Των Άρη Κουτσιούκη και Λευτέρη Ζαβλιάρη
Οι «πάνθηρες των δρόμων» το περασμένο Σάββατο «χτύπησαν» στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, τυλίγοντας με σελοφάν και στολίζοντας με χριστουγεννιάτικα κάποια αυτοκίνητα που ήταν παρκαρισμένα πάνω σε διαβάσεις, ράμπες αναπήρων, μπροστά σε στάσεις λεωφορείων και σε κάδους απορριμμάτων, σε μία συμβολική κίνηση για την ευαισθητοποίηση των οδηγών. Είναι όμως μόνο τα ΙΧ αυτοκίνητα που δρουν παραβατικά; Όποιος το πιστεύει αυτό, μάλλον πλανάται. Με μια… αυτοψία στους κεντρικούς δρόμους της Θεσσαλονίκης διαπιστώσαμε ότι όλη η πόλη κινείται στους ρυθμούς της παρανομίας. «Γάιδαροι» δεν είναι μόνο οι «γιωταχήδες».

Πεζοί, ποδηλάτες, επαγγελματίες οδηγοί με τα φορτηγά τους, οδηγοί ταξί και αστικών λεωφορείων παραβιάζουν συστηματικά και κατ’ εξακολούθηση τον Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας και θέτουν σε κίνδυνο την ασφάλεια τόσο τη δική τους, όσο και των συνανθρώπων τους που κινούνται στους ίδιους δρόμους, ακόμη και στα πεζοδρόμια και αν κάποιος αποφάσιζε να τυλίξει με σελοφάν τους παραβάτες, η Θεσσαλονίκη θα θύμιζε δώρο έτοιμο προς… παράδοση.
«Κλικ» στις παραβάσεις
Με τον φακό της «Karfitsa» καταγράψαμε δεκάδες παραβάσεις. Επαγγελματικά οχήματα και λεωφορεία του ΟΑΣΘ να περνούν με κόκκινο σε κεντρικές διασταυρώσεις. Ποδηλάτες να παραβιάζουν κατά κόρον τον ερυθρό σηματοδότη, αδιαφορώντας για την ίδια τους τη ζωή, αλλά και για τους πεζούς που, ενδεχομένως βλέποντας τον «Γρηγόρη», θα πήγαιναν αμέριμνοι να περάσουν από τη διάβαση. Μην νομίζετε, όμως, ότι και οι πεζοί συμπεριφέρονται καλύτερα. Όπως βλέπετε και στις φωτογραφίες, ακόμη και γονείς με τα μικρά τους παιδιά διασχίζουν πολυσύχναστους δρόμους, όπως η Λεωφόρος Νίκης, εκτός διάβασης ανάμεσα στα διερχόμενα αυτοκίνητα, ενώ σε άλλη περίπτωση περνούν την Τσιμισκή με το παιδάκι τους σε παιδικό καρότσι και πάλι εκτός διάβασης. Και φυσικά ακόμη και εκείνοι που πηγαίνουν να περάσουν από το φανάρι δεν περιμένουν πάντα το πράσινο.
Οι άτυπες… διαβάσεις της Τσιμισκή

Στη συμβολή της με την Μητρ. Ιωσήφ η οδός Τσιμισκή φαίνεται πως έχει αποκτήσει μια ακόμη… άτυπη διάβαση πεζών, αφού καθημερινό φαινόμενο είναι η διέλευσή τους από εκείνο το σημείο, για να μην περπατήσουν λίγα μέτρα μπροστά ή πίσω, προς τις διαβάσεις της Π. Μελά και της Π.Π. Γερμανού. Το ίδιο συμβαίνει και μπροστά από το Εμπορικό Κέντρο Πλατεία, μεταξύ Κ. Ντηλ και Αριστοτέλους, αλλά και σε πολλά σημεία στην Εγνατία.

Αν αναφερθούμε στην παράνομη στάθμευση και τις συνέπειές της στο κυκλοφοριακό, πρωταγωνιστικό ρόλο διαδραματίζουν εκτός από τα ΙΧ, τα επαγγελματικά οχήματα που ανεφοδιάζουν τα καταστήματα του κέντρου της Θεσσαλονίκης, με το ωράριο φορτοεκφόρτωσης να είναι μόνο στα χαρτιά, αφού η αριστερή λωρίδα της Τσιμισκή είναι μονίμως κατειλημμένη από φορτηγά και αυτοκίνητα. Σε κάποια σημεία της, βέβαια, τη σκυτάλη της… προσωρινής παρανομίας παίρνουν τα ταξί, όπως στη διασταύρωση με Αγίας Σοφίας, όπου… καταλήγει πολλές φορές η «ουρά» της πιάτσας από την οδό Μητροπόλεως. Μεγάλη είναι η επιβάρυνση και σε αυτή την κεντρική οδική αρτηρία, με τα ταξί σε αρκετές περιπτώσεις να καταλαμβάνουν τη μία από τις δύο λωρίδες της.

