Η συμπεριφορά των κοινωνιοπαθών συχνά περιλαμβάνει το να είσαι πρόθυμος να εκμεταλλευτείς άλλους για προσωπικό όφελος.

ΓΡΑΦΕΙ Η ΝΑΝΣΥ ΝΕΝΕΡΟΓΛΟΥ*

Αυτές τις μέρες, είναι πολύ συνησμένο να ακούμε ανθρώπους να διατυπώνουν χαλαρά όρους όπως «κοινωνιοπαθής» ή «ναρκισσιστής». Συνήθως χρησιμοποιούνται για να περιγράψουν κάποιον που εμφανίζει ακραίες και εγωκεντρικές συμπεριφορές. Ωστόσο, παρόλο που οι χαρακτηρισμοί μερικές φορές χρησιμοποιούνται εναλλακτικά, στην πραγματικότητα, και οι δύο περιπτώσεις αφορούν διακριτές διαταραχές προσωπικότητας με σαφείς, αναγνωρίσιμες διαφορές.

Όταν συγκρίνετε την κοινωνιοπάθεια με τον ναρκισσισμό, θα διαπιστώσετε ότι έχουν κοινά χαρακτηριστικά, τα οποία μπορεί να είναι μέρος του ‘γιατί’ τόσοι πολλοί άνθρωποι συγχέουν τις συνθήκες.

Το να μάθετε περισσότερα για τις ομοιότητες και τις διαφορές μεταξύ κοινωνιοπάθειας και ναρκισσισμού μπορεί να σας βοηθήσει να διαφοροποιήσετε τις συνθήκες. 

Ποιος είναι ο κοινωνιοπαθής;

Ο κοινωνιοπαθής δεν είναι στην πραγματικότητα επίσημη διάγνωση ψυχικής υγείας. Αντιθέτως, είναι μια ετικέτα που εφαρμόζεται συχνά σε άτομα με αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας που εμφανίζουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Τα άτομα αυτά συνήθως δυσκολεύονται με τους κοινωνικούς κανόνες και αγνοούν τα συναισθήματα και τα δικαιώματα των άλλων. Μπορούν επίσης να έχουν ελάχιστη έως καθόλου σημασία για το νόμο και μπορεί να μην διστάζουν να εμπλακούν σε εγκληματική συμπεριφορά. Επίσης συνήθως έχουν βαθιές ανασφάλειες για τον πραγματικό τους εαυτό, γι' αυτό και έχουν έναν ψεύτικο εαυτό που προβάλλουν μπροστά σε άλλους.

Παρόλα αυτά, οι κοινωνιοπαθείς συχνά θεωρούνται γοητευτικοί και συμπαθείς. Τα άτομα με κοινωνικοπαθητικά χαρακτηριστικά μπορούν να έχουν μια επιφανειακή κατανόηση των συναισθημάτων, τα οποία μπορούν να χρησιμοποιήσουν για να χειραγωγήσουν τους άλλους. Η συμπεριφορά των κοινωνιοπαθών συχνά περιλαμβάνει το να είσαι πρόθυμος να εκμεταλλευτείς άλλους για προσωπικό όφελος. Γενικά, εγκαταλείπουν γρήγορα τους ανθρώπους όταν δεν τους χρειάζονται πλέον.

Αν και δεν είναι όλοι, όσοι είναι κοινωνιοπαθείς είναι συχνά και βίαιοι. Η παρορμητική και βίαιη συμπεριφορά συνδέεται στενά με την αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας. Πολλοί άνθρωποι έχουν ασταθείς αλληλεπιδράσεις με άλλους, καθιστώντας τους δύσκολο να διατηρήσουν προσωπικές σχέσεις ή σταθερή απασχόληση.

