Οι επστήμονες εστιάζουν στη συμβολή της πρόληψης, του προσυμπτωματικού ελέγχου και των θεραπευτικών παρεμβάσεων στους θανάτους που αποτρέπονται στις περιπτώσεις καρκίνου του μαστού, του τραχήλου της μήτρας, του παχέος εντέρου, του πνεύμονα και του προστάτη από το 1975 έως το 2020.
Σύμφωνα με μία δημοσίευση (brief report) στο JAMA που δημοσιεύθηκε στις 5 Δεκεμβρίου, όπως αναφέρουν οι Ιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής (Νοσοκομείο Αλεξάνδρα) της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ Θεοδώρα Ψαλτοπούλου (Παθολόγος, Καθηγήτρια Θεραπευτικής-Επιδημιολογίας-Προληπτικής Ιατρικής), Παναγιώτα Ζαχαράκη (Βιολόγος) και Θάνος Δημόπουλος (τ. Πρύτανης ΕΚΠΑ, Καθηγητής Θεραπευτικής – Ογκολογίας – Αιματολογίας, Διευθυντής Θεραπευτικής Κλινικής) εκτιμάται ότι μόνο στις ΗΠΑ, αποφεύχθηκαν συνολικά 5,94 εκατομμύρια θάνατοι από αυτούς τους 5 καρκίνους. Η μελέτη αυτή ήταν βασισμένη σε μοντέλο που χρησιμοποιεί δεδομένα θνησιμότητας από καρκίνο σε επίπεδο πληθυσμού. Η πρόληψη και ο προσυμπτωματικός έλεγχος αντιπροσώπευαν 8 στους 10 θανάτους που αποφεύχθηκαν και η συμβολή διέφερε ανάλογα με το σημείο εμφάνισης του καρκίνου. Η πρόληψη και ο προσυμπτωματικός έλεγχος του καρκίνου ήταν οι κύριοι συντελεστές στη μείωση της θνησιμότητας από αυτούς τους 5 καρκίνους τα τελευταία 45 χρόνια. Η περαιτέρω μείωση της θνησιμότητας θα απαιτήσει αυξημένη εφαρμογή αποτελεσματικών παρεμβάσεων και νέων ανακαλύψεων.
Η θνησιμότητα από καρκίνο έχει μειωθεί με την πάροδο του χρόνου, αλλά η συμβολή των διαφορετικών παρεμβάσεων στο συνεχή έλεγχο του καρκίνου στην αποφυγή θανάτων από καρκίνο δεν έχει αξιολογηθεί συστηματικά στους πιο συχνούς καρκίνους. Στόχος της μελέτης ήταν να ποσοτικοποιηθεί η συμβολή της πρόληψης, του προσυμπτωματικού ελέγχου και της θεραπείας στον συνολικό αριθμό θανάτων από καρκίνο που αποφεύχθηκαν από το 1975 έως το 2020 για καρκίνους του μαστού, του τραχήλου της μήτρας, του παχέος εντέρου, του πνεύμονα και του προστάτη.
Σε αυτή τη μελέτη βασισμένη σε μοντέλα που χρησιμοποιούν δεδομένα θνησιμότητας από καρκίνο σε επίπεδο πληθυσμού, αποτελέσματα από δημοσιευμένα μοντέλα από το Δίκτυο Μοντελοποίησης Παρέμβασης και Επιτήρησης Καρκίνου (Cancer Intervention and Surveillance Modeling Network) επεκτάθηκαν για να ποσοτικοποιηθούν οι θάνατοι από καρκίνο που αποφεύχθηκαν έως το 2020. Τα δεδομένα που τροφοδότησαν τα μοντέλα βασίστηκαν σε εθνικά δεδομένα σχετικά με τους παράγοντες κινδύνου, τη συχνότητα εμφάνισης καρκίνου, την επιβίωση του καρκίνου και τη θνησιμότητα λόγω άλλων αιτιών, καθώς και την διάδοση και τα αποτελέσματα της πρόληψης, τον προσυμπτωματικό και τη θεραπεία. Μελετήθηκε η πρωτογενής πρόληψη μέσω μείωσης του καπνίσματος (πνεύμονας), του προσυμπτωματικού ελέγχου για θεραπευτική παρέμβαση (τραχήλου και παχέος εντέρου) ή έγκαιρης ανίχνευσης (στήθος, τράχηλος, παχέος εντέρου και προστάτης) και θεραπεία (μαστός, παχέος εντέρου, πνεύμονας και προστάτης). Στη μελέτη αξιολογήθηκε ο εκτιμώμενος συνολικός αριθμός θανάτων από καρκίνο που αποφεύχθηκε με παρεμβάσεις έναντι μη προόδου.
