Σε μια θυελλώδη συνεδρίαση διάρκειας άνω των 24 ωρών, η Βουλή των Αντιπροσώπων υπό ρεπουμπλικανικό έλεγχο ενέκρινε το νομοσχέδιο-μαμούθ του Ντόναλντ Τραμπ, το οποίο υπόσχεται φορολογικές ελαφρύνσεις, δραστική αυστηροποίηση του μεταναστευτικού πλαισίου και ενίσχυση των δαπανών για τον στρατό. Η νομοθετική πρόταση, υπό την πομπώδη ονομασία «Ένα Μεγάλο Όμορφο Νομοσχέδιο», αποτελεί πολιτική και ιδεολογική σφραγίδα του Τραμπ ενόψει των εκλογών του Νοεμβρίου 2024.
Ωστόσο, το τίμημα αυτής της ατζέντας είναι τεράστιο: σύμφωνα με το ανεξάρτητο Γραφείο Προϋπολογισμού του Κογκρέσου (CBO), το σχέδιο θα προσθέσει 2,4 τρισεκατομμύρια δολάρια στο δημόσιο χρέος της χώρας μέσα στη δεκαετία. Το χρέος των ΗΠΑ έχει ήδη ξεπεράσει τα 36 τρισεκατομμύρια, προκαλώντας σοβαρό σκεπτικισμό στις αγορές και στους θεσμικούς επενδυτές.
Διπλή υπόσχεση: Λιγότεροι φόροι, περισσότερα έξοδα
Ο βασικός κορμός του νομοσχεδίου στηρίζεται σε επέκταση των φορολογικών περικοπών από την πρώτη θητεία Τραμπ, προσθέτοντας νέα, εντυπωσιακά “λαϊκά” μέτρα όπως:
- Μηδενική φορολόγηση φιλοδωρημάτων και υπερωριών,
- Επιπλέον έκπτωση 4.000 δολαρίων για ηλικιωμένους,
- Νέες δημόσιες δαπάνες σε στρατιωτικό εξοπλισμό και υποδομές συνόρων.
Οι Ρεπουμπλικανοί επιμένουν πως οι φοροελαφρύνσεις θα “απελευθερώσουν” την ανάπτυξη και θα δώσουν ώθηση στην κατανάλωση. «Θα έχετε περισσότερα χρήματα στην τσέπη σας και περισσότερες ευκαιρίες», δήλωσε ο ηγέτης της πλειοψηφίας Στιβ Σκαλίζ.
Αυτό, όμως, έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τα δεδομένα του CBO, που προβλέπει τεράστιο έλλειμμα και κατακόρυφη αύξηση του αριθμού των πολιτών χωρίς ασφαλιστική κάλυψη.
Απώλειες για το κοινωνικό κράτος – έως 16,3 εκατομμύρια ανασφάλιστοι
Για να ισοσκελιστεί το κόστος, το νομοσχέδιο περιλαμβάνει περικοπές άνω του 1 τρισεκατομμυρίου δολαρίων σε κοινωνικά προγράμματα, όπως η στέγαση, η παιδική φροντίδα και η ενίσχυση χαμηλών εισοδημάτων. Επιπλέον, εφόσον δεν υπάρξει μελλοντική νομοθετική αναπροσαρμογή, προβλέπεται:
- Περικοπή 500 δισ. δολαρίων στο Medicare,
- Απώλεια κάλυψης για 8,7 εκατομμύρια δικαιούχους Medicaid,
- Επιπλέον 7,6 εκατομμύρια πολίτες θα μείνουν χωρίς ασφάλιση.
Το μέτρο αυτό αντιμετωπίζεται ως ωρολογιακή βόμβα για τη δημόσια υγεία και εντείνει την κοινωνική ανισότητα, ιδίως σε Πολιτείες με χαμηλό εισόδημα και αδύναμο κοινωνικό ιστό.
