Άντα Τσεσμελή: "Η τέχνη είναι δύναμη"
Συνέντευξη στον Βασίλη Παπαβασιλείου
Με ένα μιούζικαλ ιδιαιτέρων αξιώσεων με τίτλο «Ένας ουρανός με αστέρια» συστήνεται στο κοινό της Θεσσαλονίκης η ταλαντούχος συγγραφέας Άντα Τσεσμελή, το οποίο ανέβηκε με μεγάλη επιτυχία στο θέατρο ΑΥΛΑΙΑ. Αξίζει να σημειωθεί ότι η μουσική και τα τραγούδια που «ντύνουν» το μιούζικαλ είναι του μεγάλου διαχρονικού συνθέτη Μίμη Πλέσσα και μεγάλο μέρος των εσόδων των παραστάσεων θα διατεθεί για φιλανθρωπικούς σκοπούς.
Πώς αποφάσισες να ασχοληθείς με τη συγγραφή;
Μου αρέσει να παρατηρώ και να καταγράφω πρόσωπα, συζητήσεις και καταστάσεις. Από φοιτήτρια καθόμουν συχνά σε κάποιο καφέ και παρακολουθούσα τις αντιδράσεις καθημερινών ανθρώπων, σπουδαία θεατρική σχολή αν το σκεφτεί κανείς, και τα σημείωνα σε ένα ημερολόγιο. Σε κάποια φάση της ζωής μου λοιπόν στα σαράντα συγκεκριμένα έγινε η αφορμή να γράψω το πρώτο μου θεατρικό έργο. Επιστράτευσα χαρακτήρες από την παιδική μου ηλικία στην Αμερική και γράφτηκε το πρώτο μου έργο “Ain’t no mountain high enough” – (Δεν υπάρχει κορυφή που δε μπορεί να κατακτηθεί).
Είναι το πρώτο σου έργο το «Ένας ουρανός με αστέρια»; Μίλησέ μου γι’ αυτό.
Το “Ένας ουρανός μ’αστέρια” είναι το πέμπτο έργο που γράφω. Είναι μια δροσερή κομεντί που διαδραματίζεται σε ένα ελληνικό νησί την δεκαετία του ‘60. Οι πολιτικές αναταράξεις είναι έντονες τότε όπως και τώρα, αλλά τότε υπήρχε ένα σημαντικό συστατικό στις γειτονιές της Ελλάδος, η αγάπη. Παραμονή της Παναγίας καταφθάνει στο νησί ο Ριχάρδος (γέννημα θρέμμα του νησιού) με το καλλιτεχνικό του δίδυμο την Αμερικάνα Ρίτα και την αδελφή του Αριάδνη, για να γιορτάσουν όπως είθισται κάθε χρόνο την Μεγαλόχαρη. Στο νησί η Αριάδνη θα παίξει καταλυτικό ρόλο ενώ πλέκει την ιστορία αυτής της γειτονιάς με κάθε κόμπο ένα δάκρυ και κάθε κλωστή μια χαρά. Τα μηνύματα περνάνε μέσα από το διακριτικό χιούμορ της εποχής και τα υπέροχα τραγούδια του Μίμη Πλέσσα και αυτό που θα ανακαλύψουν όλοι την ημέρα της Παναγίας είναι πως οι ανομολόγητες αγάπες δεν πρέπει να μένουν κρυφές. Η ζωή αν το καλοσκεφτούμε είναι μια ανάσα… Δεν είναι κρίμα να την χάσουμε από έναν εγωισμό, μια πικρία η ακόμη και από τις απογοητεύσεις που κρύβει η ζωή;
Από τα θεατρικά είδη, γιατί επέλεξες το μιούζικαλ;
Έχω μεγαλώσει στην Αμερική του ’70, όπου υπήρχε οργασμός από μιούζικαλ, τόσο στο σινεμά όσο και στο θέατρο. Τα πρώτα μου ακούσματα ήταν μουσικοσυνθέτες που “έντυναν ” με πλουμιστές συνθέσεις τα έργα αυτά και εγώ ζούσα το όνειρο της μικρής πριγκίπισσας μέσα από τις επικές γκαρνταρόμπες των έργων αυτών όπως το “Annie”, “Grease”, “Alice in Wonderland”, “Hair”, “Cabaret” κτλ. Αγαπώ το μιούζικαλ. Η μουσική απογειώνει την φαντασία και τη δημιουργία μου. Χωρίς μουσική θα ένιωθα πολύ φτωχή.
Θαυμάζεις κάποιους Έλληνες ή ξένους συγγραφείς;
Από Έλληνες συγγραφείς ο αγαπημένος μου είναι και θα παραμείνει ο Νίκος Καζαντζάκης. Ο Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά είναι επικό. Υποκλίνομαι. Από ξένους μελέτησα στο πανεπιστήμιο αρκετούς και ξεχώρισα μακράν τον Edgar Allan Poe, τον θεωρώ ιδιαίτερα οξυδερκή έτσι όπως διεισδύει στην κοσμολογία της νόησης και χρησιμοποιεί την κρυπτογραφία στη συγγραφή του.
