Της Χρύσας Κυριακού

Η νέα νομοθεσία ΚΥΑ 146163 για τα ιατρικά απόβλητα η οποία τέθηκε σε ισχύ τον περασμένο Μάιο άλλαξε την ορολογία των αποβλήτων και ελαχιστοποίησε ορισμένες απαιτήσεις που έθετε η προηγούμενη νομοθεσία σχετικά με τους κανόνες διαχείρισης. Η συγκεκριμένη νομοθεσία άλλαξε και τους «υπόχρεους» που θα πρέπει αναγκαστικά από τις 8 Μαίου του 2013 να διαχειρίζονται τα επικίνδυνα απόβλητα που παράγουν. Από τον ερχόμενο Μάιο, για πρώτη φορά στην Ελλάδα όχι μόνο οι μεγάλες νοσοκομειακές και ιατρικές μονάδες αλλά και οι ιδιώτες ιατροί, οδοντίατροι, φαρμακοποιοί και κάθε ένας μικρός «παραγωγός» επικίνδυνων αποβλήτων) θα πρέπει αναγκαστικά να διαχωρίζουν, να συσκευάζουν και να διαθέτουν νομίμως όλα τα επικίνδυνα απόβλητα που παράγουν (ανεξαρτήτως ποσότητας)!.

Η διαχείριση νοσοκομειακών αποβλήτων αποτελεί πληγή για τη χώρα μας. Η ανακάλυψη πριν λίγο καιρό εστίας ρύπανσης με υπολείμματα νοσοκομειακών  αποβλήτων κοντά στον ΧΥΤΑ Φυλής από κλιμάκιο της αστυνομίας Περιβάλλοντος έφερε και πάλι στη δημοσιότητα το μεγάλο αυτό θέμα. Θέμα το οποίο είχε κατά καιρούς απασχολήσει διάφορα δημοσιεύματα της «Κ» που έκαναν λόγο για ανεπαρκή διαχείριση νοσοκομειακών αποβλήτων. Το πρόσφατο περιστατικό εύρεσης 160 σάκων με αποτεφρωμένα νοσοκομειακά απόβλητα τα οποία περιέχουν τοξικές, μολυσματικές, αλλά και ραδιενεργές ουσίες που χρησιμοποιούνται σε ακτινολογικά εργαστήρια δεν είναι το μοναδικό αλλά έρχεται να προστεθεί στη μακρά λίστα με άλλα παρόμοια παραδείγματα.

Λίγους μόλις μήνες πριν είχε αποκαλυφθεί ότι εταιρεία διαχείρισης επικίνδυνων ιατρικών αποβλήτων παρέδιδε στο ΧΥΤΑ Λάρισας μη ορθώς επεξεργασμένα μολυσματικά νοσοκομειακά απόβλητα από όλη την Ελλάδα! Τόνοι επεξεργασμένων μολυσματικών αποβλήτων είχαν μεταφερθεί από νοσοκομεία όλης της Ελλάδας συμπεριλαμβανομένων των μεγαλύτερων ιδιωτικών κλινικών της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης στο εργοστάσιο της εταιρείας στη βιομηχανική περιοχή της Λάρισας. Εκεί έπρεπε να επεξεργασθούν με αποστείρωση τηρώντας συγκεκριμένες προδιαγραφές της τότε ισχύουσας Νομοθεσίας, προκειμένου να μπορούν νόμιμα μετά την ορθή επεξεργασία να μεταφέρονται στο ΧΥΤΑ Λάρισας. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια αιφνιδιαστικού ελέγχου ανακαλύφθηκε ότι τελικά η επεξεργασία δεν γινόταν σωστά. Τα όσα διαπίστωσαν τα μέλη του κλιμακίου καταδεικνύουν σοβαρότατες παραβάσεις της κείμενης νομοθεσίας στο ευαίσθητο αυτό ζήτημα για τη δημόσια υγεία. Σύμφωνα με πληροφορίες, το ίδιο έγκλημα διαπράττεται και στο Γενικό Νοσοκομείο Σύρου, εφόσον εκεί η ίδια εταιρεία κατάφερε το Δεκέμβριο του 2005 να προμηθεύσει ίδιας «τεχνολογίας» κλίβανο για την εντός του νοσοκομείου επεξεργασία των μολυσματικών αποβλήτων τους. Το μηχάνημα επί σειρά ετών και μέχρι σήμερα, όπως έχει δηλώσει και η υπεύθυνη του νοσοκομείου, δεν τηρούσε τις απαιτήσεις της νομοθεσίας ορθής επεξεργασίας. Τα απόβλητα μετά την ίδια ελλειπή επεξεργασία παραδίδονται στο δήμο Σύρου και μεταφέρονται από τους εργαζομένους της καθαριότητας στο χώρο διάθεσης των οικιακών απορριμμάτων. Πριν ένα μήνα το ίδιο νοσοκομείο έβγαλε διαγωνισμό για να αναθέσει με πληρωμή τη λειτουργία αυτού του κλιβάνου, που αγόρασε το 2005. 