Υπολογίζεται ότι 5,94 εκατομμύρια θάνατοι από καρκίνο αποτράπηκαν για τον καρκίνο του μαστού, του τραχήλου της μήτρας, του παχέος εντέρου, του πνεύμονα και του προστάτη μαζί. Οι προσπάθειες πρόληψης του καρκίνου και προσυμπτωματικού ελέγχου απέτρεψαν 8 από τους 10 από αυτούς τους θανάτους (4,75 εκατομμύρια αποτρεπόμενοι θάνατοι). Η συμβολή κάθε παρέμβασης διέφερε ανάλογα με το σημείο του καρκίνου. Ο προληπτικός έλεγχος αντιπροσώπευε το 25% των θανάτων από καρκίνο του μαστού που αποφεύχθηκαν. Οι θάνατοι από καρκίνο του τραχήλου της μήτρας αποφεύχθηκαν σχεδόν πλήρως μέσω του προσυμπτωματικού ελέγχου και της αφαίρεσης των πρόδρομων αλλοιώσεων του καρκίνου, καθώς επίσης η θεραπείας ήταν πιο ήπια κατά την περίοδο της μελέτης. Αποφεύχθηκαν θάνατοι από καρκίνο του παχέος εντέρου λόγω του προσυμπτωματικού ελέγχου και αφαίρεσης των προκαρκινικών πολυπόδων ή της έγκαιρης ανίχνευσης στο 79% και της προόδου της θεραπείας στο 21%. Οι περισσότεροι θάνατοι από καρκίνο του πνεύμονα αποφεύχθηκαν με τη μείωση του καπνίσματος (98%), αυτό όμως διότι σε αυτά τα άτομα ο προσυμπτωματικός έλεγχος ήταν χαμηλός και η θεραπεία ήταν σε μεγάλο βαθμό παρηγορητική πριν από το 2014. Ο προσυμπτωματικός έλεγχος συνέβαλε στο 56% των θανάτων από καρκίνο του προστάτη που αποφεύχθηκαν.
Σε όλες τις παρεμβάσεις συνδυαστικά, η πρόληψη ή/και ο προσυμπτωματικός έλεγχος εκτιμήθηκε ότι ευθύνονται για το 80% των θανάτων από καρκίνο που αποτρέπονται (4,75 εκατομμύρια), με τον έλεγχο του καπνού μόνο για τον καρκίνο του πνεύμονα να συνεισφέρει στα 3,45 εκατομμύρια από τους 4,75 εκατομμύρια θανάτους. Η συμβολή της πρόληψης ή/και του προσυμπτωματικού ελέγχου στους θανάτους από καρκίνο που αποτρέπονται ποικίλλει μεταξύ των σημείων καρκίνου. Η πρόληψη του καρκίνου του πνεύμονα λόγω του ελέγχου του καπνού αντιπροσώπευε το 98% των θανάτων από καρκίνο του πνεύμονα που αποφεύχθηκαν και ο προληπτικός έλεγχος αντιπροσώπευε το 100% των θανάτων από καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Η πρόληψη και/ή ο προσυμπτωματικός έλεγχος αντιπροσώπευαν το 79% και το 56% των θανάτων που αποφεύχθηκαν για καρκίνο του παχέος εντέρου και του προστάτη, αντίστοιχα. Αντίθετα, δεδομένης της ανάπτυξης πολύ αποτελεσματικών θεραπειών για τον καρκίνο του μαστού κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ο προσυμπτωματικός έλεγχος εκτιμήθηκε ότι αντιπροσωπεύει μια μειοψηφία, περίπου το 25%, των θανάτων από καρκίνο του μαστού που αποφεύχθηκαν και οι αποτελεσματικές θεραπείες αντιπροσώπευαν τους υπόλοιπους θανάτους που αποφεύχθηκαν.
