, Παρασκευή
29 Μαρτίου 2024

search icon search icon

Η σύγχυση που δημιουργεί το νομοσχέδιο για την συνεπιμέλεια (Της Στ. Βαλάνη – Ντολοπούλου)

*Γράφει η Στέλλα Βαλάνη-Ντολοπούλου

Κεντρικός άξονας του νέου νομοσχεδίου του Υπουργείου Δικαιοσύνης για την μεταρρύθμιση του οικογενειακού δικαίου της χώρας μας, το οποίο έχει τεθεί σε δημόσια διαβούλευση από τις 18 Μαρτίου έως την 1η Απριλίου, διατείνεται η καθιέρωση της από κοινού άσκησης της γονικής μέριμνας του ανήλικου τέκνου μετά την διάσπαση του γάμου ή της συμβίωσης των γονέων του. Πλην όμως, οι προτεινόμενες μεταρρυθμίσεις είναι ικανές να προκαλέσουν σημαντικά προβλήματα στην πράξη, ενώ προκρίνουν περισσότερο το συμφέρον των γονέων, παρά αυτό των τέκνων.

Μέχρι σήμερα, στην συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων, η γονική μέριμνα του τέκνου ασκούνταν από κοινού από τους γονείς και αντικείμενο συμφωνίας αποτελούσε η επιμέλεια, η οποία ανατίθετο στον γονέα με τον οποίο και διέμενε το τέκνο.

Με το νέο νομοσχέδιο όμως, δημιουργείται μια απίστευτη σύγχυση των εννοιών της γονικής μέριμνας και της επιμέλειας, γεγονός που θα οδηγήσει σε περισσότερες διενέξεις, καθώς την σύγχυση αυτή  θα κληθούν τα Δικαστήρια να την  επιλύσουν ερμηνεύοντας τις νέες διατάξεις. Συγκεκριμένα, προβλέπεται απευθείας εκ του νόμου η από κοινού άσκηση της γονικής μέριμνας σε περίπτωση διαζυγίου ή ακύρωσης του γάμου ή λύσης του σύμφωνου συμβίωσης ή διακοπής της συμβίωσης. Τι γίνεται όμως στην περίπτωση που οι γονείς δεν μπορούν να συμφωνήσουν και να συνεννοηθούν σε βασικά ζητήματα επιμέλειας των παιδιών τους; Πώς είναι δυνατόν να ρυθμιστούν καίρια θέματα των παιδιών τους από κοινού όταν προϋπάρχουν διαπληκτισμοί των γονέων; Η από κοινού άσκηση της γονικής μέριμνας-συνεπιμέλειας ενδεχομένως να έχει ευεργετικά αποτελέσματα για το ανήλικο τέκνο, μόνο εφόσον λειτουργήσει υπό την προϋπόθεση της αρμονικής διαπροσωπικής σχέσης των γονέων, η οποία, όμως, δεν μπορεί να υπάρξει, αν αυτή δεν αποφασιστεί εν κοινή συναινέσει από τους γονείς, κατόπιν διαλογικής συζήτησης. Επίσης, εισάγεται η δυνατότητα του κάθε γονέα να επιχειρεί συνήθεις πράξεις επιμέλειας των τέκνων, κατόπιν προηγούμενης ενημέρωσης του άλλου γονέα, δυνατότητα που θα οδηγήσει σε περαιτέρω δικαστικές διενέξεις σε περίπτωση διαφωνίας των γονέων, οι οποίες σε καμία περίπτωση δεν ωφελούν το τέκνο και δεν είναι προς το συμφέρον του. 

Εν συνεχεία, το νέο νομοσχέδιο τροποποιεί το άρθρο 53 του ΑΚ που αφορά  στην κατοικία του τέκνου. Το άρθρο αυτό του ΑΚ τοποθετείται στις γενικές διατάξεις του ΑΚ και όχι στο κεφάλαιο που αφορά το οικογενειακό δίκαιο και βάσει αυτού, επιτρέπεται η εναλλασσόμενη κατοικία του ανήλικου τέκνου μεταξύ των γονέων, χωρίς ωστόσο να ορίζονται σαφή κριτήρια που θα επιτρέψουν την ομαλή για την ανατροφή του τέκνου εναλλαγή της κατοικίας του (π.χ. απόσταση από το σχολείο, τις δραστηριότητες του τέκνου, κα). Η απόφαση του τόπου κατοικίας του τέκνου επαφίεται στην διαλογική συζήτηση και συμφωνία των γονέων του, η οποία αν δεν υπάρχει καθιστά το τέκνο έρμαιο του ιδιότυπου ανταγωνισμού και ερίδων των γονέων. 

Το νομοσχέδιο εισάγει επίσης μια καθοριστικής σημασίας ρύθμιση για τα τέκνα εκτός γάμου και συγκεκριμένα προβλέπεται πλέον η άσκηση της γονικής μέριμνας του τέκνου που αναγνωρίστηκε δικαστικά ή εκουσίως, από τον πατέρα του σε κάθε περίπτωση, καταργώντας τις υφιστάμενες προϋποθέσεις που τίθενται από το ισχύον άρθρο του ΑΚ, ήτοι η γονική μέριμνα του πατέρα ασκείται από κοινού με την μητέρα εφόσον συμφωνούν προς τούτο ή εφόσον έπαυσε η γονική μέριμνα της μητέρας ή εφόσον αυτή αδυνατεί να την ασκήσει για νομικούς ή πραγματικούς λόγους. Εν προκειμένω, η μητέρα του τέκνου που έχει γεννηθεί και συνεχίζει να βρίσκεται εκτός γάμου των γονέων του, δεν έχει κανέναν απολύτως λόγο σε αυτό το καίριο ζήτημα της συνάσκησης της γονικής μέριμνας του τέκνου. Η άσκηση γονικής μέριμνας του πατέρα σε αυτές τις περιπτώσεις δεν μπορεί να εξαρτάται από μονομερείς ενέργειες του. Εύλογο είναι ότι η ως άνω πρόβλεψη του νομοσχεδίου μπορεί να δημιουργήσει νέες φιλονικίες μεταξύ των γονέων που μπορούν να αποβούν τελικά εις βάρος του συμφέροντος του τέκνου. 

