Η ισχυρή δόνηση των 6,2 Ρίχτερ στην Κωνσταντινούπολη την Τετάρτη, 23 Απριλίου, δεν είναι μόνο ένας ακόμη κρίκος στην αλυσίδα των τουρκικών σεισμών. Είναι, όπως φαίνεται, η σπίθα που πυροδοτεί έναν επιστημονικό και πολιτικό διχασμό στο εσωτερικό της Τουρκίας για το αν επίκειται ο «μεγάλος σεισμός» που απειλεί άμεσα την Κωνσταντινούπολη.

Οι δηλώσεις κορυφαίων σεισμολόγων της γείτονος δεν αφήνουν περιθώρια εφησυχασμού: ο Νατζί Γκιορούρ, με δημόσιες παρεμβάσεις του, προειδοποιεί πως ο σεισμός της 23ης Απριλίου δεν ήταν τίποτα μπροστά σε αυτόν που έρχεται – και τονίζει πως το ρήγμα της βόρειας Ανατολίας δεν έχει σπάσει ακόμα στο κρίσιμο κεντρικό του τμήμα, νότια της Πόλης.

Το ρήγμα που κοιμάται… και η Κωνσταντινούπολη που φοβάται

Το ρήγμα της βόρειας Ανατολίας, που ευθύνεται για τον καταστροφικό σεισμό του 1999 στη Νικομήδεια, έχει εδώ και δεκαετίες χαρτογραφηθεί ως η μεγαλύτερη γεωλογική απειλή για την τουρκική μεγαλούπολη. Οι επιστήμονες το χωρίζουν σε τρία τμήματα: ανατολικό, δυτικό και κεντρικό. Το πρώτο έχει ήδη εκδηλώσει τη δυναμική του. Το δεύτερο είχε σεισμό το 1912. Το τρίτο –εκείνο που έδωσε τα 6,2 Ρίχτερ στις 23 Απριλίου– θεωρείται το πιο επικίνδυνο, επειδή είναι το πιο “ήσυχο” επί έναν αιώνα.

Αυτό ακριβώς το σημείο προκαλεί σήμερα τη μεγάλη διχογνωμία στην τουρκική επιστημονική κοινότητα.

«Ο σεισμός έρχεται» – «Ο σεισμός έγινε»: Η τουρκική επιστημονική διαμάχη

Ο Γκιορούρ και ο Οκάν Τουισούζ επιμένουν ότι ο σεισμός των 6,2 Ρίχτερ ήταν προσεισμός. Ο σεισμός, λένε, ενεργοποίησε το ρήγμα και μετέφερε τάσεις ανατολικά, προς το τμήμα που βρίσκεται νότια της Κωνσταντινούπολης. Οι προβλέψεις τους ανεβάζουν την πιθανότητα σεισμού άνω των 7 Ρίχτερ στο άμεσο μέλλον, με σαφείς πολιτικές και κοινωνικές συνέπειες.

Στην απέναντι πλευρά, ο καθηγητής Σενέρ Ουσουμέζσοϊ επιμένει ότι “ο σεισμός έγινε” και ότι η ενέργεια εκτονώθηκε. Υποστηρίζει πως δεν αναμένεται άλλος μεγάλος σεισμός στον Μαρμαρά, αμφισβητώντας δημοσίως τους συναδέλφους του και υιοθετώντας τόνο βεβαιότητας που φέρει βαρύ ιστορικό βάρος σε μια χώρα που έχει ζήσει χιλιάδες νεκρούς από πρόωρες “διαβεβαιώσεις”.

Οι ελληνικές ανησυχίες και το γεωστρατηγικό πλαίσιο

Για την Ελλάδα, η σεισμική αβεβαιότητα στην Τουρκία δεν είναι απλώς ένα επιστημονικό ζήτημα, αλλά και γεωστρατηγικός παράγοντας αστάθειας. Η Κωνσταντινούπολη είναι πυκνοκατοικημένο κέντρο με τεράστια οικονομική, στρατιωτική και πολιτική σημασία. Ένας καταστροφικός σεισμός:

• Θα προκαλούσε τεράστια κοινωνική κρίση
• Θα μπορούσε να οδηγήσει σε πολιτική αδυναμία της Άγκυρας
• Ενδεχομένως να επιφέρει αλλαγές στην εξωτερική της πολιτική, με στόχο την εσωτερική συσπείρωση
• Και φυσικά, θα άνοιγε πρωτοφανές παράθυρο για αποσταθεροποίηση στην ευρύτερη Ανατολική Μεσόγειο

Το ερώτημα για την ελληνική πλευρά είναι αν υπάρχουν σχέδια ετοιμότητας απέναντι σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο – τόσο ανθρωπιστικά όσο και γεωπολιτικά.

Το ρήγμα ως πολιτικό ρήγμα

Η συζήτηση για τον «μεγάλο σεισμό» στην Τουρκία δεν είναι πια μόνο θέμα γεωφυσικής. Είναι θέμα πολιτικής ευθύνης, διαχείρισης κινδύνου, πολιτικής αξιοπιστίας και στρατηγικής επικοινωνίας. Και το γεγονός ότι οι πιο προβεβλημένοι επιστήμονες της χώρας διαφωνούν ριζικά μεταξύ τους εντείνει τον φόβο και δείχνει πόσο βαθύ είναι το ρήγμα όχι μόνο στη γη, αλλά και στην τουρκική επιστημονική και κρατική συνοχή.

Το μόνο βέβαιο, είναι ότι όσο συνεχίζεται η ασάφεια, τόσο το ενδεχόμενο ενός “σεισμικού σοκ” στην καρδιά της Τουρκίας παραμένει ανοιχτό – και μαζί του, μια σειρά από εξελίξεις που η Ελλάδα οφείλει να παρακολουθεί προσεκτικά.