Τα μηχανάκια, από την άλλη, βρίσκονται παντού. Εκτός από τους ειδικούς χώρους στάθμευσης, που προφανώς δεν επαρκούν, παρκάρουν σε πεζοδρόμια και πεζόδρομους, όπως για παράδειγμα στον πεζόδρομο της Αγίας Σοφίας, ενώ δεν είναι λίγες οι φορές που οι πεζοί πρέπει να έχουν το νου τους, για να αποφεύγουν τα δίκυκλα που κινούνται πάνω στα πεζοδρόμια, αντιμετωπίζοντας σε κάποιες περιπτώσεις και την αντίδραση των δικυκλιστών που απαιτούν να κάνουν οι πεζοί στην άκρη.
«Είναι θέμα νοοτροπίας!»
Οι παραβάσεις είναι θέμα νοοτροπίας των πολιτών ανεξαιρέτως επαγγελματικής τάξης, αναφέρει στην Karfitsa ο εντεταλμένος δημοτικός σύμβουλος για θέματα κυκλοφορίας του δήμου Θεσσαλονίκης, Λευτέρης Κιοσέογλου και εξηγεί πως ακόμη και οι πεζοί μπορούν να παραβατούν όταν δεν περνούν τον δρόμο από τη διάβαση, ακόμα και οι ποδηλάτες όταν δεν σέβονται τον πεζό, ο οποίος κατά λάθος βρίσκεται στον ποδηλατόδρομο, ακόμα και οι μηχανές οι οποίες δεν υπολογίζουν τα πεζοδρόμια και περνάνε μέσα από τους πεζόδρομους προκειμένου να γλιτώσουν 50 μέτρα για να μην κάνουν τον κύκλο του τετραγώνου. «Γενικώς υπάρχει μια τέτοια νοοτροπία, η οποία έχει αποκτήσει τη λογική του… κεκτημένου γιατί απλά δεν υπάρχουν οι έλεγχοι. Νομίζω ότι δεν είναι θέμα πολιτισμού, είναι καθαρά θέμα ελεγκτικών μηχανισμών και πόσο αυτοί οι ελεγκτικοί μηχανισμοί μπορούν να είναι αποτελεσματικοί απέναντι σε όλες αυτές τις παραβάσεις» σημειώνει ο κ. Κιοσέογλου.

Σύμφωνα με τον διοικητή της Τροχαίας Θεσσαλονίκης, Φώτη Δομζαρίδη, οι οδηγοί των δικύκλων είναι οι συχνότεροι παραβάτες του ΚΟΚ, εκτός των οδηγών ΙΧ. «Είναι συχνά τα φαινόμενα όπου οι οδηγοί των δικύκλων οδηγούν χωρίς κράνος, αλλά και χωρίς άδεια ικανότητας οδήγησης», επισημαίνει στην Karfitsa ο κ. Δομζαρίδης. Δεν είναι λίγες οι φορές, όπως αναφέρει ο ίδιος, όπου οι δικυκλιστές χρησιμοποιούν αντί του οδοστρώματος πεζοδρόμιο ή πεζόδρομους για την προσωπική τους διευκόλυνση, με αποτέλεσμα να γίνονται επικίνδυνοι για τους πεζούς. «Όποτε γίνονται τέτοιες παραβάσεις βεβαιώνονται από την πλευρά μας», εξηγεί ο διοικητής της Τροχαίας Θεσσαλονίκης. Όσον αφορά τους πεζούς επισημαίνει ότι είναι αρκετά συνηθισμένη η ανεξέλεγκτη διάσχιση οδοστρώματος, αναφέροντας, όμως, ότι δεν γίνεται να βεβαιωθούν τέτοιες παραβάσεις, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι είναι επικίνδυνες για τη σωματική ακεραιότητα. Οι ποδηλάτες είναι μια ομάδα που τιμωρούνται με κλήση εφόσον παραβούν τον ΚΟΚ. «Η οδήγηση ποδηλάτου δεν χρειάζεται άδεια, όμως οφείλουν να σταματούν σε φωτεινούς σηματοδότες και να κινούνται στη δεξιά μεριά του δρόμου» προσθέτει ο κ. Δομζαρίδης.
«Ξεχνάμε ποιος έχει δίκιο»

