Σε έναν 22χρονο διαπιστώθηκε η πρώτη επίσημα καταγεγραμμένη μόλυνση από παράσιτα ψαριών στην Ελλάδα – Πήγε στο νοσοκομείο με έντονους πόνους στην κοιλιά, με την αρχική κλινική εικόνα να παραπέμπει σε ενδοκοιλιακή φλεγμονή και έπειτα από τις απεικονιστικές εξετάσεις να υπάρχει η υποψία για καρκίνο – Τι είναι η ανισακίωση που προκαλείται από την ωμή ψαροφαγία το δημοφιλές ιδίως στη νεολαία σούσι – Τι πρέπει να προσέχετε.
Ρεπορτάζ: Πάνος Μανής
Ο νεαρός, χωρίς προηγούμενο ιστορικό, πήγε στο Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών του νοσοκομείου Παπαγεωργίου στη Θεσσαλονίκη έχοντας πόνους στην κοιλιά και αυξημένους δείκτες φλεγμονής. Αποφασίστηκε η νοσηλεία του για περαιτέρω διερεύνηση. “Οι απεικονιστικές εξετάσεις που ακολούθησαν, ωστόσο, αποκάλυψαν την παρουσία πολλαπλών μαζών και διογκωμένων λεμφαδένων στην κοιλιακή χώρα, γεγονός που έθεσε την υποψία νεοπλασματικής νόσου” λέει στην “Κ” ο Σωτήρης Δίνας, γενικός χειρουργός του νοσοκομείου που ανέλαβε τον ασθενή και συνεχίζει. “Η περαιτέρω διερεύνηση με λαπαροσκόπηση και στη συνέχεια η ανοικτή χειρουργική επέμβαση επιβεβαίωσαν τα ευρήματα, που καθιστούσαν αναγκαία την εκτομή τμήματος του εντέρου και του μείζονος επιπλόου”. Ωστόσο όπως εξηγεί “Ο ιστοπαθολογικός έλεγχος των χειρουργικών δειγμάτων ανέτρεψε την αρχική υποψία, θέτοντας τη διάγνωση της παρασίτωσης. Σε δείγμα που εστάλη στο Εργαστήριο Παρασιτολογίας και Παρασιτικών Νοσημάτων του Τμήματος Κτηνιατρικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, αναγνωρίστηκε ως αιτιολογικός παράγοντας το παράσιτο Anisakis”.
Η πρώτη περίπτωση της “ασθένειας του σούσι” στην Ελλάδα
Μετά τη διαπίστωση ότι πρόκειται για την ασθένεια που προκαλείται από κατανάλωση ωμού ψαριού, το ιδιαίτερα δημοφιλές στη νεολαία σούσι, και αφού είχε προηγηθεί “η χειρουργική αφαίρεση των προσβεβλημένων ιστών και χορηγήθηκε συμπληρωματικά αντιπαρασιτική φαρμακευτική αγωγή, ο ασθενής ανάρρωσε πλήρως και παρέμεινε ελεύθερος συμπτωμάτων” σύμφωνα με τον γιατρό ο οποίος τονίζει πως “΄πρόκειται για το πρώτο και μοναδικό, μέχρι σήμερα, περιστατικό ανισακίωσης στην Ελλάδα που έχει καταγραφεί και δημοσιευθεί στην επιστημονική βιβλιογραφία”. Να αποφεύγουν να παρασκευάζουν μόνοι τους “σπιτικό” σούσι από φρέσκα ψάρια της αγοράς συστήνει σε όσους καταναλώνουν τέτοιου είδους εδέσματα η Δρ. Αναστασία Διάκου, Καθηγήτρια Παρασιτολογίας και Παρασιτικών Νοσημάτων στο Τμήμα κτηνιατρικής του ΑΠΘ. “Η κατανάλωση ωμού ψαριού, αν είναι επιθυμητή, θα πρέπει να αφορά μόνο προϊόντα που έχουν υποστεί κατάλληλη κατάψυξη, κάτι που εξασφαλίζεται από εταιρείες παρασκευής sushi με όλα τα απαραίτητα πιστοποιητικά” τονίζει στην “Κ”.
