Σε μια καθοριστική καμπή του πολέμου στην Ουκρανία, οι Ηνωμένες Πολιτείες ενεργοποιούν μια νέα φάση στρατηγικής υποστήριξης, η οποία δεν περιορίζεται πλέον στην αποστολή πυρομαχικών και αμυντικών συστημάτων, αλλά εξελίσσεται σε θεσμική αμυντική–οικονομική συμφωνία. Πυρήνας της συμφωνίας είναι η πώληση εξοπλισμού υποστήριξης και εκπαίδευσης για τα μαχητικά αεροσκάφη F-16, συνολικής αξίας 310,5 εκατομμυρίων δολαρίων, σε συνδυασμό με ένα επενδυτικό πλαίσιο διαχείρισης ουκρανικών ορυκτών πόρων, στο οποίο συμμετέχει και το αμερικανικό δημόσιο.
Η πώληση F-16: Τεχνική στήριξη, όχι μαχητικά
Η απόφαση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ αφορά πώληση εκπαιδευτικών προγραμμάτων, ανταλλακτικών, εξοπλισμού εδάφους και τεχνικής υποστήριξης για την αναβάθμιση και τη διατήρηση της επιχειρησιακής ικανότητας του ουκρανικού στόλου F-16. Δεν περιλαμβάνει νέα μαχητικά αεροσκάφη, αλλά ενισχύει την υποδομή διατήρησης των αεροσκαφών που έχουν ήδη παρασχεθεί ή αναμένεται να παραδοθούν από ευρωπαϊκές χώρες.
Το πακέτο περιλαμβάνει:
- Εκπαίδευση τεχνικού και πτητικού προσωπικού
- Προμήθεια εργαλείων και δοκιμαστικών συστημάτων
- Ανταλλακτικά και εξαρτήματα
- Τεχνικά εγχειρίδια, λογισμικό και υποστήριξη σε επίπεδο logistics
Οι συμβάσεις θα υλοποιηθούν από κορυφαίες εταιρείες του αμυντικού τομέα όπως η Lockheed Martin Aeronautics, η BAE Systems και η AAR Corporation.
Ανταλλακτικά από παροπλισμένα F-16: Η «αόρατη» βοήθεια
Παράλληλα, οι ΗΠΑ επιβεβαίωσαν ότι έχουν ήδη αποστείλει παροπλισμένα μαχητικά F-16 στην Ουκρανία, αποκλειστικά για χρήση ως πηγή ανταλλακτικών. Τα αεροσκάφη αυτά δεν θα πετάξουν, αλλά προσφέρουν κρίσιμα εξαρτήματα και υποδομές για την ταχεία επισκευή και ανασύνταξη του υπάρχοντος στόλου.
Η απόφαση αυτή αντανακλά την αναγκαιότητα να διατηρηθεί σε υψηλό επίπεδο διαθεσιμότητας ο στόλος των F-16, καθώς το Κίεβο προετοιμάζεται για μια νέα φάση αεροπορικών επιχειρήσεων, πιθανώς μέσα στο καλοκαίρι.
Το ευρωπαϊκό σκέλος: Δανία, Ολλανδία, Βέλγιο, Νορβηγία
Η συμφωνία των ΗΠΑ έρχεται να στηρίξει το ευρωπαϊκό «μέτωπο παραχώρησης F-16». Συγκεκριμένα, η Ολλανδία, η Δανία και το Βέλγιο έχουν ήδη δεσμευθεί για την παράδοση δεκάδων μαχητικών F-16 στην Ουκρανία εντός του 2024–2025, με πρώτες πτήσεις να αναμένονται το καλοκαίρι. Στην προσπάθεια αυτή συμμετέχουν και κέντρα εκπαίδευσης πιλότων στην Πολωνία, τη Ρουμανία και τις ΗΠΑ.
Η αμερικανική υποστήριξη λειτουργεί ως εγγυητής διαλειτουργικότητας, εξασφαλίζοντας ότι οι ουκρανικές δυνάμεις μπορούν να χρησιμοποιούν τον στόλο F-16 χωρίς ασυμβατότητες, καθυστερήσεις ή ελλείψεις τεχνικής φύσης.
