φωτο shutterstock

Υπολογίζεται ότι τουλάχιστον το 80% των ανθρώπων, έχουν υποφέρει τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους από οσφυαλγία. Η οσφυαλγία, που σημαίνει «άλγος στην οσφύ», δηλαδή στη μέση, δεν είναι πάθηση αλλά σύμπτωμα. Προκαλείται δηλαδή από κάποια αιτία, με αποτέλεσμα να υπάρχει πόνος στην οσφύ.
Έχουν περιγραφεί πάνω από 100 αιτίες που προκαλούν οσφυαλγία. Η συχνότερη αιτία είναι το διάστρεμμα ή τάση των μυών και συνδέσμων που κινούν αλλά και σταθεροποιούν την σπονδυλική στήλη, και προέρχεται συνήθως από μία απότομη κίνηση, όπως σκύψιμο για άρση κάποιου βάρους. Άλλη συχνή πάθηση που προκαλεί οσφυαλγία είναι η εκφύλιση των μεσοσπονδυλίων δίσκων, των χόνδρων δηλαδή που παρεμβάλλονται ανάμεσα από τους σπονδύλους, η γνωστή δισκοπάθεια και συμβαίνει συνήθως μετά τα 40.
Όταν ένα τμήμα του μεσοσπονδυλίου δίσκου μετακινηθεί από την θέση του και προβάλλει μέσα στον σπονδυλικό σωλήνα όπου περνά ο νωτιαίος μυελός, δημιουργείται η αποκαλούμενη κήλη μεσοσπονδυλίου δίσκου (ή δισκοκήλη). Αυτή είναι δυνατόν να πιέζει τους συνδέσμους του σπονδυλικού σωλήνα, οπότε προκαλείται άλγος στην μέση. Εάν πιέσει τον νωτιαίο μυελό ή κάποιο νεύρο τότε προκαλείται άλγος κατά μήκος του ισχιακού νεύρου, η αποκαλούμενη «ισχιαλγία». Η ισχιαλγία δηλαδή είναι άλγος του νεύρου του ποδιού (ισχιακού) και όχι άλγος του ποδιού αυτού καθ’ εαυτού, όπως συνήθως νομίζει ο πάσχων.

Άλλες αιτίες οσφυαλγίας είναι η εκφυλιστική αρθρίτιδα των σπονδυλικών αρθρώσεων (των αρθρώσεων δηλαδή που ενώνονται οι σπόνδυλοι μεταξύ τους), η αστάθεια της σπονδυλικής στήλης, όγκοι, διάφορες φλεγμονές (ρευματολογικής ή μικροβιακής φύσεως), ψυχοσωματικοί παράγοντες κ.τ.λ. Πολύ συχνά όμως δεν διαπιστώνεται η ακριβής αιτία της οσφυαλγίας. Στο 85 – 90% των περιπτώσεων ο πόνος δεν μπορεί να αποδοθεί σε συγκεκριμένη ασθένεια ή τραυματισμό.
Διαγνωστικά, εκτός από την κλινική εξέταση, συνήθως δεν απαιτείται κανενός είδους εργαστηριακή ή απεικονιστική εξέταση. Υπάρχουν φυσικά κάποιες εξαιρέσεις στον κανόνα αυτό, όπως άλγος μακράς διάρκειας, τραυματισμός, ύπαρξη οστεοπόρωσης (για ανακάλυψη πιθανότητας οστεοπορωτικού σπονδυλικού κατάγματος), ύπαρξη καρκίνου (για μεταστάσεις) κ.τ.λ.
Η θεραπεία, όπως είναι φυσικό, εξαρτάται από την αιτία και την ένταση της οσφυαλγίας. Σε γενικές όμως γραμμές, στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων η θεραπεία είναι συντηρητική και περιλαμβάνει ανάπαυση και αποφυγή από κόπωση, φάρμακα (αναλγητικά ή/και αντιφλεγμονώδη) και φυσιοθεραπεία. Επιπλέον αναφέρεται από ορισμένους συγγραφείς ότι στην υποχώρηση του οξέως άλγους είναι δυνατόν να βοηθήσουν επιπρόσθετα και άλλες μέθοδοι όπως ο βελονισμός, η χειροπρακτική, η γιόγκα ή και τίποτε άλλο εκτός από υπομονή, διότι η κρίση της οξείας οσφυαλγίας θα υποχωρήσει από μόνη της ανεξαρτήτου θεραπείας. Συνήθως, ακόμα και οι έντονες κρίσεις οσφυαλγίας υποχωρούν από μόνες τους σε διάστημα έως 3-6 εβδομάδων.
Υπάρχει κάποια διχογνωμία στο θέμα της ανάπαυσης εάν πρέπει να υπάρχει ή όχι. Μία σουηδική έρευνα από το Goteborg συμβουλεύει κίνηση και ενεργητικότητα σε όσους έχουν πόνο στη μέση. Υποστηρίζουν ότι οι ασθενείς που παραμένουν σωματικά ενεργοί, παρά τον πόνο, στις καθημερινές δραστηριότητές τους, βελτιώνονται ταχύτερα από αυτούς που επιλέγουν ανάπαυση, και επιπλέον η ψυχική διάθεσή τους είναι πολύ καλύτερη.