Η συνεργασία σου με το διαχρονικό μουσικό Μίμη Πλέσσα, πώς ήταν;
Ο Μίμης Πλέσσας υπάρχει στη ζωή μου από πάντα! Όταν θυμάμαι τα Σαββατοκύριακα της παιδικής μου ηλικίας χαμογελώ μελαγχολικά, γιατί είναι σαν να βλέπω την μητέρα μου στο παράθυρο της κουζίνας να κοιτάζει τον καταπράσινο κήπο, αλλά ωστόσο στα μάτια της να ζωγραφίζεται ο πόνος της απώλειας. Όταν την ρωτούσα γιατί κλαίει, μου απαντούσε πως ο κήπος της ψυχής της ήταν απογυμνωμένος από λουλούδια γιατί ήταν μακριά από την Ελλάδα. Οι γονείς μου άκουγαν στο σπίτι τα Σαββατοκύριακα ελληνική μουσική, όλους τους κλασσικούς, τον Πλέσσα τον έχω συνδυάσει στο μυαλό μου με την ξενιτιά που βίωσαν οι γονείς μου και όταν συνεργάστηκα μαζί του δε σας κρύβω ότι δάκρυσα πολλές φορές γιατί ανάμεσα στο κοινό ήταν αυτοί οι δύο υπέροχοι άνθρωποι που με μεγάλωσαν με περίσσια αγάπη και περηφάνια για την πατρίδα μου. Ο Πλέσσας διαθέτει πιστεύω κάτι μοναδικό στις συνθέσεις του, ευφυΐα και ευαισθησία. Οι νότες του καταφέρνουν με έναν μαγικό τρόπο να μου δημιουργούν στο μυαλό ένα τζαζ σκηνικό με Ελληνικό άρωμα.
Με το έργο σου αυτό ήθελες να επικοινωνήσεις με το κοινό;
Πάντα ο σκοπός ενός συγγραφέα είναι να επικοινωνήσει πρώτα από όλα τον εαυτό του, όσο εγωιστικό και αν ακούγεται αυτό, είναι η αλήθεια μου. Πιάνω το μολύβι (με μολύβι μόνο γράφω) και σκέφτομαι τι θέλω εγώ να “ξεφορτωθώ” από μέσα μου. Όταν συσσωρεύονται τόσες εικόνες στο μυαλό μου θέλω να απαλλαχτώ από αυτές γιατί με πνίγουν. Πριν ξεκινήσω την συγγραφή θεατρικών έργων διατηρούσα ημερολόγια (έχω ένα ξύλινο σεντούκι με 26 ημερολόγια αφιερωμένα πλέον όλα στους γιους μου). Από τότε που έμαθα να εκθέτω τις σκέψεις μου δημόσια έπαψα να κλειδώνω το σεντούκι αυτό. Άγει δε προς φως την αλήθειαν χρόνος. Δεν ξέρω αν θα καταφέρω σαν γονιός να αφήσω κάποιο ακίνητο στα παιδιά μου για προίκα, αλλά σίγουρα την ψυχή τους θα την προικίσω με την “αλήθεια” το πως έζησα την ζωή μου και ποια ήμουν!
Μεγάλο μέρος από τα έσοδα των παραστάσεων θα δοθεί σε δύο φιλανθρωπικά ιδρύματα τη «Μέλισσα» και την «Λάμψη». Γιατί;
Το μότο της ομάδας μας είναι “όμορφοι άνθρωποι κάνουν όμορφα πράγματα”. Ένα από τα όμορφα πράγματα που κάνει αυτή η ομάδα είναι να στέκεται αρωγός σε ανθρώπους που χρειάζονται κάποια οικονομική ενίσχυση για το σημαντικό έργο τους. Σε προσωπικό επίπεδο έχουμε γνωριστεί με τους υπεύθυνους αυτών των συλλόγων και η κοινωνική τους προσφορά είναι μέγιστη. Ο παιδικός καρκίνος είναι κάτι που δεν θα έπρεπε να βιώνει κανένας ωστόσο συμβαίνει, τι κάνουμε λοιπόν; Κλείνουμε τα μάτια, γυρνάμε το κεφάλι; Όχι! Το κοιτάζουμε κατάματα και λέμε ” Τι μπορώ να κάνω να βοηθήσω;”. Το ορφανοτροφείο Μέλισσα αυτή τη στιγμή φιλοξενεί 28 κορίτσια. Ο εθελοντισμός είναι η λύση. Εμείς δεν είμαστε μια φιλανθρωπική ομάδα. Η τέχνη είναι φιλάνθρωπη από μόνη της γιατί μπορεί και προσφέρει απλόχερα συναίσθημα, δύναμη και ενέργεια. Εμείς με την φιλανθρωπία της τέχνης, οποιασδήποτε τέχνης, μπορούμε με αλληλεγγύη να προσφέρουμε εθελοντικά. Εκεί βρίσκεται η μαγεία της φράσης “Αγαπώ τη ζωή”.
Ποιό είναι το ωραιότερο πράγμα που έχουν δει τα μάτια σου και έχουν ακούσει τα αυτιά σου;
Αδιαμφισβήτητα η πρώτη ματιά που έριξα στα δίδυμα αγοράκια μου όταν γεννήθηκαν. Το πρώτο κλάμα τους ήταν το ωραιότερο άκουσμα μου.
Ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σου;
Έχω κάνει τον σκελετό του επόμενου έργου. Ξεκινώ την συγγραφή τέλη Ιανουαρίου και στόχος είναι να ανέβει το επόμενο αρχές Νοεμβρίου. Όπως λέει και ο Harvey Mackay, “ένα όνειρο είναι μονάχα ένα όνειρο. Ένας στόχος είναι ένα όνειρο με σχέδιο και προθεσμία”.