Φιλόσοφοι, γιατροί κι ερευνητές προσπαθούν από πολύ παλιά να βρουν τη σύνδεση μεταξύ προσωπικότητας και της σωματικής υγείας.
Στην Αρχαία Ελλάδα, ο Ιπποκράτης και ο Γαληνός κατέληξαν στο ότι υπάρχουν τέσσερις «χυμοί» (ή τύποι προσωπικότητας) και πως ο καθένας από αυτούς συνδέεται με το ενδεχόμενο εμφάνισης σωματικών και ψυχικών ασθενειών.
Το ενδιαφέρον συνεχίζεται μέχρι και σήμερα. Σύμφωνα με τις έρευνες, τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας αποτελούν σημαντικούς δείκτες πρόβλεψης κινδύνων για την υγεία και το προσδόκιμο ζωής.
Αφού τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς μας καθορίζουν τη συμπεριφορά και τις συνήθειές μας, γιατί να μην συνδέονται και με την υγεία μας;
Τύποι προσωπικότητας και προβλήματα υγείας
Προσωπικότητα τύπου Α
Τα άτομα με κλασική προσωπικότητα τύπου Α χαρακτηρίζονται ως φιλόδοξα, θέλουν να έχουν τον έλεγχο και είναι τελειομανή. Τείνουν να είναι ανταγωνιστικά, ανυπόμονα, αγχώδη, διεκδικητικά, ακόμα κι επιθετικά.
Κάποιος με προσωπικότητα τύπου Α συχνά θεωρείται ως φιλόδοξος εργασιομανής που κάνει τα πάντα για να ανέλθει. Συχνά νιώθει την ανάγκη να κυριαρχεί, τόσο στην εργασία του όσο και στις διαπροσωπικές του σχέσεις. Επιπλέον, ίσως αντλεί τον αυτοσεβασμό του απ’ ό,τι θεωρεί πως έχει επιτύχει.
Αυτός ο τύπος προσωπικότητας έχει βρεθεί στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος από τη δεκαετία του 1950 και οι έρευνες τον συνδέουν με διάφορες αρνητικές συνέπειες. Σύμφωνα με μελέτες, υπάρχει σχέση μεταξύ τύπου Α και υπέρτασης, αυξημένου εργασιακού στρες και κοινωνικής απομόνωσης. Παλαιότερες μελέτες καταδείκνυαν σύνδεση και με καρδιοπάθειες, όμως μετέπειτα έρευνες δεν επιβεβαίωσαν αυτή τη σχέση. Ωστόσο, άτομα με αυτή την προσωπικότητα τείνουν να νιώθουν περισσότερη εχθρότητα, χαρακτηριστικό που συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων. Η αρχική έρευνα, που πραγματοποιήθηκε πριν από 40 χρόνια, είχε καταλήξει πως τα άτομα με αυτόν τον τύπο προσωπικότητας είχαν επταπλάσιες πιθανότητες να εμφανίσουν στεφανιαία νόσο. Όμως πιο πρόσφατες έρευνες καταδεικνύουν, πως ο πραγματικός ένοχος πίσω από τον αυξημένο κίνδυνο καρδιακών παθήσεων πιθανόν συνδέεται με τον θυμό και την εχθρότητα.
Οι πιο χαλαροί- Προσωπικότητα τύπου Β
Τα άτομα με προσωπικότητα τύπου Β, τείνουν να είναι πιο χαλαρά και άνετα και λιγότερο στρεσαρισμένα από εκείνα με τύπο Α. Είναι λιγότερο ανταγωνιστικοί και δρουν περισσότερο για την ευχαρίστηση που αντλούν από αυτό, παρά για να επιτύχουν, να κερδίσουν ή να κυριαρχήσουν. Αυτό δεν σημαίνει πως δεν εκτιμούν τις επιτυχίες. Εργάζονται σταθερά προς την επίτευξη του στόχου τους, αλλά απολαμβάνουν τη διαδικασία και βιώνουν λιγότερο στρες σε περίπτωση που δεν τα καταφέρουν. Επίσης προτιμούν επαγγέλματα και χόμπι που είναι πιο χαλαρά και με επίκεντρο τη δημιουργικότητα, όπως καλλιτέχνες, συγγραφείς, ηθοποιοί, ψυχολόγοι.
Για τον τύπο Β, τα νέα είναι γενικά καλά. Παρουσιάζει χαμηλότερο κίνδυνο να αναπτύξει προβλήματα που σχετίζονται με το άγχος. Εάν έχετε αυτόν τον τύπο, απολαμβάνετε τη ζωή, διαχειρίζεστε καλά το στρες και πιθανόν να έχετε καλή ποιότητα ζωής.
Εκείνοι που θέλουν να ικανοποιούν τους πάντες
Τα άτομα που είναι πρόθυμα να ευχαριστούν τους άλλους είναι πιο συγκαταβατικά, παθητικά και τείνουν να προσαρμόζονται. Από τη μια, λόγω της φύσης τους, τα άτομα αυτά είναι πιο πιθανό να ακολουθήσουν τις οδηγίες του γιατρού. Από την άλλη, λόγω της παθητικής τους φύσης, ίσως νιώσουν αβοήθητα όταν προκύπτουν θέματα υγείας. Επίσης, μπορεί να μην αναζητήσουν βοήθεια όταν κάτι δεν πάει καλά, καθώς δεν θέλουν να «γίνονται βάρος» ή να «ταλαιπωρούν» τους άλλους. Όταν τους γίνει κάποια διάγνωση, μπορεί να παραιτηθούν και να θεωρήσουν πως ό,τι και να κάνουν, δεν πρόκειται να αλλάξει κάτι.
