Τα τελευταία δύο χρόνια η ανθρωπότητα ήρθε αντιμέτωπη με αναπάντεχες προκλήσεις. Η πανδημία Covid-19 επέφερε πρωτόγνωρες συνθήκες σε κάθε πτυχή της ζωής και της καθημερινότητάς μας, ανέτρεψε δεδομένα χρόνων, αλλά και βεβαιότητες, θέτοντας εν αμφιβόλω ό,τι θεωρούσαμε ως κανονικότητα. Δοκίμασε, ακόμη, τις σωματικές και τις ψυχικές μας αντοχές, τις αντοχές των κοινωνιών και των οικονομιών του πλανήτη, των δικτύων και των τηλεπικοινωνιών και των συστημάτων υγείας. Στην καθημερινότητά μας το λεξιλόγιο που διαρκώς χρησιμοποιούμε αποτυπώνει μία θλιβερή τάξη πραγμάτων: “αριθμός κρουσμάτων”, “τάδε αριθμός θανάτων”, “Χ αριθμός στην εντατική”, “κλίνες ΜΕΘ”, “επιβάρυνση του συστήματος υγείας” είναι μόλις ελάχιστα από τα παραδείγματα.
Το Πανεπιστήμιό μας, ως ζωντανό κύτταρο της κοινωνίας, καθόλο το διάστημα της πανδημίας δεν σταμάτησε να αφουγκράζεται τις ανάγκες της και τις απαιτήσεις των καιρών. Από την πρώτη στιγμή της εμφάνισης του κορονοϊού στη χώρα μας, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο, με τους λαμπρούς επιστήμονές του, ήταν παρόν στην υγειονομική κρίση που έπληξε ολόκληρο τον πλανήτη και βρέθηκε στην πρώτη γραμμή της μάχης και της έρευνας.
Το ακαδημαϊκό και το ερευνητικό δυναμικό του Πανεπιστημίου μας από όλους τους επιστημονικούς τομείς μελέτησε και συνεχίζει να μελετά τις πτυχές και τις επιπτώσεις της πανδημίας, συμβάλλοντας σημαντικά στην αντιμετώπισή της. Διαφορετικές επιστημονικές ομάδες με διαφορετικές επιστημονικές προσεγγίσεις ένωσαν τις δυνάμεις τους και εργάστηκαν από κοινού σε μελέτες για τον κορονοϊό. Επιστημονικά δεδομένα, μετρήσεις και ερευνητικά αποτελέσματα των μελών της Πανεπιστημιακής μας Κοινότητας προσφέρθηκαν στη διάθεση της πολιτείας με σκοπό την επιστημονική υποστήριξη λήψης κρίσιμων αποφάσεων για την αντιμετώπιση της πανδημίας και την προστασία της δημόσιας υγείας από τη διασπορά του κορονοϊού.
Ένα ενδεικτικό αλλά και ιδιαίτερα χαρακτηριστικό παράδειγμα συνιστά η μεγάλη διατμηματική έρευνα του Αριστοτελείου που υλοποιεί η Ομάδα Επιδημιολογίας Λυμάτων του Πανεπιστημίου μας, σε συνεργασία με την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, το ΕΚΕΤΑ και την ΕΥΑΘ, για την παρακολούθηση της διασποράς του κορονοϊού στην κοινότητα μέσα από την επιδημιολογία των λυμάτων. Η Ομάδα μας, και στο πλαίσιο του Εθνικού Δικτύου Επιδημιολογίας Λυμάτων του ΕΟΔΥ, παρακολουθεί την εξέλιξη των μετρήσεων από δείγματα που λαμβάνονται στην είσοδο της Εγκατάστασης Επεξεργασίας Λυμάτων Θεσσαλονίκης αναφορικά με τις τιμές έκκρισης ιικού φορτίου. Η μέθοδος έχει τεράστια υγειονομική σημασία και τα αποτελέσματά της χρησιμοποιούνται συμπληρωματικά με την ιατρική επιδημιολογική επιτήρηση ως δείκτης του βαθμού διασποράς του ιού στην κοινότητα.
Αντίθετα με τη συνήθη πρακτική να γίνονται αναλύσεις από μεμονωμένα εργαστήρια για την ανίχνευση του ιού στα λύματα, η Ομάδα μας καινοτόμησε με την οριζόντια διεπιστημονική προσέγγιση του προβλήματος. Έτσι, εκτός από τους μοριακούς βιολόγους και τους ιολόγους για την ανίχνευση και την ποσοτικοποίηση του ιού, ιατρική ομάδα λοιμωξιολόγων συνδράμει στην κλινική συσχέτιση και την αποτίμηση των μετρήσεων. Επιπλέον, υπάρχει ομάδα μηχανικών τεχνικής περιβάλλοντος για την αρχική επεξεργασία των δειγμάτων και την πραγματοποίηση σειράς μετρήσεων περιβαλλοντικών παραμέτρων, καθώς και ομάδα χημικών για την πραγματοποίηση χημικών αναλύσεων με σκοπό να εκτιμηθούν πιθανές παρεμποδίσεις ή αλλοιώσεις στην ανιχνεύσιμη ποσότητα του ιού. Την Ομάδα συμπληρώνουν συνάδελφοι ειδικοί στην ανάπτυξη θεωρητικών φυσικοχημικών μοντέλων για τον εξορθολογισμό των μετρήσεων με βάση τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των λυμάτων. Η Ομάδα Επιδημιολογίας Λυμάτων στελεχώνεται από επιστήμονες από εργαστήρια και κλινικές των Τμημάτων Ιατρικής, Χημείας, Κτηνιατρικής, Πολιτικών Μηχανικών, Φαρμακευτικής, Βιολογίας, και Μηχανικών Χωροταξίας και Ανάπτυξης του ΑΠΘ.
Παράλληλα με τη μάχη ενάντια στον κορονοϊό, οι επιστήμονές μας πρωτοστατούν και στη μάχη ενάντια στην παραπληροφόρηση και τα fake news σχετικά με τον ιό και τις επιπτώσεις του, καθώς και τον εμβολιασμό κατά του κορονοϊού. Ο επιστημονικός λόγος, η επισταμένη έρευνα και οι έγκριτες μελέτες τους «φωτίζουν» πτυχές της Covid-19 και δίνουν απαντήσεις σε καίρια ερωτήματα και προβληματισμούς των πολιτών.
Η πλούσια ερευνητική δραστηριότητα που ανέπτυξε το Πανεπιστήμιό μας ειδικά κατά την περίοδο της πανδημίας δεν έμεινε στο αποστειρωμένο περιβάλλον των εργαστηρίων μας. Ως Πρυτανικές Αρχές, εργαζόμαστε συστηματικά, ώστε τα ερευνητικά αποτελέσματα των μελών της οικογένειας του Αριστοτελείου να φθάνουν στην κοινωνία, την οικονομία, την υγεία, προς όφελος των συνανθρώπων μας. Θα λέγαμε, λοιπόν, ότι τα ερευνητικά αποτελέσματα, τα ερευνητικά επιτεύγματα, των επιστημόνων μας αντανακλούν τη συνεισφορά του Πανεπιστημίου μας τόσο στην επιστήμη όσο και στον άνθρωπο.
