Του Λευτέρη Ζαβλιάρη

Την ώρα που τα πτυχία των ελληνικών πανεπιστημίων βρίσκονται σε πλήρη απαξίωση, καθώς έχουν πάψει προ πολλού να αποτελούν το διαβατήριο για είσοδο στην αγορά εργασίας, πολλοί είναι οι φοιτητές που αποσκοπούν στο να φύγουν από την Ελλάδα, μέσω ενός μεταπτυχιακού προγράμματος στο εξωτερικό. Αγγλία, Γερμανία, Ολλανδία, Γαλλία, Ιταλία, αλλά και ΗΠΑ και Αυστραλία, είναι οι κυριότερες χώρες που προξενούν το ενδιαφέρον των Ελλήνων φοιτητών. Δεν είναι λίγοι μάλιστα οι φοιτητές που, βλέποντας τον εφιάλτη της ανεργίας να τους χτυπάει την πόρτα στην Ελλάδα, επιλέγουν τη χώρα που θα πραγματοποιήσουν τις μεταπτυχιακές σπουδές τους βάσει της επαγγελματικής αποκατάστασης που θα μπορούν να έχουν στο κράτος όπου θα βρεθούν.

Καίριο πρόβλημα για την πλειοψηφία των φοιτητών στην Ελλάδα αποτελεί το οικονομικό, αφού η κρίση στα εισοδήματα των Ελλήνων, οδηγεί τους περισσότερους γονείς στο να αποτρέπουν αναγκαστικά τα παιδιά τους από το να σπουδάσουν στο εξωτερικό και να οδηγηθούν στην καλύτερη περίπτωση στην επιλογή ενός μεταπτυχιακού εντός των συνόρων. Το γραφείο διασύνδεσης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, πραγματοποίησε την περασμένη εβδομάδα διήμερη εκδήλωση ενημερώνοντας τη φοιτητική κοινότητα για τις επιλογές που μπορούν να κάνουν οι Έλληνες φοιτητές, προκειμένου να καταφέρουν να πραγματοποιήσουν μεταπτυχιακές σπουδές στο εξωτερικό.

«Να μάθουν το γιατί»

Η σύμβουλος του γραφείου διασύνδεσης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, Ναταλία Μουτοπούλου, που βοηθά κάθε χρόνο πολλούς φοιτητές του ιδρύματος στο να βρουν το μεταπτυχιακό πρόγραμμα στο εξωτερικό που τους ταιριάζει, εξηγεί μιλώντας στην «Κ», ότι το σημαντικότερο ερώτημα που πρέπει να απαντήσουν είναι το «γιατί». «Είναι πολύ θεμελιώδες ερώτημα που θα το συναντήσουν πολλές φορές μπροστά τους οι υποψήφιοι και θα κληθούν βέβαια να τεκμηριώσουν γιατί θέλουν να το κάνουν το μεταπτυχιακό. Πρέπει πρώτα να προβληματιστούν. Εάν τους αρέσουν τα μαθήματα, εάν θέλουν κάποια εξειδίκευση, εάν θέλουν να αλλάξουν τομέα, γιατί χρειάζονται παραπάνω γνώσεις. Αυτοί είναι μερικοί από τους λόγους που πρέπει να προβληματίσουν τους υποψήφιους», αναφέρει χαρακτηριστικά η κ. Μουτοπούλου.

Όπως αναφέρει η ίδια, «πολλές φορές η αιτία για να προχωρήσει κάποιος σε ένα μεταπτυχιακό είναι επειδή του το λένε στο οικογενειακό του περιβάλλον και σε αυτή την περίπτωση πρέπει κάποιος να το σκεφτεί πολύ καλά. Συχνά υπάρχει μια αιτιολογία για να βρει κάποιος δουλειά και σε αυτόν τον τομέα πρέπει κάποιος να κάνει τη σχετική έρευνα». Παράλληλα σημαντικό είναι για την κ. Μουτοπούλου οι φοιτητές να ενημερωθούν για τις οικονομικές απαιτήσεις ενός μεταπτυχιακού, να μάθουν τα έξοδα διαβίωσης και στέγασης ενώ σημαντική είναι η αναζήτηση υποτροφιών. Όσο για τις χώρες που είναι στις πρώτες επιλογές των φοιτητών; «Οι φοιτητές επιλέγουν κυριότερα τα αγγλόφωνα προγράμματα κάτι που σημαίνει ότι κλίνουν προς τη Βρετανία, είναι γνωστό ότι σε ευρωπαϊκό επίπεδο πρόκειται για μια δύναμη. Τα τελευταία υπάρχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον για χώρες όπως η Ολλανδία, η Δανία, η Σουηδία για το γεγονός ότι τα δίδακτρα είναι πολύ χαμηλά. Η Γερμανία έχει μια αυξανόμενη ζήτηση για το γεγονός ότι έχει πολλά αγγλόφωνα προγράμματα και δεν υπάρχουν δίδακτρα», επισημαίνει η κ. Μουτοπούλου.

