, Παρασκευή
29 Μαρτίου 2024

search icon search icon

«Ο Αλέξανδρος Ιόλας αγαπούσε την Ελλάδα και τους Έλληνες, όταν τον πολεµούσαν… δεν έφυγε»

Ο Αλέξανδρος Ιόλας είναι ο διασηµότερος Έλληνας γκαλερίστας. Η ζωή του σουρεαλιστική και το ταλέντο του µεγάλο για να χωρέσει σε σύνορα.

Γεννηµένος το 1907 στην Ελλάδα, έφυγε για το εξωτερικό, όπου στη Νέα Υόρκη άνοιξε την πρώτη του γκαλερί. Στο πίσω µέρος του µυαλού του είχε πάντα την σκέψη να επιστέψει στην πατρίδα του και να βοηθήσει Έλληνες καλλιτέχνες για να αναγνωριστεί η τέχνη τους εντός και εκτός της χώρας. Αυτό και έκανε. Έχτισε ένα σπίτι-ανάκτορο στην Αγία Παρασκευή κι εκεί µετέφερε την συλλογή του από έργα τέχνης µεγάλης χρηµατικής αξίας.

Η εκκεντρικότητα της ζωής του και κάποιες δηλώσεις στενού του συνεργάτη έδωσαν λαβή να δηµιουργηθεί από µια µερίδα ανθρώπων κακεντρέχεια γύρω από το πρόσωπο του και να βρεθεί αντιµέτωπος µε βαριές κατηγορίες, όπως αυτή της αρχαιοκαπηλίας. Η δικαστική ταλαιπωρία του είχε αίσιο τέλος, όµως αρκετά άτοµα από την Ελλάδα του γύρισαν την πλάτη… Μετά από λίγα χρόνια πέθανε µόνος σε ένα νοσοκοµείο της Νέας Υόρκης. Παρ΄όλα αυτά ορµώµενος από την αγάπη για την πατρίδα του θέλησε να δωρίσει την αµύθητη συλλογή του από έργα τέχνης στο ελληνικό κράτος. Η ελληνική κυβέρνηση αρνήθηκε την προσφορά του κι έτσι το µεγαλύτερο µέρος της συλλογής του χάθηκε και το σπίτι του λεηλατήθηκε. Το 1984, δώρισε στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης 47 έργα από την προσωπική του συλλογή, χωρίς να προλάβει λόγω του θανάτου του να προσθέσει κι άλλα… όπως είχε υποσχεθεί. Ο Ιόλας «επέστρεψε» στο ΜΜΣΤ µέσα από την παράσταση «ALEKSANDROS IOLAS» που βασίστηκε στη βιογραφία του. Τη σκηνοθεσία και την ερµηνεία έχει αναλάβει ο Χριστόφος Αντωνιάδης ο οποίος µίλησε στην Karfitsa για την παράσταση.

Συνέντευξη στη Φιλίππα Βλαστού

Πως µπορέσατε να προσεγγίσετε την µυθική προσωπικότητα του Αλ. Ιόλα;

Όταν αποφασίζεις να καταπιαστείς µε µια τέτοια προσωπικότητα αυτό που οφείλεις να κάνεις είναι να την µελετήσεις, να την αντιµετωπίσεις µε σύνεση και σεβασµό. Είναι σαν ν’ ανεβαίνεις ένα ψηλό δύσβατο βουνό, θέλει µικρά σταθερά βήµατα, µα αν φτάσεις στην κορυφή του όλα φαντάζουν αλλιώς, αποκτούν µια άλλη διάσταση σχεδόν ονειρική. Δεν τον µιµήθηκα. Πως θα µπορούσα άλλωστε; Προσπάθησα απλά ν’ αγγίξω ένα κοµµάτι της ψυχής του.

Ενσαρκώνετε τον ίδιο τον Αλ. Ιόλα µέσα στην εµβληµατική οικία του. Πως ήταν αυτή η εµπειρία σας;

Όταν ο βιογράφος του Ιόλα, Νίκος Σταθούλης µε πήγε για πρώτη φορά στη εγκαταλελειµµένη βίλα του Ιόλα, εκτός από το σοκ που έπαθα βλέποντας αυτόν το µοναδικό χώρο να έχει µετατραπεί σ’ ένα ερείπιο, ένιωσα ότι η παράσταση πρέπει να πραγµατοποιηθεί εκεί. Η ευχή µου έγινε πράξη µε τη συµβολή του δήµου Αγίας Παρασκευής, αλλά και του ιδιοκτήτη µε αποτέλεσµα να ζήσουµε όλοι, συντελεστές και θεατές µια µαγική στιγµή. Η πύλη του σπιτιού άνοιξε, ο χώρος φωτίστηκε, ο κόσµος γέµισε την κεντρική σάλα και ο «Ιόλας» επέστρεψε στο σπίτι του.

