epa08258570 Greek riot police stand at the closed Kastanies border crossing, where migrants gathered on the borderline between Greece and Turkey, near the Evros River, in an attempt to cross into Greece, 29 February 2020. According to media reports, a large number of people, mostly refugees and migrants, gathered on the Turkish side of the border with Greece with the intent to cross into the European Union after the Turkish government loosened controls on migrant flows. EPA/DIMITRIS TOSIDIS

Ρεπορτάζ: Κώστας Καντούρης
Από το πρωί της περασμένης Πέμπτης η συνοριογραμμή του  Έβρου γέμισε τηλεοπτικά συνεργεία απ’ όλη τη χώρα. Οι φήμες για κινητικότητα στην τουρκική πλευρά και επανάληψη μίας απόπειρας μαζικής εισόδου στο ελληνικό έδαφος οργίαζαν από το βράδυ της Τετάρτης. Οι ελληνικές αρχές τέθηκαν σε «κόκκινη» επιφυλακή, παρ’ ότι η πληροφόρηση δεν επιβεβαίωνε κάποια τουρκικά δημοσιεύματα. Ήταν άλλη μία νύχτα κατά την οποία δοκιμάστηκε η ετοιμότητα των δυνάμεων στην ελληνοτουρκική μεθόριο.
Το σκηνικό αυτής της εβδομάδας απλώς επιβεβαίωσε πως το επόμενο διάστημα οι σχέσεις των δύο χωρών θα δοκιμάζονται και στη μεθόριο, με τα όρια αντοχών να είναι δυσδιάκριτα. Η απόφαση της Τουρκίας να προκαλεί διαρκώς και σε όλα τα επίπεδα, είναι αυτή που οδηγεί την ελληνική πλευρά να είναι μόνιμα σε επιφυλακή, ακόμη και στην περίπτωση της Πέμπτης, όταν δεν επιβεβαιώθηκε απολύτως τίποτα απ’ όσα κυκλοφόρησαν. Ούτε μαζικό κύμα μεταναστών κινήθηκε προς τα σύνορα, ούτε υπήρχε καμία κινητικότητα στην τουρκική πλευρά που να δικαιολογεί κάτι τέτοιο, πολλώ δε μάλλον ποτέ δεν εμφανίστηκαν 6.000 μετανάστες και πρόσφυγες στην περιοχή των Καστανιών. Βέβαια υπήρχαν απόπειρες διέλευσης μεταναστών με τη βοήθεια διακινητών από διάφορα σημεία του ποταμού Έβρου. Αυτό όμως συμβαίνει κάθε μέρα.
«Ο Έβρος και πλέον ειδικά οι Καστανιές, αποτελούν ένα αναπόσπαστο κομμάτι στο παζλ των προσπαθειών που καταβάλει η Τουρκία για να δημιουργήσει πρόβλημα σε όλο τον ελληνικό χώρο», εξηγούσε στην Karfitsa ανώτερος αξιωματικός της ΕΛ.ΑΣ., που γνωρίζει καλά την περιοχή και πρωταγωνίστησε στην επιχείρηση «Ασπίδα» του περασμένου Μαρτίου. «Ο Ερντογάν προσπαθεί και χτυπάει σε όλες τις πλευρές και όπου του κάτσει», συμπλήρωναν διπλωματικές πηγές αναφερόμενες στις πολιτικές κινήσεις του Τούρκου ηγέτη το τελευταίο διάστημα.
