Η Βασιλική Δανέλλη-Μυλωνά, πρόεδρος του Ι.Ο.Α.Σ. «Πάνος Μυλωνάς», μιλά στην «Καρφίτσα» για την ανάγκη βαθύτερης αλλαγής κουλτούρας, όχι μέσα από την επιβολή κυρώσεων, αλλά μέσα από την εκπαίδευση, την πρόληψη και τη διαρκή ευαισθητοποίηση.
Ένα κόκκινο φανάρι, ένας οδηγός με τον καφέ στο ένα χέρι και το κινητό στο άλλο. Πίσω του, ένας μοτοσυκλετιστής χωρίς κράνος. Μπροστά του, ένα παιδί στο κάθισμα χωρίς ζώνη. Τίποτα που να προκαλεί έκπληξη. Αυτή είναι η καθημερινότητα στους ελληνικούς δρόμους, καθώς η αδιαφορία για την ασφάλεια μοιάζει πια φυσιολογική. Μόνο την περασμένη εβδομάδα, από 7 έως 13 Ιουλίου 2025, η Τροχαία έκοψε περισσότερες από 3.000 κλήσεις για μη χρήση κράνους.
Με αφορμή την εκστρατεία «Μηδενική Ανοχή» της ΕΛ.ΑΣ., η «Καρφίτσα» ήρθε σε επαφή με την κ. Βασιλική Δανέλλη-Μυλωνά, Πρόεδρο ΔΣ του Ινστιτούτου Οδικής Ασφάλειας (Ι.Ο.ΑΣ.) «Πάνος Μυλωνάς», η οποία τόνισε πως η ουσιαστική αλλαγή στο οδικό τοπίο δεν θα έρθει μέσα από την τιμωρία, αλλά μέσα από βαθιά και διαχρονική παιδεία, τονίζοντας την ανάγκη για την ένταξη της Κυκλοφοριακής Αγωγής ως διακριτό μάθημα στο σχολείο, με σύγχρονη παιδαγωγική προσέγγιση.
Η Ελλάδα πρώτη σε θανάτους μοτοσικλετιστών στην Ε.Ε.
«Το γεγονός ότι καταγράφηκαν πάνω από 3.000 παραβάσεις για μη χρήση κράνους σε μόλις μία εβδομάδα επιβεβαιώνει την έκταση και τη σοβαρότητα του προβλήματος», σχολιάζει αρχικά η κ. Μυλωνά και παρουσιάζει ανησυχητικά στοιχεία: Η Ελλάδα κατέχει την πρώτη θέση στην Ευρωπαϊκή Ένωση σε θανάτους από τροχαία με μοτοσυκλέτες. Το 38% των συνολικών θανάτων στη χώρα αφορούν μοτοσυκλετιστές και μοτοποδηλάτες – ποσοστό διπλάσιο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, που αγγίζει μόλις το 19%. Η πρόσφατη έρευνα του Ινστιτούτου με τίτλο «Driving Change: Towards Safe and Sustainable Mobility»“που υλοποιήθηκε με την υποστήριξη της Διεθνούς Ομοσπονδίας Αυτοκινήτου (FIA) και πραγματοποιήθηκε σε τρεις διαφορετικούς τύπους οδικού δικτύου (αστικό, επαρχιακό και σε δρόμο ταχείας κυκλοφορίας) σε τρεις περιοχές της χώρας – Αττική, Κρήτη και Εύβοια, επιβεβαιώνει την εικόνα: σημαντικές ελλείψεις στη χρήση ζώνης, κράνους και στον περιορισμό της χρήσης κινητού τηλεφώνου κατά την οδήγηση.
Ενδεικτικά, το 25% των αναβατών μοτοσυκλέτας στην Ελλάδα δεν φορούσε κράνος με το ποσοστό των συνεπιβατών σε δίκυκλα οχήματα που δεν φορούσε κράνος να ανέρχεται σε 54%. Κι όμως, όπως επισημαίνει η κ. Μυλωνά, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η χρήση κράνους μειώνει τη θνησιμότητα κατά 40% και τις σοβαρές εγκεφαλικές κακώσεις κατά 74%. «Το κράνος δεν είναι απλώς ένα μέσο προστασίας. Είναι επιλογή ζωής», τονίζει χαρακτηριστικά, μιλώντας στην «Καρφίτσα».