H άλλοτε εντυπωσιακή του βίλα έχει µετατραπεί σε… ερείπιο. Ποια είναι η δική σας άποψη για το πως θα έπρεπε να αξιοποιηθεί;

Ο Ιόλας ονειρευόταν το σπίτι του να γίνει ένα µουσείο παγκόσµιας εµβέλειας. Tα 10.000 έργα που υπήρχαν θα ήταν πόλος έλξης για ανθρώπους από όλο τον κόσµο. Ονειρευόταν ένα χωριό καλλιτεχνών όπου δηµιουργοί διαφορετικών εθνικοτήτων θα ένωναν το καλλιτεχνικό τους όραµα και θα δηµιουργούσαν όλοι µαζί. Ο Ιόλας ήταν είκοσι χρόνια µπροστά από την εποχή του. Τώρα εύχοµαι η προσπάθεια του δηµάρχου της Αγ.Παρασκευής,  Γιάννη Σταθόπουλου να ευοδωθεί, να αποκτήσει ο δήµος το σπίτι και να το µετατρέψει σε ένα Κέντρο Πολιτισµού, όπου όλες οι τέχνες θα βρουν µια στέγη και οι καλλιτέχνες ένα βήµα. Με γνώµονα µόνο το πραγµατικό ταλέντο και τίποτε άλλο. 

Πόσο και πως σας έχει επηρεάσει o Αλ. Ιόλας από τη στιγµή που τον ενσαρκώσατε;

Μελετώντας τον Αλέξανδρο Ιόλα και βλέποντας τη ζωή του, από που ξεκίνησε, το τι κατάφερε και που έφτασε, πίστεψα ακόµα περισσότερο στο ανέφικτο, πίστεψα ακόµα περισσότερο στο ότι τα όνειρα δεν έχουν όρια και όρους, πίστεψα ακόµα περισσότερο σ’ εµένα.

O βίος του Ιόλα, κυρίως προς το τέλος του, θυµίζει λίγο την φράση ότι «η Ελλάδα ‘’τρώει’’ τα παιδιά της» ή πιο συγκεκριµένα ότι «ο ένας Έλληνας ‘’τρώει’’ τον άλλον».

Ναι, είναι αλήθεια αυτό. Διαχρονικά αν κοιτάξουµε την ελληνική ιστορία συµβαίνει. Τι να πω; Ίσως είναι στο dna µας, αλλά επειδή και οι κανόνες είναι για να σπάνε, εύχοµαι σύντοµα να κάνουµε την ανατροπή σαν λαός και σαν χώρα. Ο Ιόλας αγαπούσε την Ελλάδα, αγαπούσε τους Έλληνες. Δε θα µπορούσε αυτό να του το αλλοιώσει κανείς και κανένα γεγονός. Είχε δει το φως – όπως είχε πει ο ίδιος – και το είχε δει στη χώρα του.

«Ένας άνθρωπος που πήγαινε κόντρα στους θυµωµένους ωκεανούς», όπως έλεγε γι’ αυτόν ο Max Ernst. Εάν λοιπόν ζούσε ακόµα, πως θα αντιµετώπιζε τους «οργισµένους ωκεανούς», όπως αυτόν της οικονοµικής κρίσης που πλέον έχει αγγίξει και την τέχνη;

Τι θα έκανε; Μα φυσικά θα συνέχιζε να πηγαίνει κόντρα στους «θυµωµένους ωκεανούς». Δεν είχε µάθει να χάνει ούτε να τα παρατάει στις δυσκολίες. Όταν στην Ελλάδα τον πολεµούσαν δεν έφυγε, ενώ κάλλιστα θα µπορούσε να πάει και να µείνει όπου επιθυµούσε, δεν το έβαλε στα πόδια έµεινε και πάλεψε. Η τέχνη έλεγε είναι η µόνη αιώνια πράξη, άρα σίγουρα θα καταφέρει να βγει ζωντανή µέσα από την οποιαδήποτε µορφής κρίση.

Πως ερµηνεύετε – αντιλαµβάνεστε το τέλος του; 

Για έναν άνθρωπο που έζησε σαν ήρωας παραµυθιού σίγουρα δε θα φανταζόµουν έτσι το τέλος του. Ο επίλογος της ζωής του θυµίζει αρχαία τραγωδία. Έζησε µέσα σε τόσο κόσµο και στο τέλος, έµεινε µόνος. «Ακόµα και τα αγάλµατα είχαν φύγει».

INFO:
Η θεατρική παράσταση «Alexandros Iolas» ανεβαίνει σήμερα 13 και αύριο 14 Οκτωβρίου  στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, στη Θεσσαλονίκη.
Ώρα: 21:00.
Τιµές εισιτηρίων: 10 ευρώ το κανονικό και 8 ευρώ το µειωµένο.

Ακολουθήστε τη Karfitsa στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις από τη Θεσσαλονίκη, την Ελλάδα και τον κόσμο.