Οσφυϊκή Δισκοκήλη και σύγχρονη χειρουργική θεραπεία της
Αριστερά: διεγχειρητική εικόνα του κυλινδρικού συστήματος διαμυϊκής προσπέλασης (METRx,Medtronic). Κέντρο: ακτινοσκοπική εικόνα του κυλίνδρου εργασίας. Δεξιά: σχηματική απεικόνιση της χειρουργικής τεχνικής
Με τον όρο Δισκοκήλη ή Κήλη μεσοσπονδύλιου δίσκου περιγράφεται η προβολή τμήματος αυτού στο σπονδυλικό κανάλι, στο σωλήνα δηλαδή όπου πορεύονται τα νευρικά στοιχεία. Οι μεσοσπονδύλιοι δίσκοι είναι “ανατομικά μαξιλάρια” που βρίσκονται μεταξύ των σπονδύλων και λειτουργούν ως «αμορτισέρ», ώστε οι σπόνδυλοι να μην τρίβονται μεταξύ τους.
Παρέχουν ευελιξία στη σπονδυλική στήλη και της επιτρέπουν κινήσεις, όπως στροφή και κάμψη, ενώ παράλληλα απορροφούν τους κραδασμούς που δέχεται και συμβάλλουν στη στήριξη του σωματικού βάρους. Κάθε μεσοσπονδύλιος δίσκος έχει μια ισχυρή εξωτερική στιβάδα, τον ινώδη δακτύλιο, και ένα μαλακό κέντρο σαν ζελέ, τον πηκτοειδή πυρήνα. Μια δισκοκήλη συμβαίνει όταν ο ινώδης δακτύλιος σχίζεται και τμήμα του πηκτοειδούς πυρήνα προβάλλει στο σπονδυλικό κανάλι πιέζοντας τις νευρικές δομές. Η συχνότερη εντόπιση μιας δισκοκήλης είναι στην οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης, στο χαμηλότερο δηλαδή τμήμα αυτής (αποκαλούμενο οσφύ ή «μέση») όπου οι νευρικές ρίζες που εξέρχονται από το σπονδυλικό κανάλι διαπλέκονται και σχηματίζουν τα νεύρα που κατανέμονται στα κάτω άκρα.
Η οσφυϊκή δισκοκήλη εκδηλώνεται συνήθως με πόνο στη μέση (οσφυαλγία) που ακτινοβολεί σε ένα ή και στα δύο πόδια (ισχιαλγία) και συγκεκριμένα σε περιοχή που αντιστοιχεί στην κατανομή της νευρικής ρίζας που πιέζεται. Δραστηριότητα όπως η κάμψη ή η στροφή του κορμού, το κάθισμα, η άρση αντικειμένων καθώς και ο βήχας ή το σφίξιμο κατά την αφόδευση μπορεί να αυξήσει τον πόνο. Ο πόνος μπορεί να συνοδεύεται από μούδιασμα ή μυρμήγκιασμα στο πόδι, ενώ σε προχωρημένη κατάσταση μπορεί να εμφανιστεί μυϊκή αδυναμία σε κάποια κίνηση του ποδιού. Αξίζει να σημειωθεί πως μόλις το 1% των ασθενών με οσφυαλγία πάσχουν από οσφυϊκή δισκοκήλη, καθώς στις περισσότερες περιπτώσεις ο πόνος στη μέση οφείλεται σε μυϊκό σπασμό ή σε ερεθισμό των αρθρώσεων της σπονδυλικής στήλης. Βασική εξέταση για τη διάγνωση της οσφυϊκής δισκοκήλης αποτελεί η μαγνητική τομογραφία.
Η αρχική αντιμετώπιση μιας οσφυϊκής δισκοκήλης είναι συνήθως συντηρητική με αναλγητικά και φυσιοθεραπεία και είναι αποτελεσματική σε ποσοστό μεγαλύτερο του 85%. Ένδειξη άμεσης χειρουργικής αντιμετώπισης τίθεται σε ασθενείς που εμφανίζουν είτε έντονη αδυναμία σε κάποια κίνηση του ποδιού ή, σε σπάνιες περιπτώσεις, ιππουριδική συνδρομή, μια πολύ σοβαρή κλινική εικόνα που προκαλείται συνήθως από μια εκτεταμένη οσφυϊκή δισκοκήλη, η οποία πιέζει κεντρικά στον σπονδυλικό σωλήνα όλη τη δεσμίδα των νευρικών ινών (την επονομαζόμενη και ιππουρίδα, καθώς μοιάζει με ουρά αλόγου), και που χαρακτηρίζεται στην πλήρη μορφή της από αδυναμία στα πόδια, μούδιασμα στην περιγεννητική περιοχή (κατανομής «σέλας ποδηλάτου») καθώς και διαταραχές ούρησης, αφόδευσης (όπως επίσχεση ή ακράτεια) ή και στύσης στους άντρες.