Βρετανία: Η σταθερή δύναμη

Οι σπουδές στη Βρετανία ήταν πάντα για τους Έλληνες φοιτητές ένας κλασικός προορισμός, ιδιαίτερα για τα μεταπτυχιακά προγράμματα. Όπως δείχνουν οι στατιστικές, η γηραιά Αλβιόνα συνεχίζει να κρατά τα σκήπτρα στις προτιμήσεις των Ελλήνων φοιτητών, παρά την οικονομική κρίση. «Η Βρετανία αποτελεί την πρώτη επιλογή των Ελλήνων τα τελευταία τριάντα χρόνια. Παρά την κρίση παραμένει πρώτη στις προτιμήσεις, αυτή τη στιγμή οι Έλληνες στη Βρετανία ξεπερνούν τους 12.500. Σκεφτείτε ότι σε πληθυσμιακές ομάδες μπροστά από τους Έλληνες βρίσκονται εθνικότητες όπως οι Κινέζοι, οι Αμερικάνοι, οι Γάλλοι και οι Γερμανοί. Οι Έλληνες αποτελούν σταθερά την έκτη δύναμη», εξηγεί στην «Κ» ο Κωστής Γεωργίου, υπεύθυνος εκπαιδευτικών προγραμμάτων στο Βρετανικό Συμβούλιο. Μάλιστα αναφέρει χαρακτηριστικά ότι από τη μέρα που ξεκίνησε η κρίση, το 2008 μέχρι και σήμερα, ο επίσημος αριθμός που δείχνει τη μείωση των υποψηφίων στα βρετανικά πανεπιστήμια, βρίσκεται στο 7%. «Από 7.500 υποψήφιους  το 2008 υπολογίστε 7% κάτω. Είναι πολύ μικρός ο αριθμός», σημειώνει ο κ. Γεωργίου, τονίζοντας ότι οι προοπτικές εργασίας στη Βρετανία δεν έχουν πάψει. «Μπορεί να έχουν μειωθεί όπως έχουν μειωθεί σε ολόκληρη την Ευρώπη και αν θέλετε οι προοπτικές έχουν μειωθεί σε ένα επίπεδο της τάξης του 10%, αλλά δεν έχουν καμία σχέση με αυτό συμβαίνει τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα». Όσον αφορά το οικονομικό, τα βρετανικά πανεπιστήμια σε ένα ποσοστό που υπερβαίνει το 35%, έχει αυξήσει τις υποτροφίες που δίνει προς τους Έλληνες οι οποίοι αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα. «Αυτό γίνεται καθώς προοπτική μείωσης των διδάκτρων στο σύνολο δεν υπάρχει. Αντίθετα υπάρχει μια αύξηση κάθε χρόνο», επισημαίνει ο κ. Γεωργίου.