Μπορεί η πληροφορία που κυκλοφόρησε από τουρκικά μέσα ενημέρωσης να γιγαντώθηκε από ελληνικά με διακίνηση ακόμη και εντελώς ψευδών αναφορών, ωστόσο τα όσα συνέβησαν στις 28 Φεβρουαρίου στις Καστανιές και διήρκησαν σχεδόν όλο τον Μάρτιο, είναι αλήθεια ότι έχουν διαμορφώσει ένα άλλο καθεστώς στα σύνορα. Ιδιαίτερα ενισχυμένες αστυνομικές και στρατιωτικές δυνάμεις, ασφυκτικοί έλεγχοι στα σύνορα, τοποθέτηση αποτρεπτικών μέσων εισόδου με ανέγερση νέου φράχτη και επιτήρηση με περισσότερα ηλεκτρονικά μέσα, είναι μερικά από τα νέα στοιχεία της εικόνας των ελληνοτουρκικών συνόρων. Και όλα αυτά σε ένα καθεστώς  πόλωσης που επιχειρεί να διατηρήσει η τουρκική πλευρά, δημιουργώντας καθημερινά νέα προβλήματα και μεγαλώνοντας την απόσταση επικοινωνίας μεταξύ των δύο πλευρών.
Η διαρκής ετοιμότητα
Το ερώτημα βέβαια που ταλανίζει τα στελέχη στρατού και αστυνομίας είναι εάν η τουρκική ηγεσία επιχειρήσει να στήσει πάλι ένα σκηνικό αντίστοιχο του Φεβρουαρίου. Δηλαδή να μετακινήσει μεγάλο αριθμό μεταναστών στα σύνορα και να τους ωθήσει να παραβιάσουν τη μεθόριο και να εισέλθουν στην ελληνική πλευρά. Η υποψία ενισχύθηκε προ ημερών όταν από επίσημα τουρκικά χείλη το ενδεχόμενο επιστροφής των μεταναστών στις Καστανιές θεωρούνταν ιδιαίτερα πιθανό.
«Είναι απίθανο» απαντούν μιλώντας στην Karfitsa πηγές των συνόρων. «Δεν πρόκειται να κάνουν το ίδιο λάθος. Είδαν ότι η πολιτική της χρησιμοποίησης των προσφύγων με αυτόν τον τρόπο δεν αποδίδει», τόνιζαν. Πράγματι, στον πολιτικό απολογισμό της κρίσης των Καστανιών η Ελλάδα φαίνεται να   κέρδισε στη σκακιέρα της διεθνούς διπλωματίας. Και είχε τέτοια υποστήριξη από την Ευρώπη, που μπορεί να μην περίμενε. Η έλευση στις Καστανιές όλης της ηγεσίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τα μηνύματα υποστήριξης των ηγετών των περισσότερων χωρών και κυρίως οι μεγάλες αποστολές ευρωπαϊκών δυνάμεων ήταν η έμπρακτη υποστήριξη της Ελλάδας στο μπρα ντε φερ του Μαρτίου. Και εκτός όλων αυτών η ελληνική συνοριοφυλακή ενισχύθηκε από 100 επίλεκτους Ευρωπαίους συνοριοφύλακες του Frontexοι οποίοι παραμένουν ακόμη και σήμερα στον Έβρο, καταγράφοντας συνεχώς στις αναφορές τους τις καθημερινές προκλήσεις της Τουρκίας.
«Η ελληνική πλευρά στις 28 Φεβρουαρίου αντέδρασε με τον καλύτερο τρόπο στο τουρκικό σχέδιο. Πλέον όμως η κατάσταση στα σύνορα για τις ελληνικές δυνάμεις είναι απείρως καλύτερη απ’ ότι τότε. Τόσο σε δυνάμεις, όσο σε σχεδιασμό, αλλά και σε εξοπλισμό και συνθήκες», τόνισε Έλληνας στρατιωτικός.
 
Το σκηνικό των συνόρων έχει αλλάξει
Η κατάσταση που επικρατεί πλέον στα περάσματα των ελληνοτουρκικών συνόρων είναι διαφορετική και ασφαλώς όσα γίνονται από άποψη οργάνωσης, δεν ευνοούν επιχειρήσεις των Τούρκων για μαζική μετακίνηση μεταναστών, ενώ κάνουν ακόμη πιο δύσκολα τα σχέδια των διακινητών οι οποίοι εξακολουθούν να θησαυρίζουν. Από τα Μαράσια, μέχρι τις Καστανιές και τη Νέα Βύσσα και από το Αμόριο, μέχρι τις Φέρες και το Δέλτα τα ελληνικά σύνορα δεν είναι πλέον τόσο εύκολα προσπελάσιμα από οποιονδήποτε.