Εκείνοι που ανησυχούν υπερβολικά
Άτομα με υψηλό βαθμό νευρωτισμού, (τάση του ατόμου να βρίσκεται μακροπρόθεσμα σε αρνητική ή ανήσυχη συναισθηματική κατάσταση), έντονες συναισθηματικές αντιδράσεις για σχετικά ελάσσονες αλλαγές στη ζωή, μπορεί να οδηγηθούν σε ποικίλες σωματικές και ψυχολογικές διαταραχές, ενώ μπορεί να επηρεαστεί συνολικά και το προσδόκιμο ζωής τους.
Σύμφωνα με έρευνα οι άνθρωποι με υψηλό βαθμό νευρωτισμού είναι πιθανό να έχουν προβλήματα υγείας όπως καρδιαγγειακές παθήσεις, σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου και άσθμα. Ο νευρωτισμός συνδέεται με γενικευμένη αγχώδη διαταραχή, κατάθλιψη, διαταραχή πανικού, αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας και χρήση ουσιών.
Εκείνοι που δυσφορούν
Η πρώτη περιγραφή της προσωπικότητας τύπου Δ έγινε το 1996. Τα άτομα αυτά είναι πιο επιρρεπή σε αρνητικά συναισθήματα και στην έλλειψη αυτό-έκφρασης. Στρες, κατάθλιψη, άγχος, θυμός και μοναξιά επίσης συνδέονται με αυτόν τον τύπο προσωπικότητας. Οι συνέπειες για την υγεία είναι σοβαρές.
Σύμφωνα με μελέτη, τα άτομα αυτά έχουν τετραπλάσιο κίνδυνο να πεθάνουν σε σύγκριση με όσα έχουν άλλους τύπους προσωπικότητας. Σύμφωνα με άλλη μελέτη, που δημοσιεύτηκε στην επιθεώρηση Circulation: Cardiovascular Quality and Outcomes («Κυκλοφορικό σύστημα: Καρδιαγγειακή κατάσταση και αποτελέσματα»), τα άτομα αυτά έχουν τριπλάσιο κίνδυνο για καρδιακά προβλήματα, μεταξύ των οποίων και καρδιακή ανεπάρκεια. Περίπου το 20% των ενήλικων Αμερικανών έχουν προσωπικότητα τύπου Δ κι εκτιμάται πως το 50% των ασθενών με καρδιακά προβλήματα εμφανίζουν χαρακτηριστικά αυτού του τύπου προσωπικότητας.
Οι εσωστρεφείς
Σύμφωνα με μελέτη, τα άτομα που είναι πιο εξωστρεφή, ευσυνείδητα και προσηνή τείνουν να είναι και πιο υγιή. Αυτό εν μέρει οφείλεται στο γεγονός πως τα άτομα με υψηλότερο βαθμό αυτών των χαρακτηριστικών είναι πιθανότερο να επικοινωνούν πιο αποτελεσματικά με τον γιατρό τους. Γιατροί και ειδικοί ψυχικής υγείας διατείνονται πως η ποιοτική κοινωνική υποστήριξη και οι σχέσεις μπορούν να προστατεύσουν τη σωματική και την ψυχική μας υγεία.
Ποιες ασθένειες συνδέονται με τον τύπο προσωπικότητας
Ενώ οι έρευνες καταδεικνύουν πως ο τύπος της προσωπικότητάς μας παίζει ρόλο στην κατάσταση της υγείας μας και στη ζωή μας γενικότερα, κάποιες παθήσεις είναι πιο πιθανόν να επηρεάζονται από ψυχολογικά χαρακτηριστικά. Για παράδειγμα, οι καρδιακές παθήσεις συνδέονται περισσότερο με τον τύπο προσωπικότητας απ’ ό,τι ο καρκίνος.
Για ποιο λόγο, λοιπόν, η προσωπικότητά μας επιδρά στην υγεία μας; Γιατί κάποια χαρακτηριστικά συνδέονται τόσο στενά με κάποιες παθήσεις; Οι απαντήσεις δεν είναι τόσο σαφείς, όμως μια πιθανή εξήγηση είναι ότι η προσωπικότητα επηρεάζει τη συμπεριφορά και τις επιλογές μας.
Άτομα που είναι πιο ευσυνείδητα ίσως είναι πιο πιθανό να κάνουν υγιεινές επιλογές, ενώ εκείνα με υψηλό βαθμό νευρωτισμού ίσως είναι λιγότερο πιθανό να αναζητήσουν ιατρική βοήθεια ή έχουν πιο αδύναμα κοινωνικά δίκτυα υποστήριξης.
Το να έχουμε κάποιον συγκεκριμένο τύπο προσωπικότητας δεν μας καταδικάζει σε ένα μέλλον με συγκεκριμένες παθήσεις. Όπως συμβαίνει με πολλά άλλα, ο κίνδυνος εμφάνισης ενός προβλήματος υγείας εξαρτάται από ποικιλία παραγόντων πέρα από την προσωπικότητά μας. Κάποιοι από αυτούς είναι η κληρονομικότητα, το περιβάλλον, ο τρόπος ζωής και οι συνήθειές μας.
Η κατανόηση του τύπου προσωπικότητας μπορεί να είναι ένας πολύ καλός τρόπος για να καθορίσετε τι επιλογές ή αλλαγές πρέπει να κάνετε. Έχοντας γνώση των πιθανών κινδύνων που ίσως αντιμετωπίζετε, μπορείτε να συνεργαστείτε με έναν επαγγελματία υγείας για να καταρτίσετε σχέδιο και να ελαχιστοποιήσετε τους κινδύνους.
Πηγή: ΕΡΤ