Η χειρουργική επέμβαση απαιτείται σπάνια και κυρίως όταν υπάρχει προσβολή των νεύρων (π.χ. παράλυση του ποδιού από κήλη μεσοσπονδυλίου δίσκου), μη υποχώρηση των συμπτωμάτων μετά από παρατεταμένη συντηρητική θεραπεία (περισσότερο από 4-6 εβδομάδες), καθώς και όταν η οσφυαλγία οφείλεται σε λοιμογόνους ή ογκολογικούς παράγοντες.
Υπάρχουν κάποιες γενικές αρχές που πρέπει να εφαρμόζονται καθημερινά και που βοηθούν στην μείωση των ενοχλήσεων αλλά και στην πρόληψη επανεμφάνισης της οσφυαλγίας. Τέτοια μέτρα περιλαμβάνουν την διατήρηση του ιδανικού βάρους του σώματος και τη γυμναστική, που όμως να μην φορτίζει πολύ την σπονδυλική στήλη. Oι ασκήσεις που θα γίνονται έχουν σκοπό να γυμνάσουν τους μύες και να αποκαταστήσουν ή να διατηρήσουν την ευλυγισία της σπονδυλικής στήλης. Πρέπει να επαναλαμβάνονται σχεδόν καθημερινά για όλη την ζωή, όχι όμως σε περιόδους κρίσεων οσφυαλγίας. Η σωστή εκμάθηση των ασκήσεων πρέπει να γίνει από υπεύθυνο άτομο όπως φυσιοθεραπευτή. H καλύτερη γυμναστική που γυμνάζει όλο το σώμα χωρίς να φορτίζει τις αρθρώσεις είναι το κολύμπι.
Το κάθισμα σε καρέκλα ή καναπέ για διάβασμα ή παρακολούθηση τηλεόρασης πρέπει να γίνεται με το σώμα σε όρθια θέση και όχι μισοξαπλωμένο, διότι αντιστρέφεται η οσφυϊκή λόρδωση, η φυσιολογική δηλαδή καμπύλη της Οσφυϊκής Μοίρας της Σπονδυλικής Στήλης.
■ Όταν πρέπει κάποιος να παραμείνει για πολλή ώρα σε κάθισμα που δεν είναι ανατομικό (π.χ. όταν ταξιδεύει ή οδηγεί), θα πρέπει να χρησιμοποιεί ειδικά μαξιλαράκια που τοποθετούνται στη μέση.
■ Oταν πρέπει να σηκώσει κάποιο βάρος, έστω και μικρό, να μην σκύβει για να το πιάσει και να το σηκώσει, αλλά να λυγίζει τα γόνατά του για να το παίρνει.
■ Oταν σκύβει στην λεκάνη να πλύνει το πρόσωπό του ή τα δόντια του, να λυγίζει τα γόνατα και τα ισχία ώστε η κάμψη της σπονδυλικής στήλης να είναι μικρότερη.
■ Στο κρεβάτι όταν ξαπλώνει να παίρνει όποια θέση τον βολεύει καλύτερα. Tο στρώμα πρέπει να είναι μαλακό και αναπαυτικό. Kάτω από το στρώμα του κρεβατιού να υπάρχει κάποια επίπεδη και σκληρή επιφάνεια όπως σανίδες ή νοβοπάν.

Θεοδόσιος Κουκουμπής, MD, PhD
Διδάκτορας Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
Μετεκπαιδευθείς επί 3 ετία στην Αμερική
Στην Επανορθωτική Χειρουργική
Ισχίου και Γόνατος.
e-mail: [email protected]
www.hipkneereplacement.eu
www.hkr.gr