«Η παιδεία πρέπει να ξεκινά από το νηπιαγωγείο»
Για το Ι.Ο.Α.Σ., η καμπάνια «Μηδενική Ανοχή» είναι μεν ένα θετικό βήμα, όμως από μόνη της δεν αρκεί. Η πρόεδρος του Ινστιτούτου τονίζει πως απαιτείται μια πολυεπίπεδη, συστηματική στρατηγική, με βάση την εκπαίδευση. «Η 20ετής εμπειρία μας μάς έχει δείξει πως η συστηματική, βιωματική και διαδραστική εκπαίδευση φέρνει πραγματικές αλλαγές, ειδικά όταν ξεκινά από μικρή ηλικία», επισημαίνει. Το Ινστιτούτο εφαρμόζει εκπαιδευτικά προγράμματα από την προσχολική ηλικία μέχρι την ενηλικίωση, με βιωματική μάθηση, τεχνολογία, προσομοιωτές και συμμετοχή νέων οδηγών. Η πρόληψη περνά μέσα από τη συνείδηση — όχι τον φόβο.
Η απόσπαση δεν είναι αμέλεια – είναι αποτέλεσμα κουλτούρας
Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα στους δρόμους είναι η απόσπαση της προσοχής. Για την κ. Μυλωνά, πρόκειται για κάτι βαθύτερο από μια επιφανειακή συμπεριφορά: «Το φαινόμενο της απόσπασης δεν είναι απλώς μια κακή συνήθεια. Είναι ζήτημα κουλτούρας και αντίληψης. Το κινητό, ο καφές, η ένταση, όλα αυτά αποσπούν την προσοχή σε κρίσιμα δευτερόλεπτα. Πρόκειται για μια καθημερινή “κανονικοποίηση” του κινδύνου, που εδραιώνεται μέσα από κοινωνικές συμπεριφορές, στρεβλά πρότυπα και έλλειψη εκπαίδευσης».
Το Ινστιτούτο τονίζει διαρκώς την ανάγκη να θεσμοθετηθεί η Κυκλοφοριακή Αγωγή ως ξεχωριστό μάθημα στο σχολείο, με σύγχρονες μεθόδους και παιδαγωγική προσέγγιση.
Παιδιά και έφηβοι ως μοχλοί αλλαγής
Με πάνω από 350.000 παιδιά να έχουν περάσει από τα εκπαιδευτικά προγράμματα του Ι.Ο.Α.Σ., η πρόεδρος κ. Μυλωνά, πιστεύει ακράδαντα ότι οι μικροί μαθητές μπορούν να λειτουργήσουν ως καταλύτες: «Η στάση των παιδιών μπορεί να αλλάξει – και συχνά επηρεάζει και τους γονείς τους. Η απρόσεκτη οδήγηση δεν είναι μόνο προσωπική αμέλεια. Είναι το αποτέλεσμα μιας έλλειψης κουλτούρας οδικής ασφάλειας, ανεπαρκούς εκπαίδευσης και μη συστηματικής επιβολής του νόμου».
Οι έφηβοι και οι νέοι παραμένουν ένα από τα πιο ευάλωτα αλλά και πιο κρίσιμα ηλικιακά κοινά στον τομέα της οδικής ασφάλειας. Όπως εξηγεί η κ. Μυλωνά, η ανταπόκρισή τους στις δράσεις του ΙΟΑΣ είναι όχι μόνο θετική, αλλά και ουσιαστική: «Η ανταπόκριση του κοινού στις δράσεις του Ι.Ο.ΑΣ. είναι ενθαρρυντική, δυναμική και σε διαρκή άνοδο, με ιδιαίτερη απήχηση στους νέους και τους εφήβους. Επενδύουμε σε μια ολιστική προσέγγιση, που συνδυάζει βιωματική και διαδραστική εκπαίδευση, σταθερή παρουσία σε σχολεία και ακαδημαϊκά περιβάλλοντα, συμμετοχή των ίδιων των νέων στον σχεδιασμό δράσεων, αλλά και συνεχή αξιολόγηση μέσω ερευνητικών δεδομένων. Όταν η προσέγγιση είναι προσαρμοσμένη στον τρόπο που επικοινωνεί και μαθαίνει η νέα γενιά, τα αποτελέσματα είναι ουσιαστικά και διαρκή. Ο βασικός μας στόχος παραμένει σταθερός: η διαμόρφωση μιας γενιάς συνειδητοποιημένων και υπεύθυνων χρηστών του οδικού δικτύου, που θα συμβάλουν σε έναν ριζικό μετασχηματισμό της ελληνικής οδικής κουλτούρας».