Το αμερικάνικο όνειρο

Οι ΗΠΑ είναι σίγουρα για πολλούς ο ιδανικός προορισμός για την πραγματοποίηση σπουδών. Η απόσταση όμως και κυρίως τα υψηλά δίδακτρα, αποτελούν για τους περισσότερους απαγορευτικά στοιχεία για να ζήσουν το «αμερικανικό όνειρο», τουλάχιστον στα έδρανα των πανεπιστημίων. «Το θέμα του κόστους είναι ένα αγκάθι, πέρα από το κόστος ζωής που είναι περίπου το ίδιο με εδώ πέρα, τα δίδακτρα είναι αρκετά ακριβά», αναφέρει ο Δημήτρης Ντούτης, εκπαιδευτικός σύμβουλος του ιδρύματος Fulbright. Το ίδρυμα που εκπροσωπεί, δίνει μάλιστα την ευκαιρία σε υποψήφιους από την Ελλάδα να διεκδικήσουν υποτροφίες για τα αμερικανικά πανεπιστήμια, ενώ όπως λέει υπάρχει και μια άλλη λύση χρηματοδότησης των σπουδών τους, από τα ίδια τα αμερικανικά πανεπιστήμια. «Πώς γίνεται αυτό; Με μία θέση βοηθού έρευνας ή διδασκαλίας, που επιδιώκει να πετύχει ο φοιτητής, αφενός για να μην πληρώνει δίδακτρα και αφετέρου για να εξασφαλίζει έναν μικρό μισθό προκειμένου να καλύπτει τα έξοδα του», τονίζει ο κ. Ντούτης. Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία, αυτή τη στιγμή στις ΗΠΑ σπουδάζουν 2.000 φοιτητές, από τους οποίους οι 400 είναι προπτυχιακοί, οι 1.300 μεταπτυχιακοί, ενώ οι υπόλοιποι ακολουθούν άλλα προγράμματα όπως εκμάθηση της γλώσσας κτλ.

Όσο για την πορεία μετά τις σπουδές, ο κ. Ντούτης τονίζει ότι ο φοιτητής μπορεί να  μείνει ένα χρόνο μετά τη λήξη των σπουδών του και να κάνει την πρακτική του, «μετά εάν θέλει πρέπει να εξασφαλίσει εργασία προκειμένου να πάρει και τη βίζα εργασίας, καθώς μέχρι τότε θα διαθέτει βίζα σπουδών».

Σπουδές χωρίς δίδακτρα

Την ώρα που άλλες χώρες κάνουν τους υποψήφιους μεταπτυχιακούς φοιτητές να «πονοκεφαλιάζουν» λόγω των διδάκτρων, η Γερμανία προσφέρει τη δυνατότητα της πραγματοποίησης σπουδών χωρίς την καταβολή διδάκτρων. «Το πιο σημαντικό πράγμα στις σπουδές στη Γερμανία είναι ότι δεν υπάρχουν δίδακτρα. Από εκεί και πέρα, το κόστος διαβίωσης είναι σχετικά χαμηλό, θα έλεγα ανάλογο με την επιλογή κάποιου να πάει και να σπουδάσει στην Ελλάδα σε κάποιο πανεπιστήμιο της επαρχίας», τονίζει ο Αλεξάντερ Ρόγκενκαμπ, διευθυντής της Γερμανικής Υπηρεσίας Ακαδημαϊκών Ανταλλαγών. Όπως λέει ο ίδιος, η Γερμανία προσφέρει και αγγλόφωνα μεταπτυχιακά προγράμματα, σε περίπτωση που κάποιος δεν κατέχει τη γερμανική γλώσσα σε βαθμό που να μπορεί να πάει να σπουδάσει σε αυτήν.

Όσον αφορά την εργασιακή απορρόφηση ο κ. Ρόγκενκαμπ αναφέρει ειδικότητες όπου υπάρχει έλλειψη στη Γερμανία  η πληροφορική, τα μαθηματικά, τα παραϊατρικά επαγγέλματα και οι μηχανικοί. «Σε αυτούς τους τομείς υπάρχουν πολύ καλές προοπτικές, πρέπει να πούμε ότι η ανεργία για τους αποφοίτους γερμανικών πανεπιστημίων στη Γερμανία είναι στο 3%, ποσοστό πολύ χαμηλό. Είναι σημαντικό βέβαια για την εύρεση εργασίας κάποιος να μιλάει γερμανικά», εξηγεί ο κ. Ρόγκενκαμπ.