Μπορεί οι πεζοί να είναι η ομάδα στο κυκλοφοριακό της πόλης που είναι περισσότερο εκτεθειμένη, ωστόσο δεν είναι λίγες οι φορές που και αυτοί παραβαίνουν τον ΚΟΚ, με κίνδυνο όχι απλά να χτυπήσουν το όχημα τους όπως συμβαίνει με τους οδηγούς, αλλά να πληρώσουν μέχρι και με τη ζωή τους, όπως πολλές φορές έχει συμβεί. Για τον εκπρόσωπο της Ένωσης για τα Δικαιώματα των Πεζών, Γρηγόρη Μαυράκη, δεν είναι το γεγονός αυτό καθ’ αυτό ότι οι πεζοί, στη Θεσσαλονίκη τουλάχιστον, υποπίπτουν σε παραβάσεις. «Η πόλη η ίδια, έτσι όπως λειτουργεί σε επίπεδο κυκλοφορίας, δεν δίνει τη δυνατότητα στον πεζό να λειτουργήσει νομότυπα. Για να ακριβολογούμε, ποιο πράγμα λειτουργεί σωστά, για να λειτουργήσει σωστά ο πεζός;», αναρωτιέται ο κ. Μαυράκης. Όπως αναφέρει ο ίδιος, χαρακτηριστικά, πολλές φορές τίθεται ως θέμα συζήτησης ότι οι πεζοί διασχίζουν δρόμους από σημεία όπου δεν υπάρχει διάβαση, ένα συχνό φαινόμενο στους ελληνικούς αστικούς δρόμους. «Από την άλλη, αναρωτιόμαστε κατά πόσο τελικά ένα φανάρι και μία κανονική διάβαση δίνει τη δυνατότητα στον πεζό να νιώσει ασφάλεια; Νομίζω δεν δίνει καμία αίσθηση ασφάλειας, όταν ΙΧ και γενικά τροχοφόρα περνούν με κόκκινο. Η πόλη είναι άναρχη και δεν δίνει κανένα κίνητρο στον πεζό να λειτουργήσει νομότυπα», αναφέρει χαρακτηριστικά το ιδρυτικό μέλος της Ένωσης για τα Δικαιώματα των Πεζών.

Μάλιστα ο ίδιος εξηγεί ότι υπάρχουν στιγμές που κυριολεκτικά δεν ξέρουμε ποιος έχει δίκιο και ποιος έχει άδικο. «Για παράδειγμα έχουμε υπάρξει μάρτυρες όπου μηχανάκι χτυπάει πεζό σε πεζοδρόμιο και αντί ο οδηγός του δικύκλου να ευαισθητοποιηθεί για το γεγονός ότι χτύπησε πεζό σε έναν χώρο που απαγορεύεται για μηχανοκίνητα οχήματα, τον επιπλήττει με τη φράση “καλά δεν με βλέπεις;”», επισημαίνει στην Karfitsa ο κ. Μαυράκης. Για τον ίδιο η λύση είναι ο ελεύθερος χώρος να απελευθερώνεται υπέρ των περισσότερο αδύναμων χρηστών, εν προκειμένω των πεζών.
«Κανείς δε σέβεται απόλυτα τους νόμους»
Οι ποδηλάτες είναι μία ακόμα ομάδα που προστέθηκε τα τελευταία χρόνια στο κυκλοφοριακό σύστημα της Θεσσαλονίκης, με γεωμετρικά αυξανόμενους ρυθμούς όπως πολύ εύκολα μπορεί να διαπιστώσει κανείς με μια απλή βόλτα στο κέντρο της πόλης. Η Θεσσαλονίκη, άλλωστε, είναι μια αστική περιοχή που διαθέτει διευρυμένο δίκτυο ποδηλατοδρόμων, με τις όποιες παθογένειες. Ωστόσο, οι ποδηλάτες έχουν και αυτοί μερίδιο στην παραβατικότητα του ΚΟΚ, μιας και δεν είναι λίγες οι φορές που αγνοούν τους κανόνες, εκμεταλλευόμενοι το γεγονός ότι δεν ανήκουν στην ομάδα των μηχανοκίνητων οχημάτων. «Ο νόμος υπάρχει, το ζήτημα είναι πως δεν υπάρχει σεβασμός για το νόμο», αναφέρει ο ποδηλάτης και μέλος της ποδηλατικής κοινότητας «Bikerespect», Κώστας Συμελίδης.  Σύμφωνα με τον ίδιο, οι ποδηλάτες στη Θεσσαλονίκη αποτελούν μια μικρογραφία του μέσου Έλληνα, που δείχνουν σε ένα ποσοστό τους παραβατικότητα στην κυκλοφοριακή τους συμπεριφορά, όπως δείχνουν οι Έλληνες πεζοί, οδηγοί, κτλ. «Ο καθένας πρέπει να γνωρίζει ότι είναι στο χέρι του να ενημερωθεί και να εφαρμόζει σωστά τους κανονισμούς», επισημαίνει ο κ. Συμελίδης.