Ογδόντα Σύροι πρόσφυγες, οικογένειες με μωρά παιδιά, βρίσκονται στο προαύλιο της εκκλησίας στο Πραγγί Έβρου. Μόλις έχουν περάσει τα σύνορα και κάτοικοι ειδοποιούν την αστυνομία. Οι ίδιοι τους ενημερώνουν πως ακόμη 70 βρίσκονται καθ’ οδόν για το χωριό από το δάσος. Βανάκια φτάνουν και τους παραλαμβάνουν. Οι πρόσφυγες εξαφανίζονται. Είναι Νοέμβριος του 2013 και για πρώτη φορά ανοίγει ο φάκελος παράνομων επαναπροωθήσεων μεταναστών και προσφύγων από τον Έβρο.

Από τον ΚΩΣΤΑ ΚΑΝΤΟΥΡΗ

Η υπόθεση στο Πραγγί παρά τις καταγγελίες που έγιναν την περίοδο εκείνη από μέλη οργανώσεων που είχαν συγκεντρώσει μαρτυρίες, ποτέ δεν διαλευκάνθηκε. Έξι χρόνια μετά, ο εισαγγελέας Εφετών Θεσσαλονίκης και πρόεδρος της Ένωσης Εισαγγελέων, Ελευθέριος Μιχαηλίδης, έχει αναλάβει την εποπτεία μίας ακόμη έρευνας στο νότιο Έβρο: αν ευσταθούν καταγγελίες για επαναπροωθήσεις, με ενεργό συμμετοχή ένστολων, χωρίς να ξεκαθαρίζεται ποιοι είναι αυτοί. Παράλληλα, πληροφορίες αναφέρουν πως και στην Ορεστιάδα καταγγελίες οργανώσεων οδήγησαν στην έναρξη ακόμη μίας εισαγγελικής έρευνας, χωρίς όμως να στρέφεται σε συγκεκριμένα πρόσωπα ή ιδιότητες. Άλλωστε οι περιγραφές δεν είναι συγκεκριμένες.

Οι παράνομες επαναπροωθήσεις, τα λεγόμενα pushbacks, είχαν σταματήσει να απασχολούν τις ελληνικές αρχές στο διάστημα μεταξύ 2014-16, καθώς την περίοδο εκείνη οι προσφυγικές ροές ήταν ιδιαίτερα αυξημένες και χιλιάδες ήταν αυτοί που διέσχιζαν καθημερινά τα ελληνοτουρκικά σύνορα, κυρίως από τη θάλασσα. Βέβαια στις ουρές των προσφύγων στην Ειδομένη –εκεί που όλοι περίμεναν να καταγραφούν από τους Σκοπιανούς αστυνομικούς για να περάσουν στη γειτονική χώρα– αρκετοί που πέρασαν από τον Έβρο, τα χερσαία σύνορα, είχαν να διηγηθούν αρκετές ιστορίες επαναπροωθήσεων. Κούρδος από το Ιράκ, είχε πει στην Karfitsa πως χρειάστηκε τρεις φορές να περάσει τον ποταμό για να καταφέρει να βγει στο δρόμο και να φτάσει στην Ειδομένη. Τις άλλες δύο, «άγνωστοι που φορούσαν στολές, σαν στρατιωτικές, την πρώτη φορά μας πήραν τα ρούχα και τη δεύτερη τα κινητά και τα λεφτά και μας ξαναγύρισαν πίσω στην Τουρκία. Τη μία φορά μάλιστα με συνέλαβαν στην Τουρκία και έμεινα τρεις ημέρες στη φυλακή», είχε περιγράψει.

Ο φάκελος για το Πραγγί είχε κλείσει τότε, καθώς παρά τις προσπάθειες και των υπηρεσιών του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, δεν είχαν βρεθεί επώνυμες μαρτυρίες που να επιβεβαιώνουν την επαναπροώθηση, αφού οι περισσότεροι πρόσφυγες είχαν φτάσει στην Ευρώπη και δεν ενδιαφέρθηκαν να ασχοληθούν με όσα περιέγραψαν ότι συνέβησαν. Οι καταγγελίες όμως φούντωσαν πάλι πριν από έναν χρόνο, όταν δικηγόροι κατηγορήθηκαν και κλήθηκαν να καταθέσουν ως ύποπτοι «συμμέτοχοι» σε διακινήσεις. Τότε καταγγέλθηκε πως η κίνηση έγινε επειδή οι δικηγόροι είχαν στοιχεία για παράνομες επαναπροωθήσεις με επώνυμες καταγγελίες. Εκ των πρωταγωνιστών της υπόθεσης εκείνης, τα αδέρφια Θοδωρής και Αντώνης Καραγιάννης, δικηγόροι Θεσσαλονίκης, είχαν καταθέσει πως έχουν στην κατοχή τους συνεντεύξεις με μετανάστες και πρόσφυγες που καταγγέλλουν επώνυμα όσα συνέβησαν.

Οι νέες έρευνες

Εκτός εκείνης της έρευνας, άλλη μία που έγινε από την εισαγγελία Αλεξανδρούπολης κατέληξε στο αρχείο, καθώς οι καταγγελίες για πρόσφυγες που εικονίζονταν γυμνοί να κινούνται στη μεθόριο προέκυψε ότι ήταν fake news, σύμφωνα με εισαγγελικές πηγές. Η δικογραφία σχηματίστηκε ύστερα από τηλεοπτικό ρεπορτάζ, οι εικόνες του οποίου παρέπεμπαν σε άλλα περιστατικά, σύμφωνα με το αποτέλεσμα της έρευνας.

Ωστόσο, έγκυρες πηγές αναφέρουν πως την περίοδο αυτή οι νέες καταγγελίες που έγιναν δημόσια από τρεις Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, πάλι προκάλεσαν την έναρξη ερευνών. Πρόκειται για καταγγελίες στις οποίες περιγράφονται πλέον συγκεκριμένα περιστατικά επαναπροωθήσεων. Και έρευνες είναι σε εξέλιξη σε όλο τον Έβρο από διάφορες υπηρεσίες. «Υπάρχουν στοιχεία και επώνυμες καταγγελίες μεταναστών», διαβεβαιώνουν δικηγόροι που γνωρίζουν. Το ενδιαφέρον είναι ακόμη μεγαλύτερο, καθώς οι τελευταίες καταγγελίες αφορούσαν ασυνόδευτους ανήλικους, ένας εκ των οποίων εξακολουθεί να παραμένει στο τουρκικό έδαφος και εκεί περιέγραψε την περιπέτειά του. Δηλαδή ότι άγνωστοι τον ανάγκασαν να περάσει πάλι τα σύνορα και τον ποταμό Έβρο, προς την Τουρκία.

Το ίδιο είχε συμβεί και με έναν Τούρκο δημοσιογράφο, ο οποίος διώκονταν από το καθεστώς Ερντογάν λίγο μετά την απόπειρα πραξικοπήματος. Καταδικάστηκε για ένα πρωτοσέλιδο στο περιοδικό στο οποίο εργαζόταν. Ο δημοσιογράφος πέρασε τα ελληνοτουρκικά σύνορα και μάλιστα έστειλε σε ομοεθνείς του στη Θεσσαλονίκη το «στίγμα» από το GPS του κινητού του τηλεφώνου. Βρισκόταν σε ένα ελληνικό χωριό. Μέχρι να φτάσουν οι δικοί του να τον παραλάβουν, είχε εξαφανιστεί. Επικοινώνησε μαζί τους μέρες αργότερα. Μόνο που βρισκόταν σε ένα κελί τουρκικής φυλακής…

ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