Μικρές παρεμβάσεις που σώζουν ζωές
Ανάμεσα στις πρόσφατες παρεμβάσεις που θεωρεί ουσιαστικές, η κ. Μυλωνά στέκεται στη δωρεάν διανομή κρανών από την ΕΛ.ΑΣ., υπογραμμίζοντας πως τέτοιες πρωτοβουλίες αποκτούν πραγματική αξία όταν συνοδεύονται από σωστή ενημέρωση: «Όταν συνδυάζονται με ενημέρωση, φέρνουν πραγματικά αποτελέσματα. Αποτελούν σύμβολο πρόληψης και συμβάλλουν στη συμφιλίωση πολιτών και Πολιτείας».
Η ίδια αναφέρεται και στην 24ωρη λειτουργία του μετρό τα Σαββατοκύριακα, που μπορεί να αποτρέψει επικίνδυνες μετακινήσεις με Ι.Χ.: «Η ενισχυμένη διαθεσιμότητα των δημόσιων μέσων μεταφοράς περιορίζει την ανάγκη χρήσης Ι.Χ., ιδιαίτερα από άτομα που έχουν καταναλώσει αλκοόλ ή βρίσκονται σε κατάσταση κόπωσης. Η 24ωρη λειτουργία του μετρό ενισχύει την ασφαλή μετακίνηση και αποτελεί μια έμμεση αλλά ουσιαστική παρέμβαση υπέρ της πρόληψης τροχαίων συμβάντων».
Σημειώνεται πως το Ι.Ο.Α.Σ. συμμετέχει επίσης σταθερά στην Ευρωπαϊκή Νύχτα Χωρίς Ατυχήματα, με δράσεις και αιμοδοσίες στο Σύνταγμα, ενισχύοντας το μήνυμα ότι η ασφαλής μετακίνηση είναι θέμα οργάνωσης και βούλησης.
Ο τουρισμός μέσα από το πρίσμα της πρόληψης
Η πρόληψη δεν αφορά μόνο τους μόνιμους κατοίκους της χώρας. Με εκατομμύρια τουρίστες να κυκλοφορούν κάθε χρόνο στους ελληνικούς δρόμους, η συνεργασία με το Υπουργείο Τουρισμού αποκτά ιδιαίτερη σημασία: «Η σύνδεση του τουρισμού με την πρόληψη των τροχαίων μπορεί να σώσει ζωές και να προστατεύσει τη φήμη της χώρας μας ως ασφαλούς προορισμού». Η ετήσια καλοκαιρινή εκστρατεία του Ι.Ο.Α.Σ. στο αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος», σε συνεργασία με τον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών, έχει στόχο την άμεση υπενθύμιση στους επισκέπτες — Έλληνες και ξένους — να κινηθούν με υπευθυνότητα. Παράλληλα, έχουν παραχθεί πολύγλωσσα έντυπα και πραγματοποιούνται δράσεις σε τουριστικές περιοχές, απευθυνόμενες κυρίως σε τουρίστες και ενοικιαστές οχημάτων. Το ζητούμενο είναι η ενσωμάτωση της Οδικής Ασφάλειας στην καθημερινή εμπειρία του πολίτη και του επισκέπτη, με οδηγό την υπευθυνότητα και τον σεβασμό στην ανθρώπινη ζωή».