Χειρουργική θεραπεία προτείνεται όμως τελικά και σε ασθενείς με έντονα επίμονα ή επιδεινούμενα συμπτώματα, τα οποία επηρεάζουν την ποιότητα της ζωής τους και δεν υποχωρούν μετά από συντηρητική αντιμετώπιση διάρκειας 6-8 εβδομάδων.
Σύγχρονη εξέλιξη στη χειρουργική αντιμετώπιση της οσφυϊκής δισκοκήλης αποτελεί η χρήση ενός κυλινδρικού συστήματος διαμυϊκής προσπέλασης, χάρη στην οποία προσεγγίζεται ο χειρουργικός στόχος με ελάχιστα επεμβατικό τρόπο, μέσω δηλαδή πολύ μικρής τομής του δέρματος και χωρίς την ευρεία διάνοιξη και καταστροφή των μυών και των συνδέσμων της σπονδυλικής στήλης, όπως συνέβαινε παλαιότερα. Ο Νευροχειρουργός τοποθετεί αρχικά διαδερμικά υπό ακτινοσκοπικό έλεγχο έναν μεταλλικό οδηγό πάνω στη σπονδυλική στήλη και στο επίπεδο της δισκοκήλης και έπειτα γύρω από αυτόν προωθεί διαδοχικά μεγαλύτερης διαμέτρου μεταλλικούς κυλίνδρους που διανοίγουν τους μύες χωρίς να τους τραυματίζουν. Τελικά διατηρείται ένας λεπτός κύλινδρος (η θέση του οποίου μπορεί μέσω ειδικού βραχίονα στήριξης να μεταβάλλεται διεγχειρητικά ανάλογα με τις ανάγκες της επέμβασης) μέσα από τον οποίον και με τη χρήση σύγχρονου χειρουργικού μικροσκοπίου και λεπτών εργαλείων ο νευροχειρουργός απελευθερώνει τις νευρικές δομές αφαιρώντας είτε μόνο τα κομμάτια (απολυματεκτομή) του μεσοσπονδύλιου δίσκου που πιέζουν τη νευρική ρίζα είτε και τον πηκτοειδή πυρήνα (μικροδισκεκτομή). Ουσιαστικά ο νευροχειρουργός διενεργεί αποτελεσματικούς χειρισμούς μέσω μιας «κλειδαρότρυπας» χάρη στην τρισδιάστατη όραση υπό μεγέθυνση και εξαιρετικό φωτισμό που του εξασφαλίζει το χειρουργικό μικροσκόπιο (μεγάλο πλεονέκτημα της τεχνικής αυτής έναντι ενδοσκοπικών τεχνικών, στις οποίες ο χειρουργός αναγκάζεται να χειρουργεί κοιτώντας μια δισδιάστατη οθόνη).
Στο τέλος της επέμβασης αφαιρείται ο κύλινδρος με αποτέλεσμα οι μύες να επανέρχονται στην αρχική τους θέση. Τα οφέλη της σύγχρονης αυτής τεχνικής είναι πολλαπλά: ελαχιστοποιείται το χειρουργικό τραύμα και η διεγχειρητική απώλεια αίματος, διατηρείται η ακεραιότητα των μυών και των συνδέσμων που στηρίζουν τη σπονδυλική στήλη, εξαλείφεται σχεδόν ο κίνδυνος μετεγχειρητικών λοιμώξεων, περιορίζεται στο ελάχιστο ο μετεγχειρητικός πόνος και επιταχύνεται η συνολική ανάρρωση του ασθενούς και η επιστροφή του στις καθημερινές δραστηριότητές του. Η τεχνική αυτή επιτρέπει ελάχιστα τραυματική προσπέλαση και σε ασθενείς με ανατομικές δυσκολίες (παχυσαρκία, μεγάλες παραμορφώσεις σπονδυλικής στήλης).
Κοντογιάννης Γ. Κωνσταντίνος, Μώραλης Θ. Ιωάννης, Ψάρρας Ι. Νικόλαος
Νευροχειρουργοί
Νευροχειρουργική Ομάδα «Neuron Access»
www.neuronaccess.gr & [email protected]
Συνεργάτης Νευροχειρουργός Αθηνών:
Βουγιούκας Ι. Βασίλειος