Έμφαση πρέπει να δοθεί και στο τεκμήριο επικοινωνίας του τέκνου με φυσική παρουσία που κατοχυρώνει το νομοσχέδιο με τον γονέα που δεν διαμένει, στο 1/3 του συνολικού χρόνου επικοινωνίας, δίχως να καθορίζεται ο τρόπος υπολογισμού του συνολικού χρόνου. Άλλο ένα οριζόντιο μέτρο που δεν λαμβάνει υπόψη τις επιμέρους ιδιαίτερες συνθήκες κάθε περίπτωσης.

Εν συνεχεία, το νομοσχέδιο εισάγει αόριστες και δυσαπόδεικτες έννοιες, ερειδόμενες σε ψυχολογικά κριτήρια και καταστάσεις, όπως «διατάραξη της συναισθηματικής σχέσης, και πρόκληση διάρρηξης σχέσεων» τις οποίες καθιστά λόγους αφαίρεσης της γονικής μέριμνας. Επίσης, τι γίνεται σε περιπτώσεις πραγματικής αδυναμίας του γονέα να καταβάλλει την διατροφή; Θα αφαιρείται αυθαίρετα η γονική μέριμνα του τέκνο του, επιτρέποντας κατά αυτόν τον τρόπο την γονεική αποξένωση; Τέλος, δεν μπορεί να μην υπογραμμιστεί το γεγονός ότι η περίπτωση της αμετάκλητης καταδίκης του γονέα για ενδοοικογενειακή βία ως λόγος αφαίρεσης της γονικής μέριμνας δεν συνάδει με την προστασία του ίδιου του παιδιού, από την στιγμή που η αμετάκλητη καταδίκη στην δικαστηριακή πρακτική καθυστερεί κατά πολύ και επομένως, μέχρι τότε το παιδί αναγκάζεται να μένει εκτεθειμένο σε κακοποιητικές και βίαιες συμπεριφορές και καταστάσεις λόγω της υποχρεωτικής συνεπιμέλειας που θεσπίζει το ίδιο νομοσχέδιο!

Τέλος, προκρίνεται η δυνατότητα προσφυγής στον θεσμό της διαμεσολάβησης σε περιπτώσεις που οι γονείς διαφωνούν επί ζητημάτων γονικής μέριμνας, πρόβλεψη που προτρέπει την ειρηνική επίλυση των οιωνδήποτε διαφορών μεταξύ των γονέων, ενώ πλέον καθιερώνεται η επιμόρφωση των Δικαστών που θα εκδικάζουν τις σχετικές οικογενειακές υποθέσεις. Η ως άνω πρόβλεψη αποτελεί ένα βήμα προς την αποτελεσματικότερη διευθέτηση των οποιονδήποτε διενέξεων των γονέων και αποβαίνει προς προάσπιση των συμφερόντων των παιδιών, πλην όμως οι Δικαστές θα πρέπει να διευκολυνθούν στο έργο τους και από ομάδες ψυχολόγων- παιδοψυχολόγων, κοινωνιολόγων, ώστε να διασφαλιστεί σφαιρικά το συμφέρον του παιδιού. 

Ζήτημα γεννάται με τις μεταβατικές διατάξεις του νέου νομοσχεδίου που επιτρέπουν την εφαρμογή των νέων διατάξεων και σε εκκρεμείς υποθέσεις επί των οποίων δεν έχει εκδοθεί αμετάκλητη δικαστική απόφαση μέχρι την έναρξη ισχύος του παρόντος, ήτοι μέχρι τις 30-06-2021. Δηλαδή με την εφαρμογή του νέου νόμου θα μπορεί να ανατραπεί η καθημερινότητα των παιδιών, διαταράσσοντας έτσι την σταθερότητα του περιβάλλοντός τους την οποία και έχουν ανάγκη. 

Συμπερασματικά, ενώ το νομοσχέδιο του Υπουργείου Δικαιοσύνης επικαλείται το συμφέρον των τέκνων ως κατευθυντήρια γραμμή των μεταρρυθμίσεων που θέλει να εισάγει, γίνεται εύκολα και άμεσα αντιληπτό ότι με τις διατάξεις του αναιρείται κάθε είδους προτεραιότητα προστασίας των συμφερόντων του τέκνου, όταν αυτό βρίσκεται μεταξύ των ερίδων των γονέων του και εργαλοποιείται στο βωμό της αντιπαράθεσης των γονέων του. Το ίδιο το νομοσχέδιο, μάλιστα, αφήνει ποικιλοτρόπως έκθετα τα παιδιά σε βίαιες καταστάσεις και συμπεριφορές, ενώ η σύγχυση των εννοιών της γονικής μέριμνας και της επιμέλειας του τέκνου, την οποία προκαλεί – έννοιες οι οποίες μέχρι σήμερα ήταν ξεκάθαρες στον νομικό κόσμο- θα οδηγήσει αναπόφευκτα στις δικαστικές διαμάχες των γονέων.

*Η Στέλλα Βαλάνη – Ντολοπούλου είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω

 

Ακολουθήστε τη Karfitsa στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις από τη Θεσσαλονίκη, την Ελλάδα και τον κόσμο.