Του Δημήτρη Κούβελα*
Επιλέγουμε από τις δηλώσεις της σκηνοθέτιδας του έργου «Ισορροπία του Nash»: «Σέβομαι απόλυτα τη θέληση των συγγενών των θυμάτων, είναι οι μόνοι που πραγματικά δικαιούνται να έχουν ενστάσεις, αν δεν έχουν δει την παράσταση. Ούτε θα συνιστούσα να τη δουν». Δηλαδή, εκείνοι ας έχουν τις αντιρρήσεις τους, όμως, η ίδια με το έργο της επιλέγει να τιμήσει και να δικαιώσει τον Σάββα Ξηρό κι όχι τα θύματά του. Και συνεχίζει με την βαρυσήμαντη σύσταση προς όσους ξεσηκώθηκαν αγανακτισμένοι ότι «η δημοκρατία δεν κινδυνεύει από τον Σ. Ξηρό …ένα που πρέπει να υπερασπιζόμαστε είναι η ελεύθερη έκφραση».
Στην ίδια γραμμή το υπουργείο Πολιτισμού και η διοίκηση του Εθνικού Θεάτρου. Μ΄ αυτά κι εκείνα το έργο ξανανέβηκε και μοιράστηκαν δωρεάν εισιτήρια για να προσελκύσουν κοινό στην παράσταση.
Τι εκπέμπει, όμως, το έργο σχετικά με τον Σ. Ξηρό, σύμφωνα πάντα με τη σκηνοθέτιδα του; «…Θέλει να υπογραμμίσει ότι δεν έγιναν σεβαστά τα δικαιώματά του ως κρατουμένου» και σύμφωνα με άλλους υποστηρικτές της παράστασης ο Ξηρός συμβάλει να βελτιωθούν οι συνθήκες των κρατουμένων στις φυλακές.
Είναι δηλαδή ο Σ. Ξηρός ο έλληνας Κάρολος Ντίκενς, που έγραψε τη συγκλονιστική νουβέλα «Litlle Dorrit» για ένα κοριτσάκι που γεννήθηκε και μεγάλωσε στη φυλακή, μεταφέροντας τα δικά του παιδικά βιώματα;
Πιστεύει το Εθνικό Θέατρο και το ΥΠ.ΠΟ. ότι ο Ξηρός στέλνει μήνυμα στη κυβέρνηση ανάλογο μ’ εκείνο του Ντίκενς για την αναμόρφωση των φυλακών;
Πριν τον αποδεχθούν τα όργανα της ελληνικής πολιτείας ως σύμβουλό τους δεν θα έπρεπε να προβληματιστούν αφού πρόκειται για έναν αμετανόητο τρομοκράτη;
Έχουν, λοιπόν, άδικο οι επικριτές της παράστασης όταν την χαρακτηρίζουν ως την κολυμβήθρα του Σιλωάμ, όπου ο αδίστακτος τρομοκράτης Ξηρός βαφτίζεται μαζί με τον νομπελίστα Albert Camus, που αφιέρωσε σημαντικό μέρος του έργου του για να καυτηριάσει τον ολοκληρωτισμό, την αδικία και να υπερασπιστεί ανθρώπινα δικαιώματα; Δε δίστασε ακόμη η διοίκηση του θεάτρου να συγκρίνει το επίμαχο έργο και με το έργο «Πέρσες» του Αισχύλου. Έτσι αντιλαμβάνονται οι παράγοντες του Εθνικού Θεάτρου και της κυβέρνησης τα δικαιώματα του Ξηρού και τη συμβολή του στον πολιτισμό;
Όμως, Ο ηθοποιός και το θέατρο παράγουν ήθος, όχι μόνο εξ ορισμού, αλλά και επιβεβαιούμενο κάθε φορά. Το συγκεκριμένο έργο δεν επιβεβαιώνει τον κανόνα. Έτσι κάποιοι πιστεύουν ότι έχουν δικαίωμα να κάνουν κριτική. Αυτό, όμως, δεν ονομάζεται λογοκρισία, είναι απλά κριτική, δηλαδή το δικαίωμα έκφρασης διαφορετικής γνώμης.
Αντίθετα, λογοκρισία είναι να μην αναγνωρίζεις το δικαίωμα στον άλλο να μιλήσει ή να γράψει, δηλαδή ακριβώς αυτό που κάνουν οι υποστηρικτές της παράστασης.
Κανείς δεν περιόρισε τον τρομοκράτη Ξηρό να δώσει συνεντεύξεις, να γράψει και να κυκλοφορήσει το βιβλίο του με το οποίο διαφημίζει την τρομοκρατική του δράση και δηλώνει περήφανος γι’ αυτή. Κανένας δεν εμποδίζει τη σκηνοθέτιδα του έργου να σχηματίσει ένα θίασο και ν’ ανεβάσει την «Ισορροπία του Nash». Έτσι θα δούμε και ποια απήχηση έχει στην κοινωνία, «πόσα απίδια πιάνει ο σάκος», τότε θα δούμε πώς θα κριθεί το ήθος που παράγει.
Αλλά να θέλουν οι υποστηρικτές του έργου από τους φορολογούμενους να πληρώσουμε για να προβληθεί από το Εθνικό Θέατρο κι από πάνω να μη μιλάμε, πάει πολύ. Αυτός είναι ο απόλυτος ορισμός της λογοκρισίας. Μόνο στους συγγενείς των θυμάτων αναγνωρίζουν να έχουν ενστάσεις. Ως εκεί! Ούτε σ΄ αυτούς, όμως,   αναγνωρίζουν το δικαίωμα να ζητήσουν την απόσυρση της παράστασης από την εθνική σκηνή και να εισακουστούν. Ωραία δημοκρατία σύντροφοι!
Κι αφού οι έλληνες νησιώτες προτείνονται για το νομπέλ ειρήνης, μήπως πρέπει να προτείνουμε τον Σ. Ξηρό για το Νομπέλ λογοτεχνίας;
*Ο κ. Κούβελας είναι αντιπρόεδρος του δημοτικού συμβουλίου Θεσσαλονίκης και δικηγόρος