του Πέτρου Σούλα*
Η ενίσχυση του ρόλου των δήμων μέσα από την εφαρμογή της πρόσφατης διοικητικής μεταρρύθμισης στο πεδίο της πρόνοιας, της πρωτοβάθμιας φροντίδας και της προαγωγής της υγείας, σηματοδότησε τη μετατόπιση του κέντρου βάρους των δημόσιων πολιτικών κοινωνικής προστασίας από την κρατική ευθύνη στην τοπική αυτοδιοίκηση, η οποία καλείται να διαχειριστεί και να καλύψει εξολοκλήρου τις αυξημένες ανάγκες της τοπικής κοινωνίας, ούσα το ανάχωμα στην κατάρρευση του κοινωνικού κράτους. Σε ένα περιβάλλον που χαρακτηρίζεται από πρωτοφανείς συνθήκες δημοσιονομικής στενότητας και σε μια περίοδο όπου οι νέες διευρυμένες αρμοδιότητες που εκχωρήθηκαν στους δήμους στον τομέα της κοινωνικής πολιτικής συνέπεσαν με την εκδήλωση της οικονομικής κρίσης, η τοπική αυτοδιοίκηση συνεχίζει να παραμένει αποδυναμωμένη, μην έχοντας εξασφαλίσει τη χρηματοδότηση θεσμικά κατοχυρωμένων δομών, τις οποίες υποχρεούται να σχεδιάσει και να υλοποιήσει. Η κοινωνική πολιτική των ΟΤΑ καλείται σήμερα να δώσει απάντηση στα μεγάλα κοινωνικά προβλήματα, μέσα από ένα εκτεταμένο δίκτυο κοινωνικών δομών και υπηρεσιών προς όφελος όλων των πολιτών και ιδιαίτερα των ευπαθών κοινωνικών ομάδων (άνεργοι, οικονομικά ασθενέστεροι, κλπ). Δομές όπως: παιδικοί σταθμοί, ΚΔΑΠ, “Βοήθεια στο σπίτι”, Κοινωνικό Ιατρείο, Κοινωνικό Παντοπωλείο, Κοινωνικό Φαρμακείο, Συμβουλευτικές υπηρεσίες κοινωνικής στήριξης, ΚΑΠΗ, Ξενώνες φιλοξενίας γυναικών θυμάτων βίας, ξενώνες αστέγων, γραφεία υποστήριξης της απασχόλησης, αρμοδιότητες σε θέματα δημόσιας υγείας και υγιεινής  κ.ά.,  παρέχουν το πεδίο εφαρμογής του υφιστάμενου συστήματος Κοινωνικής Φροντίδας σε τοπικό επίπεδο. Ωστόσο, το εθνικό αποκεντρωμένο πλαίσιο άσκησης κοινωνικής πολιτικής από την τοπική αυτοδιοίκηση διαμορφώνεται μέσα σε συνθήκες πραγματικής ασφυξίας, καθιστώντας τους δήμους αναβάτες μιας μοναχικής και δύσβατης διαδρομής, σε μια αγωνιώδη πορεία για την κάλυψη των στοιχειωδών λειτουργικών αναγκών. Για ακόμη μια φορά η τοπική αυτοδιοίκηση βιώνει την απαξίωση, καθώς η μεταφορά νέων αρμοδιοτήτων στους ώμους της γίνεται χωρίς τη στήριξη της Πολιτείας.
Μέσα στο δυσχερές αυτό περιβάλλον,  οι ΟΤΑ δίνουν τη δική τους μάχη αναμετρώμενοι με την υποχρηματοδότηση και τη δραματική μείωση των τακτικών τους επιχορηγήσεων, αδυνατώντας να καλύψουν τα κενά του κοινωνικού κράτους. Οι δήμοι καλούνται επί της ουσίας να ανταποκριθούν στις ολοένα αυξανόμενες ανάγκες των δημοτών χωρίς καμία υποστήριξη, χωρίς τον απαιτούμενο σχεδιασμό από πλευράς του κράτους, σε ένα διαρκή  αγώνα για την εξασφάλιση των απαραίτητων πόρων για τη λειτουργική βιωσιμότητα των κοινωνικών τους δομών. Η χάραξη και η υλοποίηση της κοινωνικής πολιτικής από την αυτοδιοίκηση πραγματοποιείται συνεπώς με τεράστια δυσκολία και κυρίως μέσα από την ένταξη των κοινωνικών δομών σε ευρωπαϊκά προγράμματα, ενώ σε πολλές των περιπτώσεων τα χρηματοδοτικά κενά καλύπτονται από χορηγίες και δωρεές ιδιωτών.
Επειδή ωστόσο η κοινωνική πολιτική είναι προτεραιότητα και δεν μπορεί να συνεχίζει να αντιμετωπίζεται με ημίμετρα και με ερασιτεχνισμούς και επειδή η λύση των προγραμμάτων της Ε.Ε. είναι προσωρινή και πρόσκαιρη, το κράτος οφείλει να αναλάβει τις ευθύνες του ώστε να υπάρξει ένα σταθερό και βιώσιμο νομοθετικό πλαίσιο με διαρκή χρηματοδότηση. Είναι λοιπόν επιτακτική ανάγκη να υπάρξει μέριμνα ώστε οι δαπάνες που προβλέπονται για τη λειτουργία των κοινωνικών υπηρεσιών να καλύπτονται κατά προτεραιότητα, εξασφαλίζοντας με αυτόν τον τρόπο την αναβάθμιση και όχι την περαιτέρω απαξίωση του κοινωνικού ρόλου της τοπικής αυτοδιοίκησης.
*Ο κ. Σούλας είναι δήμαρχος Κορδελιού Ευόσμου