Στις χωματερές

Τα περιστατικά αυτά επιβεβαιώνουν την έρευνα που είχε διενεργήσει η «Κ», σύμφωνα με την οποία χιλιάδες τόνοι νοσοκομειακών αποβλήτων καταλήγουν στις χωματερές! Αν και στην Ελλάδα παράγονται περίπου 15.000 τόνοι (σε νοσοκομεία, ιδιωτικές κλινικές, μικροβιολογικά εργαστήρια και ιατρικές μονάδες του ΙΚΑ) μόνον οι 7,5 εναποτίθενται, όπως προβλέπεται, στο μοναδικό αποτεφρωτήρα, που λειτουργεί στο ΧΥΤΑ των Άνω Λιοσίων και οι υπόλοιποι απλά αγνοούνται, με πολύ πιθανή κατάληξη τις χωματερές της χώρας. Στους 15 χιλιάδες τόνους θα πρέπει να προστεθούν και τα ιατρικά απόβλητα που παράγουν οι ιδιώτες γιατροί και οι φαρμακοποιοί, ανεβάζοντας κατά πολύ τον αριθμό.

Τι προβλέπει η νομοθεσία

Σύμφωνα με την νομοθεσία, όλα τα ιατρικά και νοσοκομειακά απόβλητα χρήζουν ειδικής διαχείρισης. Για το λόγο αυτό έχουν συσταθεί εταιρίες που έχουν αναλάβει το έργο αυτό. Στη Θεσσαλονίκη αυτή τη στιγμή υπάρχει μόνο μια εταιρία διαχείρισης ιατρικών και νοσοκομειακών αποβλήτων, η οποία μεταφέρει τα τοξικά απόβλητα στον αποτεφρωτήρα των Άνω Λιοσίων και τα μολυσματικά σε ειδικό αποστειρωτή που λειτουργεί στη Βιομηχανική περιοχή Θεσσαλονίκης, στην περιοχή της Σίνδου.

Τα ιατρικά απόβλητα διαχωρίζονται σε 3 κατηγορίες: τα μολυσματικά, τα τοξικά και τα μη επικίνδυνα απόβλητα αστικού χαρακτήρα. Σύμφωνα με εργαζόμενους σε εταιρία διαχείρισης ιατρικών αποβλήτων τα αμιγώς μολυσματικά αποθηκεύονται σε κίτρινες σακούλες και μεταφέρονται καθημερινά στις μονάδες αποστείρωσης και στη συνέχεια σε χώρους υγειονομικής ταφής, τα τοξικά απόβλητα συλλέγονται σε κόκκινες συσκευασίες (σακούλες) και μεταφέρονται στο μοναδικό αποτεφρωτήρα στα Ανω Λιόσια ενώ τα αστικού τύπου (απορρίμματα από τα μαγειρεία, τα εστιατόρια, τις καφετέριες, απορρίμματα γραφείων κλπ) μπορούν χωρίς πρόβλημα να αναμιχθούν με τα οικιακά απόβλητα και να μεταφερθούν στο ΧΥΤΑ.

Στις χωματερές

Υπάλληλοι του τομέα Καθαριότητας μιλώντας στην «Κ» αναφέρουν ότι συχνά κατά τη διάρκεια της αποκομιδής των αστικών απορριμμάτων «ανακαλύπτουν» χρησιμοποιημένες σύριγγες, γάζες γεμάτες αίμα, χειρουργικά αντικείμενα και ό,τι άλλο μπορεί να φανταστεί κανείς. «Την ώρα της αποκομιδής δεν υπάρχει η πολυτέλεια να βλέπουμε τι υπάρχει μέσα στους κάδους αλλά όταν τα απορρίμματα φτάνουν στη χωματερή πολλές φορές βλέπουμε διάφορα νοσοκομειακά και ιατρικά απόβλητα διασκορπισμένα», αναφέρει εργαζόμενος. Ωστόσο, σύμφωνα με τον ίδιο είναι πολύ δύσκολο οι εργαζόμενοι να γνωρίζουν σε ποιον ανήκουν και από πού προέρχονται, καθώς καθημερινά στον ΧΥΤΑ καταλήγουν τόνοι σκουπιδιών από ολόκληρη την πόλη.

