Σε μια αιφνιδιαστική δήλωση με διεθνή αντίκτυπο, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο να συμμετάσχει προσωπικά στη συνάντηση Πούτιν – Ζελένσκι, που πρόκειται να διεξαχθεί την Πέμπτη στην Τουρκία, με πρωτοβουλία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Ο Αμερικανός πρόεδρος υποστήριξε πως η πραγματοποίηση της συνάντησης οφείλεται σε παρέμβασή του:
«Δεν μπορούσαν να συμφωνήσουν. Ο ένας ζητούσε εκεχειρία, ο άλλος όχι. Τότε είπα: “Η συνάντηση γίνεται. Την Πέμπτη. Τέλος”».
Σε ερώτηση για το αν θα παρευρεθεί ο ίδιος, απάντησε ότι θα βρίσκεται «κάπου στη Μέση Ανατολή» εκείνες τις ημέρες, αφήνοντας ανοιχτό να μεταβεί στην Τουρκία αν κρίνει ότι μπορεί να βοηθήσει. Η δήλωσή του αυτή θολώνει τα νερά γύρω από τον ρόλο των ΗΠΑ, καθώς είναι η πρώτη φορά που τίθεται προσωπική συμμετοχή Αμερικανού Προέδρου σε μια προσπάθεια απευθείας συνομιλιών των εμπολέμων.
Θετικός ο Ζελένσκι – Ελπίζει στη συμμετοχή Πούτιν
Άμεση και θετική ήταν η αντίδραση του Ουκρανού προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ο οποίος χαιρέτισε τη δήλωση Τραμπ κάνοντας λόγο για «πολύ σημαντικά λόγια» και εκφράζοντας την πλήρη στήριξή του σε μια άνευ όρων εκεχειρία, με στόχο να δημιουργηθεί το έδαφος για διπλωματικές διαπραγματεύσεις.
Σε ανάρτησή του στα κοινωνικά δίκτυα, ο Ζελένσκι ξεκαθάρισε πως:
«Η Ουκρανία θα τηρήσει την ψυχραιμία της. Είμαι έτοιμος να συναντηθώ με τον Πούτιν – το έχω πει ανοιχτά».
Ο ίδιος επιβεβαίωσε ότι θα βρίσκεται στην Τουρκία και εξέφρασε την ελπίδα ότι η Ρωσία δεν θα ακυρώσει την παρουσία της την τελευταία στιγμή.
«Όλοι στην Ουκρανία θα εκτιμούσαν ιδιαίτερα την παρουσία του Προέδρου Τραμπ στη συνάντηση. Είναι η σωστή κίνηση. Μπορούμε να αλλάξουμε πολλά», δήλωσε, απονέμοντας παράλληλα τα εύσημα και στον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν για την φιλοξενία της συνάντησης.
Διπλωματικό σταυροδρόμι σε τουρκικό έδαφος
Η Τουρκία φαίνεται πως ενισχύει ξανά τον ρόλο της ως διπλωματικός μεσολαβητής στη Μαύρη Θάλασσα, φιλοξενώντας την πρώτη –εφόσον πραγματοποιηθεί– άμεση συνάντηση κορυφής μεταξύ Ουκρανού και Ρώσου προέδρου από την αρχή της σύρραξης.
Αν και η ρωσική πλευρά δεν έχει ακόμη επιβεβαιώσει την παρουσία Πούτιν, διπλωματικοί παρατηρητές επισημαίνουν πως η δημόσια πρόσκληση από Τραμπ και Ζελένσκι δημιουργεί ισχυρή πίεση προς το Κρεμλίνο να συμμετάσχει, ώστε να μην θεωρηθεί υπαίτιο αποτυχίας μιας δυνητικά ιστορικής συνάντησης.
Η ατζέντα της ενδεχόμενης συνάντησης παραμένει ασαφής, όμως κοινός παρονομαστής φαίνεται να είναι η πρόταση προσωρινής εκεχειρίας χωρίς προαπαιτούμενα, ώστε να ακολουθήσουν πολιτικές και τεχνικές διαπραγματεύσεις.
Οι ΗΠΑ μπροστά, η Ευρώπη απούσα;
Η πιθανή εμπλοκή του Ντόναλντ Τραμπ προσδίδει βαρύτητα και ρίσκο στη διαδικασία. Από τη μία πλευρά, η προσωπική διπλωματία του Τραμπ έχει επανειλημμένα αποδώσει (βλ. Βόρεια Κορέα), από την άλλη, κινείται εκτός των παραδοσιακών πολυμερών θεσμών, προκαλώντας ανησυχία σε Βρυξέλλες και Βερολίνο.
Η απουσία ευρωπαϊκής παρουσίας ή ενεργού ρόλου στις σχεδιαζόμενες συνομιλίες υπογραμμίζει το διπλωματικό κενό που αφήνει η Ε.Ε. στο ουκρανικό μέτωπο, σε μια συγκυρία όπου η στρατιωτική φθορά και στις δύο πλευρές εντείνει την ανάγκη για πολιτικές διεξόδους.
Ένα “παράθυρο” που ίσως δεν ανοίξει ξανά
Η επικείμενη συνάντηση της Πέμπτης, αν τελικά γίνει, θα αποτελέσει κομβικό σταθμό στην πολυετή σύγκρουση Ουκρανίας – Ρωσίας. Η πρωτοβουλία Τραμπ, η θετική στάση Ζελένσκι και η ουδέτερη φιλοξενία της Τουρκίας συνθέτουν τις προϋποθέσεις για μια διπλωματική ευκαιρία – έστω και με ρίσκο αποτυχίας.
Το ερώτημα που παραμένει: θα κάνει ο Πούτιν το βήμα προς την Άγκυρα;