Η επιβολή Τραμπ και ο κίνδυνος εσωκομματικής διάσπασης
Το νομοσχέδιο πέρασε με εντολή Τραμπ, που επενέβη προσωπικά για να καμφθούν οι αντιρρήσεις στο εσωτερικό του GOP. Σε μια σπάνια επίδειξη επιβολής, ο πρώην πρόεδρος:
- Μίλησε με διστακτικά μέλη της Βουλής τηλεφωνικά,
- Οργάνωσε συναντήσεις στο Mar-a-Lago για να διασφαλίσει πειθαρχία,
- Ακόμη και απείλησε με «πολιτική απομόνωση» όσους αντιδρούσαν.
Το μεσημέρι της Τετάρτης, ο ίδιος κάλεσε τους σκληροπυρηνικούς ρεπουμπλικανούς στο Λευκό Οίκο, απαιτώντας «πειθαρχία». Η παρέμβασή του αντέστρεψε το κλίμα, και το νομοσχέδιο εγκρίθηκε λίγο πριν τις 7 το πρωί της Πέμπτης.
Η αγορά αντιδρά – Νευρικότητα για πληθωρισμό και επιτόκια
Η δημοσιονομική επιβάρυνση και η απουσία κοστολογημένων ισοδύναμων έχουν ανησυχήσει τους επενδυτές. Οι αποδόσεις των αμερικανικών ομολόγων αυξήθηκαν απότομα την Τετάρτη, δείγμα αυξημένου ρίσκου για τη βιωσιμότητα του χρέους.
Παράλληλα, οικονομολόγοι εκφράζουν ανησυχία για δεύτερο κύμα πληθωρισμού, καθώς ο συνδυασμός φορολογικών ελαφρύνσεων και δασμών που προωθεί ο Τραμπ μπορεί να πυροδοτήσει αυξήσεις τιμών, ιδιαίτερα στα βασικά αγαθά.
Στη Γερουσία το επόμενο μεγάλο μέτωπο
Το νομοσχέδιο οδηγείται τώρα στη Γερουσία, όπου οι Ρεπουμπλικανοί δεν διαθέτουν απόλυτη πλειοψηφία, και όπου οι εσωκομματικές γραμμές είναι πιο θολές. Οι πιο μετριοπαθείς γερουσιαστές αναμένεται να ζητήσουν:
- Αναθεώρηση ή απάλειψη μέτρων για περικοπές στο Medicare,
- Περιορισμό των προεκλογικών «δώρων», όπως η μηδενική φορολόγηση φιλοδωρημάτων,
- Αξιολόγηση των δημοσιονομικών επιπτώσεων από ανεξάρτητες αρχές.
Οι Ρεπουμπλικανοί σκοπεύουν να περάσουν το νομοσχέδιο μέσω της διαδικασίας συμφιλίωσης προϋπολογισμού, η οποία απαιτεί μόνο απλή πλειοψηφία. Ωστόσο, η διαδικασία αυτή υπόκειται σε νομικούς περιορισμούς, που μπορεί να καθυστερήσουν ή και να τινάξουν στον αέρα την προσπάθεια.
Από τον λαϊκισμό στην πράξη: Το πολιτικό στοίχημα του Τραμπ
Το «Μεγάλο Όμορφο Νομοσχέδιο» δεν είναι απλώς ένα φορολογικό πακέτο. Είναι μια αποτύπωση της πολιτικής φιλοσοφίας Τραμπ: περισσότερες φοροαπαλλαγές, λιγότερο κράτος πρόνοιας, σκληρότερη γραμμή στη μετανάστευση και αύξηση των εξοπλιστικών δαπανών.
Πολλά από τα σημεία του σχεδίου προέκυψαν, όπως λέει ο ίδιος, από άμεσες συνομιλίες με πολίτες: η πρόταση για φορολογική απαλλαγή φιλοδωρημάτων, π.χ., προήλθε «από κουβέντα με σερβιτόρα», όπως είπε σε συγκέντρωση.
Όμως, ο δημοσιονομικός λαϊκισμός έχει κόστος – και αυτό μπορεί να το πληρώσει τόσο η οικονομία όσο και οι πιο αδύναμοι πολίτες.
