Εντοπισμός ήπιων νοητικών διαταραχών σε ηλικιωμένους μέσω εξέτασης σε εικονικό σούπερ μάρκετ

 
Σε ένα εικονικό σούπερ μάρκετ μπορεί να γίνεται πλέον η εξέταση ηλικιωμένων ατόμων για τον εντοπισμό ήπιας νοητικής διαταραχής. Το εικονικό σούπερ μάρκετ αποτελεί, διεθνώς, την πρώτη επιτυχημένη προσπάθεια εντοπισμού της ήπιας νοητικής διαταραχής (ΗΝΔ) μέσα από ένα ευχάριστο παιχνίδι εικονικής πραγματικότητας, βασισμένο σε μια καθημερινή δραστηριότητα.
Η σχεδίαση και η πειραματική αξιολόγηση του εικονικού σούπερ μάρκετ έγινε στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος Εν-ΝΟΗΣΗΣ «Σύστημα Διάχυτης Νοημοσύνης για την Πρόγνωση, Διάγνωση, Παρακολούθηση και Ενδυνάμωση ασθενών με Νοητικές Διαταραχές», με επιστημονικά υπεύθυνη την Καθηγήτρια του Τμήματος Ιατρικής του Α.Π.Θ., Μάγδα Τσολάκη.
Ο στόχος του προγράμματος είναι να αξιολογηθούν τα οφέλη που μπορούν να προσφέρουν οι νέες τεχνολογίες σε άτομα που πάσχουν από νοητικές διαταραχές και κυρίως σε ασθενείς με ΗΝΔ που αποτελεί συχνά προπομπό της νόσου Alzheimer.
Στην έρευνα συμμετείχαν 55 άτομα, 21 υγιείς ηλικιωμένοι και 34 ασθενείς με ΗΝΔ, ηλικίας 57 – 84 ετών, με μέσο όρο ηλικίας τα 68,89 έτη. Όλοι οι συμμετέχοντες ήταν άτομα που επισκέπτονταν τα κέντρα ημέρας της Ελληνικής Εταιρείας Νόσου Alzheimer και Συναφών Διαταραχών.
Στο πλαίσιο της έρευνας οι ηλικιωμένοι, με τη στήριξη ψυχολόγου, χειρίστηκαν την εφαρμογή. Χρησιμοποιήθηκαν tablet pc με οθόνη αφής ώστε ο χειρισμός να είναι εύκολος ακόμα και για άτομα χωρίς γνώσεις υπολογιστών. Η ανταπόκριση των συμμετεχόντων ήταν πολύ θετική. Όλοι μπόρεσαν να χειριστούν την εφαρμογή ανεξαρτήτως ηλικίας, μορφωτικού επιπέδου και έλλειψης γνώσης υπολογιστών. Οι περισσότεροι συμμετέχοντες χαρακτήρισαν τη διαδικασία ευχάριστη και δήλωσαν ότι προτιμούν την εξέταση με το εικονικό σούπερ μάρκετ από την εξέταση με κλασικές νευροψυχολογικές δοκιμασίες/τεστ μνήμης.
Από την έρευνα προέκυψε ότι η επίδοση στο εικονικό σούπερ μάρκετ μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως εργαλείο εντοπισμού της ΗΝΔ. Η διακριτική ικανότητα του εικονικού σούπερ μάρκετ κυμαίνεται στο 87,30% (ευαισθησία 82,35% & ειδικότητα 95,24%), δηλαδή στα ίδια επίπεδα με τη διακριτική ικανότητα καταξιωμένων νευροψυχολογικών δοκιμασιών εντοπισμού της ΗΝΔ.
Η συγκεκριμένη έρευνα είναι η πρώτη έρευνα παγκοσμίως όπου μία εφαρμογή εικονικής πραγματικότητας μπορεί επιτυχώς να χρησιμοποιηθεί από μόνη της για τον εντοπισμό της ΗΝΔ. Μία τέτοια εξέλιξη είναι πολύ σημαντική καθώς πλέον δίνεται η δυνατότητα στους ηλικιωμένους να εξετάζονται προληπτικά μέσα από ένα ευχάριστο παιχνίδι αποφεύγοντας την κόπωση που μπορεί να προκαλέσει μία κλασική νευροψυχολογική εξέταση.
Ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη νέα έρευνα με σκοπό τον εντοπισμό της ΗΝΔ σε άτομα που χρησιμοποιούν το εικονικό σούπερ μάρκετ στο σπίτι τους. Ο στόχος είναι να γίνει η προληπτική εξέταση ακόμα ποιο εύκολη. Επιθυμία των ερευνητών είναι οι ηλικιωμένοι να μπορούν να έχουν μια πρώτη ένδειξη για πιθανά σημάδια νοητικής διαταραχής χωρίς να χρειάζεται να βγουν από το σπίτι τους και να πάνε σε κάποιο νοσοκομείο ή κέντρο μνήμης. Το μόνο που θα χρειάζεται να κάνουν θα είναι να παίζουν ένα ευχάριστο παιχνίδι εικονικής πραγματικότητας, όπως το εικονικό σούπερ μάρκετ.
Με αυτό τον τρόπο το όποιο πρόβλημα θα εντοπίζεται σε πολύ αρχικό στάδιο και ο ηλικιωμένος θα παραπέμπεται να επισκεφθεί μια υπηρεσία υγείας όπου θα μπορεί να εξεταστεί ενδελεχώς και να λάβει την κατάλληλη βοήθεια.
Το εικονικό σούπερ μάρκετ διατίθεται δωρεάν για χρήση σε όσα άτομα επιθυμούν να το χρησιμοποιήσουν για εξάσκηση της μνήμης του στην έκδοση η οποία είναι προσβάσιμη μέσω διαδικτύου.
Δεν είναι δυνατό αυτή τη στιγμή να γίνει διάγνωση μέσα από αυτή την έκδοση καθώς η μελέτη έγινε στην έκδοση για tablet που έχει διαφορετικό χειρισμό (οθόνη αφής αντί για mouse) και επίσης γιατί στη μελέτη η χρήση της δοκιμασίας έγινε με συγκεκριμένες οδηγίες και ερευνητικό πρωτόκολλο παρουσία ψυχολόγου.
Το λογισμικό σχεδιάστηκε από το Ινστιτούτο Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΙΠΤΗΛ) σε συνεργασία με τον Τομέα Νευροεπιστημών του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και την Ελληνική Εταιρεία Νόσου Alzheimer και Συναφών Διαταραχών.
Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να δουν το εικονικό σούπερ μάρκετ και άλλες εφαρμογές που σχεδιάστηκαν στα πλαίσια του Εν-ΝΟΗΣΗΣ στο σύνδεσμο http://www.alzheimer-hellas.gr/public.php?page=53