Σε μια πρωτοβουλία που συνδυάζει κοινωνική ευαισθησία, προνοητικότητα και πολιτικό θάρρος, η κυβέρνηση του Τόκιο ανακοίνωσε την πλήρη απαλλαγή των κατοίκων από τα βασικά τέλη χρήσης νερού για τέσσερις μήνες, από τον Ιούνιο έως και τον Σεπτέμβριο. Πρόκειται για ένα μέτρο με σαφές προληπτικό χαρακτήρα, καθώς στόχος είναι να αποτραπεί νέα υγειονομική κρίση κατά τη διάρκεια ενός ακόμη ακραία θερμού καλοκαιριού.
Η απόφαση ελήφθη με αφορμή την τραγική περσινή εμπειρία, όταν 263 άνθρωποι —κυρίως ηλικιωμένοι— έχασαν τη ζωή τους από θερμοπληξία μόνο στην πρωτεύουσα, ενώ σχεδόν 8.000 μεταφέρθηκαν σε νοσοκομεία. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, το 60% των θανάτων σημειώθηκε σε περιβάλλοντα χωρίς κλιματισμό, είτε επειδή δεν υπήρχε, είτε επειδή οι κάτοικοι φοβήθηκαν το ενεργειακό κόστος και τον περιόρισαν.
220 εκατομμύρια για το αγαθό του νερού
Η επιδότηση, ύψους 36 δισ. γιεν (περίπου 220 εκατ. ευρώ), καλύπτει το πάγιο κόστος νερού, το οποίο κυμαίνεται από 860 έως 1.460 γιεν τον μήνα (δηλαδή 5,5 έως 9 ευρώ), ανάλογα με το νοικοκυριό και το δίκτυο σωληνώσεων. Τα μεταβλητά τέλη χρήσης δεν καταργούνται, ωστόσο το μήνυμα είναι σαφές: το νερό είναι δικαίωμα, όχι πολυτέλεια, και δεν πρέπει να λειτουργεί αποτρεπτικά σε καιρούς ακραίας θερμοκρασίας.
Η κυβερνήτης του Τόκιο, Γιούρικο Κόικε, εμφανίστηκε αποφασισμένη:
«Ανησυχούμε ότι οι άνθρωποι θα περιορίσουν τα κλιματιστικά ή την υδρόψυξη λόγω κόστους. Στόχος μας είναι να εξασφαλίσουμε ότι κανένας δεν θα θέσει τη ζωή του σε κίνδυνο εξαιτίας της ζέστης. Θέλουμε να δημιουργήσουμε ένα περιβάλλον στο οποίο όλοι οι πολίτες μπορούν να ζουν με ειρήνη και ασφάλεια, ακόμη και υπό εξαιρετικά ζεστές συνθήκες».
Κλιματική κρίση χωρίς σύνορα
Η Ιαπωνία έχει ήδη καταγράψει το θερμότερο καλοκαίρι στην ιστορία της το 2023, με τις μέσες θερμοκρασίες των μηνών Ιουνίου–Αυγούστου να είναι κατά 1,76 βαθμούς Κελσίου υψηλότερες από τον μέσο όρο της περιόδου 1991–2020. Η ένταση των φαινομένων, η συχνότητα των κυμάτων καύσωνα και οι νέοι θερμικοί δείκτες στην αστική θερμοκρασία δημιουργούν ένα εκρηκτικό μείγμα κινδύνου, ειδικά για τις ευάλωτες ομάδες.
Η πρωτοβουλία του Τόκιο αποκαθιστά μια μορφή κρατικής προστασίας απέναντι σε έναν «αόρατο» αλλά φονικό εχθρό: τη θερμοπληξία. Στην ουσία, πρόκειται για μοντέλο κοινωνικής πολιτικής που θα μπορούσε να αποτελέσει υπόδειγμα και για τις ευρωπαϊκές μητροπόλεις — όπου επίσης οι καύσωνες γίνονται συχνότεροι και πιο επικίνδυνοι.
Πολιτική υγείας και ανθεκτικότητα
Η κατάργηση των τελών ύδρευσης, όσο μικρό κι αν φαίνεται το κόστος ανά νοικοκυριό, λειτουργεί αποτρεπτικά απέναντι στην ενεργειακή φτώχεια. Επιτρέπει στους πολίτες να χρησιμοποιήσουν ανεμπόδιστα το νερό, να δροσιστούν, να στηρίξουν τον μεταβολισμό τους και να ενισχύσουν την άμυνα του οργανισμού τους τις ώρες αιχμής. Κυρίως, δημιουργεί την ψυχολογική αίσθηση φροντίδας από το κράτος.
Στην Ιαπωνία των πειθαρχημένων πολιτών και των τεχνολογικών υπερβάσεων, η απλή, καθημερινή πρόσβαση στο νερό αναγορεύεται πλέον σε πολιτική πράξη. Και σε μια περίοδο παγκόσμιας περιβαλλοντικής ανασφάλειας, το Τόκιο αποδεικνύει πως η ανθεκτικότητα δεν κτίζεται μόνο με τείχη και υποδομές, αλλά και με ανθρωπιά.