Ποιος είναι ο Ναρκισσιστής;

Ο ναρκισσισμός είναι ένα χαρακτηριστικό της προσωπικότητας που μπορεί να εμφανίσει ο καθένας κάποια στιγμή στη ζωή του. Αλλά ο όρος ναρκισσιστής είναι μια ετικέτα που χρησιμοποιείται συχνά που περιγράφει κάποιον που έχει διαγνωστεί με ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας. Ωστόσο, συχνά χρησιμοποιείται χαλαρά για κάποιον που φαίνεται να έχει ναρκισσιστικές συμπεριφορές. Τα άτομα με αυτά έχουν διογκωμένη άποψη για τον εαυτό τους και λαχταρούν συνεχώς τον θαυμασμό από τους άλλους.

Ενώ ο ναρκισσισμός μπορεί να προκαλέσει μια έντονη ανάγκη επικύρωσης από άλλους, τα άτομα με ναρκισσιστική διαταραχή, έχουν χαμηλά επίπεδα ενσυναίσθησης και σπεύδουν να χρησιμοποιήσουν τους άλλους για δικό τους όφελος. Ωστόσο, παρόλο που κάποιος με ναρκισσισμό μπορεί να είναι εγωιστής, είναι συχνά πολύ ανασφαλής στην καρδιά και ανταποκρίνεται άσχημα στην κριτική, ακόμα κι αν είναι ήπια. Σε ορισμένες περιπτώσεις, τα άτομα αυτά μπορεί να αποφεύγουν ενεργά καταστάσεις όπου φοβούνται ότι θα μπορούσαν να επικριθούν.

Η ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας είναι ένα φάσμα και υπάρχουν πολλοί τύποι ναρκισσισμού που εμπίπτουν σε αυτό. Για παράδειγμα, οι φανεροί ναρκισσιστές τείνουν να είναι εξωστρεφείς και να αναζητούν την προσοχή, ενώ οι κρυφοί ναρκισσιστές είναι εσωστρεφείς και αποτραβηγμένοι. Αν και ο τρόπος που παρουσιάζεται μπορεί να ποικίλλει, τα άτομα με οποιονδήποτε τύπο ναρκισσιστικής διαταραχής προσωπικότητας μπορούν να μοιράζονται μερικά από τα βασικά χαρακτηριστικά.

Διαφορές

Ενώ υπάρχουν πολλές ομοιότητες σε αυτές τις δύο συνθήκες, υπάρχουν επίσης αρκετές έντονες διαφορές.

·   Οι μεγαλύτερες διαφορές μεταξύ της ναρκισσιστικής διαταραχής προσωπικότητας και της κοινωνιοπάθειας είναι οι λόγοι πίσω από συμπεριφορές. Τα άτομα με ναρκισσιστική διαταραχή, θέλουν απεγνωσμένα να τους βλέπουν οι άλλοι ως επιτυχημένοι και συνήθως παρακινούνται από την επιθυμία για έπαινο ή θαυμασμό. Αντίθετα, τα άτομα με κοινωνικοπαθητική συμπεριφορά δεν χρειάζεται να τα θαυμάζουν και απλώς να ενεργούν με βάση τα δικά τους συμφέροντα.

·   Κάποιος με κοινωνιοπάθεια μπορεί να είναι πιο υπολογιστικός από κάποιον με ναρκισσισμό και μπορεί ακόμη και να αισθάνεται χαρούμενος όταν προκαλεί πόνο σε άλλους. 

·  Δεδομένου ότι ο ναρκισσισμός κάνει τους ανθρώπους να επιθυμούν έντονα την επιτυχία, είναι λιγότερο πιθανό να συμμετάσχουν σε μια συμπεριφορά ανάληψης κινδύνου που σχετίζεται με την κοινωνιοπάθεια.

·  Τόσο ο ναρκισσισμός όσο και η κοινωνιοπάθεια μπορεί να δυσκολέψουν κάποιον να διατηρήσει την εργασία του, αλλά η κοινωνιοπάθεια είναι πιο πιθανό να προκαλέσει νομικά προβλήματα.

• Η Νάνσυ Νενέρογλου είναι ψυχολόγος, συνιδρύτρια του Reggio Θεσσαλονίκη