Ολα για το κόστος

Το γεγονός επιβεβαιώνουν και εργαζόμενοι σε εταιρία διαχείρισης ιατρικών αποβλήτων. «Εχουμε ακούσει κατά καιρούς ότι σε κοινούς κάδους βρίσκονται πεταμένα ιατρικά απόβλητα. Είναι λογικό εν μέρει καθώς οι ιδιώτες γιατροί και οι φαρμακοποιοί μέχρι σήμερα δεν διέπονται από καμία νομοθεσία διαχείρισης των αποβλήτων τους, αν και κάνουν μικροεπεμβάσεις, εμβόλια κ.α.», τονίζουν και συμπληρώνουν ότι μετριούνται στα δάχτυλα του ενός χεριού οι ιδιώτες γιατροί στη Θεσσαλονίκη, οι οποίοι έχουν σύμβαση με κάποια εταιρία. Οπως υποστηρίζουν ίσως το κόστος να παίζει ρόλο και ορισμένοι, είτε ιδιώτες γιατροί, είτε ιδιωτικές κλινικές, να επιλέγουν να καλύπτουν εντέχνως τα απόβλητά τους μέσα σε κοινές μαύρες σακούλες με αστικού τύπου απορρίμματα και να τα πετούν όπου βρουν.

«Θα μπορούσε και καλύτερα»

Σύμφωνα με τον προϊστάμενο της Διεύθυνσης Περιβαλλοντικής Υγιεινής της περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, Σοφοκλή Κουρτίδη, η κατάσταση με τα νοσοκομειακά και ιατρικά απόβλητα στη Θεσσαλονίκη βρίσκεται σε μη ικανοποιητικό βαθμό. «Από τους ελέγχους της υπηρεσίας μας η εικόνα που έχουμε είναι αποδεκτή αλλά όχι ικανοποιητική. Θα μπορούσαν να είναι πολύ καλύτερα» λέει ο κ. Κουρτίδης, ο οποίος παραδέχεται ότι τα πράγματα στο παρελθόν ήταν πολύ χειρότερα. «Κατά καιρούς υπήρξαν πολλές καταγγελίες, τις οποίες και ερευνήσαμε. Τον τελευταίο καιρό όμως οφείλω να ομολογήσω ότι έχουν ελαττωθεί. Φυσικά και έχω ακούσει ότι βρέθηκαν νοσοκομειακά και ιατρικά απόβλητα σε κοινούς κάδους αλλά στο θέμα αυτό θα πρέπει να μας βοηθούν και οι πολίτες», συμπλήρωσε.

Σωστή διαλογή

Με το θέμα είχε ασχοληθεί και το ΤΕΕ τμήμα Κεντρικής Μακεδονίας. Σε έκθεση του αναφέρεται ότι ο συνολικός αριθμός των ανεπτυγμένων κλινών σε Υγειονομικές Μονάδες  (ΥΜ) στην Κεντρική Μακεδονία ανέρχεται σε 8208. Σύμφωνα με τα στοιχεία των ΔΥΠΕ και τις εκτιμήσεις της ΟΕ οι ετήσιες ποσότητες Ιατρικών Αποβλήτων ανέρχονται σε 14.637 τόνους, εκ των οποίων 3132 είναι τα επικίνδυνα ιατρικά απόβλητα. Μιλώντας στην «Κ» ο μηχανικός περιβάλλοντος, Κ. Πούλιος αναφέρει ότι σε γενικές γραμμές τηρούνται οι κανόνες διαχείρισης των νοσοκομειακών αποβλήτων χωρίς ωστόσο να μπορεί να πει ότι αυτό συμβαίνει κατά 100%. «Πριν φτάσουν στο ΧΥΤΑ της Μαυροράχης τα νοσοκομειακά απόβλητα ελέγχονται, ωστόσο δεν μπορούν να ελεγχθούν όσα καταλήγουν εκεί χωρίς να γνωρίζουμε την προέλευσή τους. Μπορεί για παράδειγμα να προέρχονται από ένα ιατρικό εργαστήριο. Τότε δεν μπορεί να ελεγχθεί», υποστηρίζει.