Η Καρφίτσα μιλά για τα κίνητρα

Η στήλη «Μια φορά κι έναν καιρό ήταν μια Καρφίτσα» της Νέλης Βυζαντιάδου

• Θέλω να μάθω τι ακριβώς είναι το κίνητρο, είπε ο Άνθρωπος.
• Επομένως θέλεις να μάθεις τι υπάρχει πίσω από κάθε συμπεριφορά μας, απάντησε η Καρφίτσα.
• Δηλαδή;
• Το κίνητρο δεν είναι τίποτα άλλο από αυτό που εξηγεί γιατί συμπεριφερόμαστε όπως συμπεριφερόμαστε. Με άλλα λόγια γιατί διαλέγουμε τον Α τρόπο και όχι το Β όταν κάνουμε κάτι.
• Δεν το είχα σκεφτεί ποτέ αυτό, σχολίασε ο Άνθρωπος.
• Όταν αναφερόμαστε στο κίνητρο περιγράφουμε ουσιαστικά εκείνη την ψυχολογική διαδικασία που μας ωθεί σε μία πράξη.
• Να υποθέσω ότι υπάρχουν διαφορετικά κίνητρα.
• Πολύ σωστά υποθέτεις. Τα κίνητρα διακρίνονται σε εξωτερικά και εσωτερικά. Το εξωτερικό κίνητρο είναι συνδεδεμένο με τους άλλους καθώς κάνω κάτι για να αρέσω σε αυτούς ή να τους ικανοποιήσω.
• Δώσε μου ένα παράδειγμα.
• Διαβάζω πολύ για να πάρω καλούς βαθμούς και να ακούσω ‘μπράβο’ από τους γονείς μου ή προπονούμαι εντατικά για να τα πάω καλά στους αγώνες και να κερδίσω το μετάλλιο.
• Αν κατάλαβα καλά το εξωτερικό κίνητρο είναι μια εξωτερική αμοιβή σε μια συμπεριφορά που έχω, σωστά;
• Ακριβώς.
• Και πώς μαθαίνουμε να ανταποκρινόμαστε σε αυτή τη διαδικασία;
• Όσο είμαστε παιδιά ανταποκρινόμαστε πολύ καλά στα εξωτερικά κίνητρα μια που μαθαίνουμε πως όταν κάνουμε κάτι, ακολουθεί ένα αποτέλεσμα. Όσο πιο θετικό είναι το αποτέλεσμα που ακολουθεί, τόσο καλύτερα μαθαίνουμε μια συμπεριφορά.
• Τι κινητοποιεί συνήθως ένα παιδί;, ενδιαφέρθηκε να μάθει ο Άνθρωπος.
• Για αρχή τα υλικά αγαθά όπως χρήματα, δώρα, το αγαπημένο τους φαγητό ή γλυκό, μια βόλτα μέχρι την παιδική χαρά και πολλά άλλα. Αυτός ο τύπος κινήτρων έχει αξία μόνο όσο το παιδί είναι μικρό.
• Κι όταν μεγαλώνει;
• Καθώς μεγαλώνει είναι καλό να μάθει πως κάθε συμπεριφορά δεν ακολουθείται απαραίτητα από ένα δώρο αλλά είναι αρκετό να νιώθει όμορφα και να έχει ένα θετικό συναίσθημα όταν κάνει αυτό που καλείται να κάνει. Θα πρέπει επομένως να μετακινηθεί σταδιακά η προσοχή από τα εξωτερικά κίνητρα, που λειτουργούν μόνο μέχρι να κατακτηθεί ο στόχος, στα εσωτερικά κίνητρα, που έχουν μεγαλύτερη διάρκεια.
• Και οι γονείς; Ποιος ο ρόλος τους;
• Όσο περισσότερο επιβραβεύουν το παιδί τους για αυτά που κάνει, τόσο πιο περήφανο νιώθει εκείνο και αποκτά μια θετική εικόνα εαυτού. Με την επιβράβευση των γονιών του ενθαρρύνεται να συνεχίσει τις προσπάθειές του. Όσο περισσότερο ενθαρρύνεται, τόσο πιο σίγουρο νιώθει για τον εαυτό του με αποτέλεσμα να αποκτά αυτοπεποίθηση και να μην αποφεύγει τις προσπάθειες λόγω φόβου αποτυχίας.
• Και τι γίνεται μετά;
• Μεγαλώνοντας διαπιστώνουμε ότι αυτό το σχήμα, το σχήμα του εξωτερικού κινήτρου, δεν είναι αρκετό.
• Γιατί συμβαίνει αυτό;
• Δεν μας ενδιαφέρει άλλο αυτό που μας ενδιέφερε και μας κινητοποιούσε όταν ήμασταν παιδιά.
• Οπότε πώς προχωράμε;
• Ως ενήλικες χρειαζόμαστε διαφορετικές υποσχέσεις από τους άλλους προκειμένου να παρακινηθούμε να κάνουμε κάτι.
• Και τι υποσχέσεις είναι αυτές που θα μας παρακινήσουν να κάνουμε κάτι;
• Συναισθηματικές. Για παράδειγμα αν ξέρω ότι ο σύντροφός μου θα με αγαπά περισσότερο αν κάνω αυτό που μου ζητά, τότε τείνω να το κάνω ή αν ξέρω ότι θα γίνω πιο εύκολα αποδεκτός από τους φίλους μου αν κάνω αυτό που περιμένουν, τότε το κάνω.
• Κι αυτό είναι άλλο κίνητρο;, ρώτησε ο Άνθρωπος.
• Αυτό είναι το εσωτερικό κίνητρο που σε αντίθεση με το εξωτερικό πηγάζει από μέσα μας. Αν, για παράδειγμα, ξέρω ότι ο σύντροφός μου θα με αγαπά περισσότερο αν κάνω αυτό που μου ζητά, τότε τείνω να το κάνω.
• Είναι σημαντικό το εσωτερικό κίνητρο;
• Όσο μεγαλώνουμε αλλάζει ο τρόπος σκέψης μας και αρχίζει να γίνεται πιο σημαντικό το εσωτερικό κίνητρο από το εξωτερικό. Μας είναι πιο σημαντικό να κάνουμε κάτι επειδή μας ολοκληρώνει και έχει νόημα για εμάς τους ίδιους. Για παράδειγμα δέχομαι μια επαγγελματική πρόταση γιατί μου δίνει την ευκαιρία να δημιουργήσω και να πηγαίνω με διάθεση στη δουλειά μου παρά γιατί θα κερδίσω πολλά χρήματα.
• Με όλα αυτά που άκουσα σήμερα καταλαβαίνω πως δεν κάνουμε τίποτα χωρίς κίνητρο, διαπίστωσε ο Άνθρωπος.
• Τα κίνητρα είναι απαραίτητα. Χωρίς αυτά δεν θα φτάσουμε μακριά, είπε με σιγουριά η Καρφίτσα.
• Είναι πολλά αυτά που πρέπει να θυμάμαι, είπε ο Άνθρωπος.
• Πάρε το χρόνο σου για να τα επεξεργαστείς, τον παρότρυνε η Καρφίτσα.