Εκατοµµύρια ελληνικά ευρώ καταλήγουν… στα σκουπίδια!
Πρόστιµα πολλών εκατοµµυρίων ευρώ καλείται να πληρώσει η Ελλάδα για τη διατήρηση χωµατερών και την παράβαση της κοινοτικής οδηγίας για τη δηµιουργία ΧΥΤΑ. Μάλιστα κάποια από αυτά τα πρόστιµα πληρώνονται από τα κρατικά αποθεµατικά. Με χρήµατα δηλαδή, που υπό άλλες συνθήκες θα αποτελούσαν «δικλείδα ασφαλείας» κατά τις διαπραγµατεύσεις µε τους «θεσµούς», ή θα µπορούσαν να ανακουφίσουν κοινωνικές οµάδες από µέρος της συµµετοχής στο δηµοσιονοµικό «ζωνάρι» που διαρκώς σφίγγει.
Της Φιλίας Νοµικού / φωτο: Σάββας Αυγητίδης
Καθώς η Ευρώπη… κραδαίνει το «µαστίγιο» των προστίµων, παράλληλα µε το δελεαστικό «καρότο» των ευρωπαϊκών ενισχύσεων, εµείς ανταποκρινόµαστε ως συνήθως, βραδέως. Ενδεικτικές, του πόσο µας κοστίζει η «κακή» διαχείριση και η µη συµµόρφωση µε την ευρωπαϊκή νοµοθεσία, είναι τρείς πρόσφατες περιπτώσεις, όπου στην Ελλάδα έχουν καταλογιστεί πρόστιµα λόγω περιβαλλοντικών παραβιάσεων. Χαρακτηριστικό είναι ότι για τις παρακάτω περιπτώσεις έχουν πέσει «καµπάνες» 44.986.100 ευρώ!
Περίπτωση πρώτη, πρόστιµο ύψους 34.280.000 ευρώ επιβλήθηκε στην Ελλάδα για τη διατήρηση χωµατερών επί δεκαετίες και την παράβαση της κοινοτικής οδηγίας για τη δηµιουργία ΧΥΤΑ σε ολόκληρη τη χώρα. Το πρόστιµο πληρώθηκε µέσα στο 2016, από τα κρατικά αποθεµατικά. Περίπτωση δεύτερη, τον Απρίλιο, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο επέβαλε πρόστιµο ύψους 353.000 ευρώ στην Ελλάδα για τη λειτουργία του Χώρου Υγειονοµικής Ταφής Τεµπλονίου στην Κέρκυρα κρίνοντας ότι δεν πληροί τις προϋποθέσεις και τις απαιτήσεις της ευρωπαϊκής περιβαλλοντικής νοµοθεσίας. Το 2011, η Επιτροπή, απηύθυνε προειδοποιητική επιστολή, καλώντας την Ελλάδα να υποβάλει τις παρατηρήσεις της επί του ζητήµατος. Περαιτέρω, η Επιτροπή, µε αιτιολογηµένη γνώµη, κάλεσε τη χώρα µας να θέσει τέρµα στην παράβαση αυτή έως τον Μάρτιο του 2012. Για τη λειτουργία του συγκεκριµένου ΧΥΤΑ έχουν ήδη επιβληθεί από την Επιτροπή και από εθνικές υπηρεσίες πρόστιµα ύψους 53.100 ευρώ, 10.000 ευρώ και 290.000 ευρώ. Περίπτωση τρίτη: πρόστιµο 10.000.000 ευρώ, επιβλήθηκε στο παρελθόν, για την καθυστέρηση στην εφαρµογή της οδηγίας για την επεξεργασία των αστικών λυµάτων σε δήµους της Ανατολικής Αττικής.