Η «συνοδευτική» συμφωνία: Επένδυση σε ορυκτά και ενεργειακούς πόρους
Ίσως πιο ενδιαφέρουσα και λιγότερο προβεβλημένη είναι η παράλληλη συμφωνία ΗΠΑ–Ουκρανίας για τη διαχείριση ορυκτού πλούτου. Η συμφωνία προβλέπει:
- Δημιουργία επενδυτικού ταμείου, το οποίο θα συνδιαχειρίζεται κέρδη από άδειες εξόρυξης πετρελαίου, φυσικού αερίου και σπάνιων γαιών στην Ουκρανία.
- Οι ΗΠΑ μπορούν να εισφέρουν στο ταμείο με στρατιωτική βοήθεια αντί για μετρητά, συνδέοντας έμμεσα την άμυνα με την οικονομική ανάπτυξη.
- Το Κίεβο δεσμεύεται για πλαίσιο διαφάνειας και θεσμικής σταθερότητας, προκειμένου να καταστούν οι αδειοδοτήσεις «επενδυτικά ελκυστικές».
Η συμφωνία αυτή αναγνωρίζει ότι ο γεωοικονομικός ρόλος της Ουκρανίας στην Ευρώπη και την παγκόσμια αλυσίδα αξίας των ορυκτών δεν είναι δευτερεύουσας σημασίας. Αντιθέτως, αποτελεί κλειδί για την ανθεκτικότητα της ΕΕ απέναντι στην ενεργειακή εξάρτηση από τη Ρωσία και την Κίνα.
Μια νέα αρχιτεκτονική σχέσεων – όχι απλώς βοήθεια
Η συνδυαστική προσέγγιση ΗΠΑ–Ουκρανίας, με παράλληλα στρατιωτικά και γεωοικονομικά εργαλεία, σηματοδοτεί την αλλαγή υποδείγματος στη στήριξη του Κιέβου. Δεν πρόκειται πλέον για συγκυριακή αποστολή όπλων ή προσωρινές ενέσεις ρευστότητας. Το μήνυμα της Ουάσινγκτον είναι σαφές: «επενδύουμε σε εσάς, με όρους στρατηγικού συμμάχου».
Πολιτικά, η συμφωνία στέλνει μήνυμα και στο εσωτερικό των ΗΠΑ, ενόψει εκλογών. Ο Λευκός Οίκος επιδιώκει να αποδείξει ότι η στρατιωτική βοήθεια δεν είναι μονόπλευρη αιμορραγία, αλλά μπορεί να ενσωματωθεί σε μακροπρόθεσμα σχήματα ανταπόδοσης.
Η αντίδραση της Μόσχας: «Επέκταση του ΝΑΤΟ δια του ορυκτού πλούτου»
Η Ρωσία, μέσω του Υπουργείου Εξωτερικών, χαρακτήρισε τη συμφωνία «απόπειρα δυτικής αποικιοποίησης της Ουκρανίας» και έκανε λόγο για «στρατιωτικοποίηση της οικονομίας». Ρωσικές πηγές συνδέουν τη στρατηγική αυτή με προσπάθεια της Δύσης να διασφαλίσει στρατιωτικοοικονομική πρόσβαση σε πηγές σπανίων γαιών, κοβαλτίου, νικελίου και λιγνίτη, οι οποίες είναι ζωτικής σημασίας για την πράσινη μετάβαση και την αμυντική βιομηχανία.
Τι ακολουθεί: Αποδοχή, δοκιμές και πιθανές παραδόσεις οπλισμού
Η συμφωνία για τα F-16 πρέπει να εγκριθεί από το αμερικανικό Κογκρέσο, διαδικασία που θεωρείται τυπική σε αυτή τη φάση, λόγω της πολιτικής στήριξης προς την Ουκρανία και της συναίνεσης στη συγκεκριμένη πώληση. Παράλληλα, στις ΗΠΑ ολοκληρώνεται η εκπαίδευση της πρώτης ομάδας Ουκρανών πιλότων, ενώ στο έδαφος της Ρουμανίας αναμένεται να λειτουργήσει διαρκές κέντρο συντήρησης και υποστήριξης F-16.
Πρόκειται για ένα νέο στρατηγικό περιβάλλον, στο οποίο η Ουκρανία, από παθητικός αποδέκτης βοήθειας, μετατρέπεται σε ενεργό εταίρο στρατιωτικής, βιομηχανικής και γεωοικονομικής συνέργειας με τις ΗΠΑ.