Τι είναι η ανισακίαση, η ασθένεια του σούσι
Σύμφωνα με τους ειδικούς η μόλυνση από κατανάλωση σούσι μπορεί να προκαλέσει οξεία κοιλιακή φλεγμονή, ναυτία και έντονους πόνους που συχνά μιμούνται συμπτώματα άλλων σοβαρών ασθενειών. Η πλειονότητα των κρουσμάτων (πάνω από 90%) προέρχεται από χώρες της Άπω Ανατολής, ιδιαίτερα από την Ιαπωνία, ωστόσο, ένας αυξανόμενος αριθμός κρουσμάτων που διαγιγνώσκονται στην Ευρώπη και την αμερικανική ήπειρο τις τελευταίες δεκαετίες, οφείλεται στις αλλαγές των διατροφικών συνθηκών ιδίως των νέων και της δημοτικότητας του σουσι και των μαριναρισμένων προϊόντων. “Η ανισακίωση (όταν μιλάμε για μόλυνση από παράσιτο του γένους Anisakis) ή αλλιώς ανισακίδωση (όταν μιλάμε ευρύτερα, για μόλυνση από κάποιο παράσιτο της οικογένειας Anisakidae) είναι ένα τροφιμογενές παρασιτικό νόσημα που μπορεί να προσβάλει τον άνθρωπο” αναφέρει στην “Κ” η κ. Διάκου και επεξηγεί: “Προκαλείται από παράσιτα που έχουν ως φυσικούς ξενιστές τα θαλάσσια θηλαστικά (φάλαινες, δελφίνια κ.ά.) και περνούν κάποια στάδια ανάπτυξής τους σε άλλους θαλάσσιους οργανισμούς, όπως τα ψάρια. Τα ψάρια φιλοξενούν στο πεπτικό τους σύστημα, τα εσωτερικά όργανα και τη σάρκα τους, τις προνύμφες αυτών των παρασίτων. Οι προνύμφες είναι μικρά σκουληκάκια, ορατά με γυμνό μάτι και κάποιες φορές τα εντοπίζουμε, ως καταναλωτές, όταν καθαρίζουμε ψάρια. Δεν είναι όλα τα ψάρια μολυσμένα με αυτά τα παράσιτα, αλλά το ποσοστό μόλυνσης, ανάλογα με την περιοχή και το είδος ψαριού, μπορεί να είναι αρκετά υψηλό. Με άλλα λόγια, δεν είναι ένα σπάνιο παράσιτο αλλά μάλλον αρκετά κοινό και διαδεδομένο. Ο άνθρωπος μολύνεται όταν καταναλώνει ωμό ψάρι που δεν έχει υποστεί επαρκή θερμική επεξεργασία (κατάψυξη η θέρμανση)”. Ωστόσο η κατανάλωση ωμού, μολυσμένου ψαριού που δεν έχει υποστεί επεξεργασία τέτοια που να σκοτώσει τα παράσιτα μπορεί να προκαλέσει προβλήματα “που κυμαίνονται από μία απλή γαστρεντερική διαταραχή (έως ότου τα παράσιτα αποβληθούν με τα κόπρανα), μέχρι σοβαρό νόσημα, αν τύχει να εισβάλλουν στο τοίχωμα του πεπτικού σωλήνα και να μεταναστεύσουν σε παρακείμενους ιστούς ή όργανα. Τέλος, κάποιοι άνθρωποι είναι ευαισθητοποιημένοι στα αντιγόνα αυτών των παρασίτων και έτσι, η κατανάλωσή τους, ακόμα και αν είναι νεκρά μετά από θερμική ή άλλη επεξεργασία, ενδέχεται να τους προκαλέσει διάφορα συμπτώματα αλλεργίας.” επισημαίνει στην “Κ” η κ. Διάκου.
Είναι ασφαλή τα ψάρια που τρώμε
“Όλα τα τρόφιμα μπορεί να ενέχουν κάποιους κινδύνους για την υγεία μας αν δεν λαμβάνονται τα κατάλληλα, κάθε φορά, προληπτικά μέτρα. Όσον αφορά τα ζωικά προϊόντα, η κατάλληλη θερμική επεξεργασία, δηλαδή το επαρκές ψήσιμο, ή -ανάλογα με το τρόφιμο και τον παθογόνο παράγοντα- η κατάψυξη σε συγκεκριμένους βαθμούς Κελσίου για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα) εξασφαλίζει την εξυγίανσή τους και την ασφάλεια του καταναλωτή” λέει η κ.Διάκου που μαζί με τον κ.Δίνα προσθέτουν ότι δεν υπάρχει κανένας λόγος να τρομάζουν οι καταναλωτές αφού η πρόληψη είναι πολύ απλή αρκεί να γίνεται πάντα θερμική επεξεργασία των ζωϊκών προϊόντων.
Σε πρόσφατη έρευνα, πάντως, προέκυψε πως σχεδόν ένα στα τρία έτοιμα προς κατανάλωση προϊόντα ψαριού που πωλούνται στα ελληνικά σούπερ μάρκετ περιέχουν προνύμφες παρασίτων του γένους Anisakis. Στην έρευνα από επιστήμονες του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και του ΕΦΕΤ σε 108 δείγματα έτοιμων προς κατανάλωση προϊόντων ψαριών που προέρχονται από άγρια αλιευμένα ψάρια και αγοράστηκαν τυχαία μεταξύ Σεπτεμβρίου και Δεκεμβρίου 2024 από έξι αλυσίδες σούπερ μάρκετ στη Θεσσαλονίκη διαπιστώθηκε πως 29,6% των δειγμάτων βρέθηκαν θετικά σε προνύμφες της οικογένειας Anisakidae. Τα υψηλότερα ποσοστά μόλυνσης εντοπίστηκαν σε καπνιστές ολόκληρες ρέγγες (91,6%) και αλατισμένα σκουμπριά (47%) ενώ σε σαρδέλες, τόνο και μπακαλιάρο δεν ανιχνεύτηκαν παράσιτα. Όλα τα ψάρια ήταν έτοιμα για κατανάλωση, χωρίς να απαιτούν ψήσιμο ή άλλη θερμική επεξεργασία. Καμία προνύμφη δεν εντοπίστηκε παρά μόνο μετά από εργαστηριακή ανάλυση των δειγμάτων με ειδικό οξύ και ένζυμα. Κατά την ανεύρεσή τους όλες οι προνύμφες ήταν νεκρές . Στη μελέτη επισημαίνεται ότι οι κοινές πρακτικές επεξεργασίας —όπως κάπνισμα, αλάτισμα και μαρινάρισμα— δεν εξασφαλίζουν πάντα την απενεργοποίηση των προνυμφών. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Αρχή για την ασφάλεια των τροφίμων για πλήρη εξουδετέρωση απαιτείται είτε κατάψυξη στους -20°C για τουλάχιστον 24 ώρες ή στους -35°C για 15 ώρες, είτε θέρμανση άνω των 60°C στο κέντρο της μάζας του ιστού για τουλάχιστον ένα λεπτό.
