Γράφει ο Δημήτριος Τσαϊλάς
Στον ρωσογεωργιανό πόλεμο του 2008, η Ρωσία εξασφάλισε τις αποσχισθείσες περιοχές της Νότιας Οσετίας και της Αμπχαζίας, και στη συνέχεια τις αναγνώρισε ακόμη και ως κράτη. Σήμερα, περίπου 10.000 Ρώσοι στρατιώτες σταθμεύουν εκεί. Η κατάσταση της Γεωργίας, μοιάζει πολύ με αυτή της Ουκρανίας. Τον Νοέμβριο του 2020, κατόπιν αιτήματος ενός μέλους του Οργανισμού Συνθήκης Συλλογικής Ασφάλειας (CSTO), της Αρμενίας, η Ρωσία ανάπτυξε2000 στρατιώτες ως ειρηνευτική δύναμη αφού μεσολάβησε για εκεχειρία μεταξύ του συμμάχου της και του Αζερμπαϊτζάν, τερματίζοντας έναν άλλο πόλεμο για τον αμφισβητούμενο θύλακα του Ναγκόρνο Καραμπάχ.Η ρωσική διαμεσολάβηση χρειάστηκε ξανά τον Νοέμβριο του 2021 για να τερματιστούν οι συγκρούσεις κατά παράβαση αυτής της εκεχειρίας. Τέλος, στα μέσα Ιανουαρίου 2022 η Ρωσία παρενέβη, γρήγορα και με επιτυχία, στο Καζακστάν. Λειτουργώντας υπό την αιγίδα του Οργανισμού Συνθήκης Συλλογικής Ασφάλειας (CSTO) και κατόπιν αιτήματος του Προέδρου Tokayev, περίπου 2000 Ρώσσοι στρατιώτες βοήθησαν τον τελευταίο να διατηρήσει την εξουσία του. Η Ρωσία έχει επίσης χτίσει μια στρατιωτική παρουσία εκτός της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, άμεσα ή μέσω των μισθοφόρων της Ομάδας Wagner. Αυτό το βλέπουμε στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, στη Λιβύη και τώρα επίσης στο Μάλι. Και εδώ, το κύριο επίτευγμα είναι η συνεχιζόμενη αστάθεια, εις βάρος κυρίως των συμφερόντων της ΕΕ.
Σήμερα στην Ουκρανία, εκτός από την πλήρη στρατιωτική εισβολή, η Ρωσία εκβιάζει τη διεθνή κοινότητα για ένα συνεχές αδιέξοδο με την ικανότητα να κλιμακώνει τις εντάσεις όποτε το θέλει. Το συμπέρασμα είναι ότι οι πρώην σοβιετικές δημοκρατίες όπου το καθεστώς και οι ένοπλες δυνάμεις, με συναίνεση ή χωρίςτων πολιτών που υποστηρίζουν έναν κυρίως ρωσικό προσανατολισμό, η Ρωσία συνεχίζει να ενεργεί ως εγγυητής της ασφάλειας τους. Αυτή είναι η περίπτωση της Λευκορωσίας, για παράδειγμα. Αλλά από τη στιγμή που μια χώρα επιθυμεί να στραφεί στο δυτικό προσανατολισμό, η Ρωσία μπορεί να κάνει τα πράγματα δύσκολα, μεταξύ άλλων εμποδίζοντάς την να ενσωματωθεί είτε στην ΕΕ ή το ΝΑΤΟ (αν και στην πραγματικότητα η ένταξη δεν προσφέρεται ούτως ή άλλως), αλλά δεν μπορεί να την αναγκάσει να επιστρέψει στην ρωσική σφαίρα επιρροής, παρά μόνο με τη χρήση της ωμής βίας.
Η Ρωσία θα παραμείνει μια από τις μεγάλες δυνάμεις του κόσμου, που θα σύρεται πίσω από τις ΗΠΑ, την Κίνα και την ΕΕ όσον αφορά την πολιτική επιρροή και την οικονομική ευημερία. Η άσκηση εξαναγκασμού με σκληρή ισχύ θα παραμείνει σχετικά εύκολα. Προς το παρόν, η στρατιωτική της ισχύς επιτρέπει στη Ρωσία να ξεπεράσει το πολιτικό και οικονομικό της βάρος. Αλλά η διατήρηση των λιγοστών συμμάχων της, πόσο μάλλον η προσέλκυση νέων, θα γίνεται όλο και πιο δύσκολη καθώς άλλες δυνάμεις θα θέσουν στο τραπέζι πιο ελκυστικές πολιτικές και οικονομικές προσφορές.
Εν τω μεταξύ, σε όλες σχεδόν τις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες, η Κίνα ανταγωνίζεται, ως εμπορικός και επενδυτικός εταίρος. Η πρωτοβουλία μιας ζώνης και ενός δρόμου (Belt and Road Initiative) παρουσιάστηκε πράγματι στο Καζακστάν, το 2013. Ένας de facto καταμερισμός εργασίας έχει προκύψει που ταιριάζει στο Πεκίνο, αλλά μπορεί κανείς να αμφισβητήσει ανικανοποιεί πραγματικά τη Μόσχα. Καθώς ηπολυπλοκότητα δείχνει πως η Ρωσία ενεργεί ως εγγυητής της ασφάλειας, διασφαλίζοντας τη σταθερότητα που επιτρέπει την ανάπτυξη της οικονομικής και πολιτικής διείσδυσης της Κίνας. Η Ρωσία δεν είναι σε θέση να μεταμορφώσει τη στρατιωτική της δύναμη σε ισοδύναμη πολιτική και οικονομική επιρροή. Στην πραγματικότητα, μια αποκλειστική ρωσική σφαίρα επιρροής στην πρώην Σοβιετική Ένωση είναι ένα ανεκπλήρωτο όνειρο. Η Ρωσία δεν έχει άλλη επιλογή από το να μοιραστεί την επιρροή με την Κίνα.
Για τη Ρωσία, η περιφέρεια της Ευρώπης, ανατολικά και νότια, είναι ένα θέατρο στο οποίο μπορεί να ασκήσει την ενοχλητική της σκληρή ισχύ. Οι Βρυξέλλες θα έπρεπε πράγματι να ανησυχούν πολύ περισσότερο από ό,τι μέχρι σήμερα κάνουν λόγω της αδυναμίας να αποτρέψουν τη ρωσική ισχύ. Αλλά ενώ η Ρωσία μπορεί να προσπαθήσει και να εδραιωθεί, δεν έχει ένα ρεαλιστικό εναλλακτικό σχέδιο για να προτείνει σε αυτές τις χώρες, εκτός από την προστασία, την ασφάλεια του καθεστώτος ή του ευκαιριακού διεκδικητή. Τέτοιες σχέσεις είναι επιρρεπείς σε αναίρεση καθώς θα ενδυναμώνεται η εσωτερική πολιτική των προστατευόμενων.
