Σε εύθραυστη φάση βρίσκονται οι διαπραγματεύσεις μεταξύ ΗΠΑ και Ιράν για την επαναφορά σε τροχιά μιας συμφωνίας γύρω από το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης, την ώρα που οι σχέσεις επιβαρύνονται από νέες κυρώσεις, ρητορικές επιθέσεις και στρατιωτική ένταση στην Ερυθρά Θάλασσα.

Το Ιράν κατηγόρησε χθες επισήμως τις ΗΠΑ για «αντιφατική συμπεριφορά και προκλητικές δηλώσεις», στον απόηχο της αμερικανικής απόφασης να επιβάλει νέες κυρώσεις στον πετρελαϊκό τομέα της χώρας, αλλά και της δημόσιας προειδοποίησης του Πενταγώνου για τις επιπτώσεις της ιρανικής στήριξης στους Χούθι της Υεμένης.

Οι συνομιλίες υπό σκιά

Οι δύο πλευρές συνομιλούν από τα τέλη Μαρτίου, με διαμεσολάβηση του Ομάν, προκειμένου να διαμορφώσουν ένα πλαίσιο επιστροφής στη λογική του Joint Comprehensive Plan of Action (JCPOA), δηλαδή της συμφωνίας του 2015 για τον περιορισμό του πυρηνικού προγράμματος της Τεχεράνης με αντάλλαγμα την άρση κυρώσεων.

Ωστόσο, όπως ανακοίνωσε επίσημα το Ομάν, ο τέταρτος γύρος συνομιλιών, που είχε προγραμματιστεί για το Σάββατο στη Ρώμη, αναβάλλεται «για πρακτικούς λόγους». Η νέα ημερομηνία θα καθοριστεί από κοινού, όπως ανέφερε στο X ο υπουργός Εξωτερικών του Ομάν Μπαντρ Αλμπουσαϊντί.

Παράλληλα, υπάρχει ανοιχτό το ενδεχόμενο να ματαιωθεί και η συνάντηση του Ιράν με τις χώρες E3 (Βρετανία, Γαλλία, Γερμανία), η οποία επρόκειτο να διεξαχθεί αύριο Παρασκευή, σύμφωνα με δημοσίευμα του Axios.

Κυρώσεις, Χούθι και στρατιωτικό κλίμα

Η ένταση δεν περιορίζεται μόνο στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Την ώρα που η διπλωματία φαίνεται να φρενάρει, η Ουάσινγκτον εντείνει την πίεση στο πεδίο, με συνεχείς βομβαρδισμούς κατά των Χούθι στην Υεμένη από τα μέσα Μαρτίου. Σύμφωνα με το Πεντάγωνο, έχουν πληγεί περισσότεροι από 1.000 στόχοι, στον απόηχο των επιθέσεων των Χούθι σε εμπορικά πλοία στην Ερυθρά Θάλασσα.

Ο υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ, Πιτ Χέγκσεθ, απηύθυνε προειδοποίηση στην Τεχεράνη για τις «συνέπειες» που θα αντιμετωπίσει λόγω της υποστήριξης στους Χούθι. Το Ιράν αρνείται επισήμως ότι έχει εμπλοκή στις επιθέσεις, υποστηρίζοντας πως οι Χούθι «ενεργούν ανεξάρτητα».

Ο εκπρόσωπος του ιρανικού ΥΠΕΞ, Εσμαήλ Μπαγκάι, δήλωσε ότι οι ΗΠΑ εμφανίζονται ανακόλουθες στις πράξεις τους: ζητούν διαπραγματεύσεις, ενώ ταυτόχρονα επιβάλουν νέα μέτρα πίεσης. Μιλώντας στα κρατικά μέσα, ανέφερε:
«Η αντιφατική προσέγγιση των Αμερικανών υπευθύνων και η έλλειψη καλής θέλησης στην προώθηση της διπλωματικής οδού βαραίνει αποκλειστικά την αμερικανική πλευρά».

Διπλωματικό ρίσκο και χαμηλές προσδοκίες

Η εικόνα που διαμορφώνεται είναι αυτή μιας διπλής στρατηγικής από πλευράς ΗΠΑ: πίεση στο πεδίο και ταυτόχρονη συμμετοχή σε διαπραγματεύσεις, με σκοπό τον έλεγχο της ιρανικής επιρροής τόσο στον πυρηνικό τομέα όσο και στη Μέση Ανατολή.

Η Τεχεράνη, από την πλευρά της, επιδιώκει άρση των κυρώσεων για να ανακάμψει η οικονομία της, αλλά εμφανίζεται απρόθυμη να αποκηρύξει δημόσια τους περιφερειακούς της συμμάχους – ιδιαίτερα όταν αυτοί συνδέονται με το παλαιστινιακό ζήτημα, όπως συμβαίνει στην περίπτωση των Χούθι.

Η αναβολή των συνομιλιών της Ρώμης και η πιθανή ματαίωση των επαφών με την E3 επαναφέρουν τον σκεπτικισμό για την αποτελεσματικότητα των διαύλων επικοινωνίας, σε μια στιγμή που το ευρύτερο γεωπολιτικό περιβάλλον επαναποκτά ψυχροπολεμικά χαρακτηριστικά.