Νέο ευρωπαϊκό µοντέλο
«Μόλις πριν από δυο µήνες, ψηφίσαµε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τη νέα νοµοθεσία διαχείρισης αποβλήτων. Στόχος είναι να αλλάξουµε τη φιλοσοφία µε την οποία λειτουργούµε» εξηγεί στην Karfitsa, ο ευρωβουλευτής της Ελιάς Νίκος Ανδρουλάκης. «Από το γραµµικό µοντέλο, παραγωγή-κατανάλωση-απόρριψη, µεταφερόµαστε πλέον σε ένα νέο πλαίσιο µε κατά το δυνατόν ελαχιστοποίηση των αποβλήτων. Προτεραιότητα δίνεται στην επαναχρησιµοποίηση και στην ανακύκλωση. Η πρόταση αυτή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά µε την Κυκλική Οικονοµία, µπορεί, µε τα κατάλληλα κίνητρα, να συντελέσει στη δηµιουργία νέων θέσεων εργασίας. Ιδιαίτερα στην Ελλάδα είναι µία ευκαιρία να εκσυγχρονίσουµε τον τρόπο που διαχειριζόµαστε τα σκουπίδια, βελτιώνοντας το περιβάλλον και δηµιουργώντας συνθήκες ανάπτυξης», λέει ο κ. Ανδρουλάκης.
«Ευκαιρία η κυκλική οικονοµία!»
Την ανάγκη να στηριχθεί ουσιαστικά αυτό το επιχειρηµατικό «θαύµα» των σκουπιδιών για να έχει διάρκεια και ταχύτερη µεγέθυνση, επισηµαίνει στην Karfitsa ο ευρωβουλευτής του Ποταµιού Γιώργος Γραµµατικάκης. «Η Κυκλική Οικονοµία απαιτεί µακροχρόνια δέσµευση και προσπάθεια. Απαιτεί, τεχνολογικά άλµατα, σταθερό ευρωπαϊκό πλαίσιο και εθνικές πολιτικές που καλλιεργούν πρωτοβουλίες και συνεργασίες. Καθοριστικό παράγοντα αποτελούν και η νοοτροπία των πολιτών που µπορεί να οδηγηθεί προς τη σωστή κατεύθυνση µε ενηµέρωση, αλλά και µέσα από τα οικονοµικά κίνητρα. Να µειώσουµε αισθητά τη φορολόγηση της εργασίας και να στραφούµε προς τη φορολόγηση δραστηριοτήτων που ρυπαίνουν. Ας µη ξεχνάµε την ευκαιρία που ανοίγεται για το ανθρώπινο δυναµικό σε Πανεπιστήµια ή ΤΕΙ και σε πρωτοπόρες ελληνικές εταιρίες». Ο ίδιος επισηµαίνει πως η Ελλάδα δεν αντέχει άλλα πρόστιµα για τη διαχείριση απορριµµάτων, αλλά δεν είναι ιδιαίτερα αισιόδοξος για την αποφυγή τους. «Μοιάζει ανέφικτος για την Ελλάδα ο ευρωπαϊκός στόχος περιορισµού των αστικών απορριµµάτων που θα καταλήγει σε χωµατερές κάτω του 5% µέχρι το 2030. Εµείς ακόµα θάβουµε το 75% των απορριµµάτων µας, συχνά σε παράνοµες χωµατερές µε πρόστιµα να τρέχουν. Φοβάµαι µάλιστα, ότι ακόµα και η πενταετής παράταση που προβλέπεται να µας δοθεί, θα λειτουργήσει περισσότερο ως εφησυχασµός και ελάχιστα ως σήµα κινδύνου», υπογραµµίζει.«Σοβαρές επιπτώσεις σε βάρος της υγείας και του περιβάλλοντος»