Στις Καστανιές, στο βόρειο επίσημο πέρασμα των ελληνοτουρκικών συνόρων, η εικόνα μετά την κρίση του Μαρτίου είναι εντελώς διαφορετική. Βόρεια του φυλακίου, εκεί που βρίσκεται το άλσος όπου είχαν συλληφθεί οι δύο Έλληνες στρατιωτικοί, πλέον έχει στηθεί ένας φράχτης ύψους περίπου 2,5 μέτρων από τον στρατό. Το εμπόδιο αυτό αναπτύχθηκε παράλληλα με την εξέλιξη των συγκρούσεων στις Καστανιές. Στόχος είναι να επεκταθεί αυτό μέχρι και τα Μαράσια, σε όσα σημεία το επιτρέπουν οι εδαφολογικές συνθήκες.
Ο φράχτης που ξεκινάει από τις Καστανιές μέχρι τη Νέα Βύσσα πλέον έχει ενισχυθεί μετά τις προσπάθειες διάρρηξής του από ομάδες μεταναστών που επιχειρούσαν με τη βοήθεια Τούρκων στρατοχωροφυλάκων. Πλέον όλη η έκταση των 10,3  χιλιομέτρων επιτηρείται ηλεκτρονικά, καθώς όποιες βλάβες στο σύστημα των καμερών έχει διορθωθεί.
Στις τρεις περιοχές όπου μέχρι τώρα παρατηρούνται μεγαλύτερα κύματα διέλευσης μεταναστών, με τη βοήθεια διακινητών και όχι μαζικά, είναι αυτές όπου τα σύνορα είναι πάλι χερσαία. Στο Πέταλο και στο κτήμα Τσιρώζη των Φερών και στο Βοϊδολίβαδο κοντά στο Δέλτα. Εκεί έχουν ξεκινήσει οι προσπάθειες ανέγερσης των νέων τμημάτων του φράχτη που θα καλύψει σχεδόν όλο το κομμάτι των χερσαίων συνόρων μεταξύ των δύο χωρών. Ήδη έχει ολοκληρωθεί η αποτύπωση των σημείων όπου θα στηθούν, αναμένονται οι μελέτες από τις υπηρεσίες του στρατού και στη συνέχεια ο διαγωνισμός για την ανάθεση του έργου. Σε αυτές τις περιοχές βέβαια ήδη έχουν στηθεί εμπόδια και μικρότεροι φράχτες από το στρατό, ειδικά σε σημεία που παρουσιάζουν αυξημένη διέλευση ομάδων μεταναστών.
Οι έντεκα μεγάλες κάμερες που θα καλύψουν μία μεγάλη περιοχή των ποτάμιων συνόρων, θα αποτελέσουν ένα από τα σύγχρονα όπλα των συνοριακών δυνάμεων. Οι κάμερες εκτιμάται ότι θα λειτουργήσουν μέχρι το Φθινόπωρο, αφού ο διαγωνισμός έχει ολοκληρωθεί. Οι κάμερες ευρείας κάλυψης θα τοποθετηθούν πάνω σε στύλους 50 μέτρων. Θα έχουν τη δυνατότητα οπτικής κάλυψης ακτίνας πέντε χιλιομέτρων, επομένως θα επιτηρείται από κάθε μία, περιοχή 10 χιλιομέτρων των συνόρων βόρεια και νότια. Συνεπώς οι έντεκα κάμερες θα καλύψουν συνολικά μία περιοχή 110 χιλιομέτρων.
«Η κατάσταση πλέον δεν είναι η ίδια και σε μικρό χρονικό διάστημα από τώρα θα είναι ακόμη καλύτερη για μας», εξηγούσε αξιωματικός της ΕΛ.ΑΣ. «Τα τεχνικά μέσα θα λειτουργήσουν πλήρως και οι δυνάμεις θα έχουν αναπτυχθεί σε μόνιμη βάση με την εκπαίδευση των 400 συνοριοφυλάκων».