολη απόφαση, ενώ ο εισαγγελέας του Ευρ. Δικαστηρίου ταυτίσθηκε µε τις ελληνικές θέσεις. Αν και χάθηκαν ευκαιρίες τότε, το γεγονός ότι τα Σκόπια αναγνωρίστηκαν από τον ΟΗΕ ως FYROM αποδεικνύει ότι πείσαµε τη Διεθνή κοινότητα για τις απόψεις µας. Παράγοντες που επηρεάζουν τον προσδιορισµό της ονοµασίας είναι η ιστορική πραγµατικότητα, οι στρατηγικές επιλογές της χώρας µας, οι γεωπολιτικές πιέσεις, οι περιορισµοί και τα εµπόδια που υφίστανται όπως και τα λάθη της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής δεκαετιών. Τα λάθη και οι παραλείψεις δε διαγράφονται µε µονοκονδυλιές.

Αν λαµβάναµε υπόψη µόνο τα ιστορικά-γεωγραφικά στοιχεία ως κυρίαρχη προσδιοριστική συνιστώσα του ονόµατος, το όλο πρόβληµα θα είχε λυθεί χθες. Τα στοιχεία όµως αυτά δεν είναι τα µόνα. Ποιο είναι το κύριο ζητούµενο σήµερα. Η ονοµασία «Δηµοκρατία της Μακεδονίας» που τη συναντούµε από το 1945 και µετά, να εξαλειφθεί από χάρτες, εγκυκλοπαίδειες, βιβλία κ.ά. Για το σκοπό αυτό οι λύσεις είναι δυο. Είτε η επιβολή από ΝΑΤΟ, ΕΕ µιας ονοµασίας που δεν θα περιέχει τον όρο Μακεδονία είτε η µετά από συνεννόηση, αποδοχή µιας σύνθετης ονοµασίας. Η παγκόσµια ιστορία µας δείχνει ότι λύσεις, που διαµορφώνονται µετά από επιβολή όρων δεν είναι βιώσιµες. Ως εκ τούτου, έχοντας υπόψη τα δεδοµένα, τα λάθη µας διαχρονικά και τα εµπόδια που αντιµετωπίζουµε, διαπιστώνουµε ότι µια σύνθετη ονοµασία αλλοιώνει το συνταγµατικό όνοµα της γειτονικής χώρας, περιορίζοντας από την άλλη τις ήδη υψηλές ζηµίες που αποκοµίζουµε χρόνια τώρα.Ουδείς ως τώρα έχει εκτιµήσει τις ανυπολόγιστες ζηµίες που προκαλεί η ονοµασία «Δηµοκρατία της Μακεδονίας» εδώ και 73 χρόνια, όπως και η διαιώνισή του, εφόσον το πρόβληµα δε λυθεί έγκαιρα. Το κύριο ζητούµενο λοιπόν είναι η εξάλειψη της συνταγµατικής τους ονοµασίας από χάρτες, εγκυκλοπαίδειες κ.ά. Και εφόσον αυτό δεν µπορεί να γίνει µε τη χρήση ονόµατος που δεν εµπεριέχει τον όρο «Μακεδονία», η σύνθετη ονοµασία φαίνεται δυστυχώς ως η δεύτερη καλύτερη εναλλακτική λύση.

*Ο κ. Μάρδας είναι Βουλευτή ΣΥΡΙΖΑ Β΄ Θεσσαλονίκης