Όµως αυτός ο επιχειρηµατικός «πυρετός» των σκουπιδιών, έχει και τη σκοτεινή πλευρά του, όπως υποστηρίζει µιλώντας στην Karfitsa ο ευρωβουλευτής του ΚΚΕ Σωτήρης Ζαριανόπουλος, ο οποίος κάνει λόγο για ουσιαστική µετάθεση του κόστους της ανακύκλωσης στους πολίτες και για εργασιακές συνθήκες που διαρκώς επιδεινώνονται και σ’ αυτόν τον κλάδο. «Το κόστος για τη διαχείριση των αποβλήτων, ώστε να καταστούν χρήσιµη και φτηνή για το κεφάλαιο πρώτη ύλη ή καύσιµο, φορτώνεται στις πλάτες της εργατικής τάξης, των λαϊκών στρωµάτων µε µια σειρά από “οικονοµικά εργαλεία” ψευδεπίγραφα και µη. Στα πρώτα περιλαµβάνονται “αρχές”, όπως το “ο ρυπαίνων πληρώνει” (βλέπε π.χ. ανταποδοτικά τέλη καθαριότητας) και η “διευρυµένη ευθύνη του παραγωγού”, στα δεύτερα το “πληρώνω όσο πετάω” και το “ειδικό τέλος ταφής”. Η πιο πάνω εκµετάλλευση των αποβλήτων, κύρια ως καύσιµο, γίνεται µε όρους που δηµιουργούν σοβαρές επιπτώσεις σε βάρος της υγείας και του περιβάλλοντος, ενώ γενικεύεται η ιδιωτικοποίηση της διαχείρισης των αστικών αποβλήτων µε όρους εργασίας (αµοιβή, εργασιακά δικαιώµατα, συνθήκες υγιεινής και ασφάλειας), που όλο και περισσότερο επιδεινώνονται». Τέλος, ο ίδιος χαρακτηρίζει αναξιόπιστα τα επίσηµα στοιχεία για την ανακύκλωση στην Ελλάδα. «Η τελευταία δηµοσιευµένη Έκθεση του ΕΟΑΝ αναρτήθηκε το 2014 και αναφέρεται σε στοιχεία του 2013. Γνώµη µας είναι ότι η καθυστέρηση αυτή (που δεν είναι το µόνο αρνητικό στοιχείο από τη λειτουργία του) δεν πρέπει να αναζητηθεί µόνο στην οµολογηµένη και από υπουργικά χείλη δυσλειτουργία του φορέα, αλλά και στα σοβαρά διαχειριστικά και άλλα προβλήµατα, που εντοπίζονται επανειληµµένα σε αρκετά συστήµατα εναλλακτικής διαχείρισης (ΣΕΔ) αποβλήτων. Μεταξύ αυτών σηµαντική θέση θα έχει ασφαλώς και η αναξιοπιστία των στοιχείων που υποβάλλουν σχετικά µε τις επιδόσεις τους» καταλήγει ο κ. Ζαριανόπουλος.Πολύ… πίσω η Ελλάδα
«Η χώρα βρίσκεται αρκετά χαµηλά σε σχέση µε το µέσο όρο σε ό,τι αφορά τόσο στην ανακύκλωση δηµοτικών λυµάτων όσο και συσκευασιών, όπου η χώρα µας σηµείωνε κατά το 2014 επίδοση ίση µε 19% και 52.4%, έναντι των αντίστοιχων 43.6% και 65.2% του κοινοτικού µέσου όρου», αναφέρει στην Karfitsa η ευρωβουλευτής της Ν.Δ. Μαρία Σπυράκη. «Χαρακτηριστικό είναι δε, ότι σύµφωνα µε τα στοιχεία του 2014 η Ελλάδα έστειλε πάνω από τα 3/4 των αστικών αποβλήτων σε χώρους υγειονοµικής ταφής, τη στιγµή που σε χώρες όπως η Ολλανδία, η Σουηδία, η Γερµανία, η Αυστρία, το Βέλγιο και η Δανία το ποσοστό των αστικών σκουπιδιών που κατέληξαν σε χώρους υγειονοµικής ταφής ήταν σχεδόν µηδενικό», εξηγεί. «Οι στόχοι που προβλέπονται από την Ευρωπαϊκή νοµοθεσία είναι όλοι δεσµευτικοί», προσθέτει ο κ. Ανδρουλάκης. «Συγκεκριµένα, το υπάρχον σύστηµα προβλέπει ότι, µέχρι το 2020 πρέπει το 50% των απορριµµάτων να ανακυκλώνεται. Στο πλαίσιο των εκθέσεων για την Κυκλική Οικονοµία που σας ανέφερα προηγουµένως, οι στόχοι της ανακύκλωσης αυξάνονται σταδιακά στο 60% µέχρι το 2025 και στο 70% µέχρι το 2030. Η αρχική πρόταση της Κοµισιόν προέβλεπε 65%, ενώ το ποσοστό των λυµάτων που ανακυκλώνεται σήµερα είναι µόλις 44%», συµπληρώνει η κ. Σπυράκη.