Σπουδές στη χώρα των… καγκουρό

Η μακρινή Αυστραλία έχει μπει δυναμικά στο χώρο των μεταπτυχιακών προγραμμάτων, με πολλούς Έλληνες να επιλέγουν τη μακρινή χώρα για σπουδές αλλά και εργασία. «Φανταστείτε ότι κατά μέσο όρο κάθε μήνα έχουμε δέκα φοιτητές που φεύγουν για σπουδές στην Αυστραλία. Πρόκειται βέβαια για άτομα που φεύγουν αποκλειστικά για σπουδές και όχι για ανθρώπους άνω των 40 που επιθυμούν να μεταναστεύσουν στην Αυστραλία για δουλειά», τονίζει η Αυγερινή Κασσίμη, μέλος των Εκπαιδευτικών και Επαγγελματικών Σύμβουλων Αυστραλίας. Πρόκειται για φοιτητές από 19 έως 28 ετών, που σύμφωνα με την κ. Κασσίμη πηγαίνουν για να σπουδάσουν αλλά και για να δουλέψουν εκεί, αφού το ποσοστό ανεργίας είναι κάτω από 5%.

«Ο φοιτητής που έρχεται από το εξωτερικό στην Αυστραλία θεωρείται δεδομένο ότι θα δουλεύει παράλληλα και αυτό σημαίνει ότι θα καλύψει τα δίδακτρα του χωρίς να επιβαρύνει τους γονείς του. Το γραφείο διασύνδεσης μπορεί να βρει στο φοιτητή εργασία, στην ουσία αυτός που δε δουλεύει στην Αυστραλία, δε θέλει να δουλέψει», αναφέρει η Αγγελική Ζιάνγκα, επίσης εκπαιδευτικός σύμβουλος για την Αυστραλία. Όσον αφορά το κόστος, αυτό κυμαίνεται για ενάμισι με δύο έτη στα δίδακτρα από 18.000 έως 22.000 δολάρια Αυστραλίας, που σε ευρώ είναι περίπου 15.000.

Τι λένε οι φοιτητές

Το οικονομικό, αλλά και η προοπτική εργασίας στη χώρα που θα πραγματοποιήσουν το μεταπτυχιακό τους είναι τα κριτήρια επιλογής των Ελλήνων φοιτητών. «Με ενδιαφέρει κυρίως η Γερμανία γιατί έχει δωρεάν δίδακτρα, ενώ όσα έχουν ειπωθεί για τη Βρετανία ή τις ΗΠΑ τα έχουμε ξανακούσει και είναι αλήθεια πως τα μεταπτυχιακά εκεί δεν είναι τόσο προσιτά για το μέσο Έλληνα φοιτητή. Είναι πολύ σημαντικό για μένα να βρω μια δουλειά στη Γερμανία μετά την ολοκλήρωση των σπουδών μου», αναφέρει ο Διονύσης Ξενοδοχίδης, φοιτητής Οικονομικών. «Ενδιαφέρομαι για μεταπτυχιακές σπουδές καθώς στην εποχή που ζούμε πρέπει να συλλέξουμε αρκετά πτυχία για να μπορέσουμε να βρούμε δουλειά», αναφέρει η Εύα Θεοδοσίου, η οποία ωστόσο επισημαίνει ότι θα την ενδιέφερε και κάποιο μεταπτυχιακό στην Ελλάδα. «Προτιμώ το εξωτερικό για τις μεταπτυχιακές σπουδές γιατί πιστεύω ότι γίνεται καλύτερη δουλειά από ό,τι στην Ελλάδα, ενώ θεωρώ ότι η επαγγελματική μου αποκατάσταση θα είναι πιο άμεση και πιο καλή εκτός Ελλάδας», αναφέρει η Μαρία Χασιώτη, η οποία όμως προβληματίζεται από τον οικονομικό παράγοντα.

«Σκέφτομαι ως ενδεχόμενο μεταπτυχιακών σπουδών την Ευρώπη, καθώς οι ΗΠΑ είναι μακριά για εμάς», τονίζει η Σοφία Λεώνη. Όπως αναφέρει η ίδια, το κόστος μπορεί να είναι υψηλό, αλλά χάρη στις ευκαιρίες που δημιουργούνται μέσα από τις υποτροφίες, δεν είναι ανέφικτο να σπουδάσει κάποιος στο εξωτερικό.

«Όλοι ενδιαφερόμαστε για ένα μεταπτυχιακό στο εξωτερικό καθώς τα πράγματα στην Ελλάδα δεν είναι καθόλου καλά», επισημαίνει η Νικολέτα Τσιάγκου, φοιτήτρια λογιστικής και χρηματοοικονομικών. «Οι ΗΠΑ αποτελούν σίγουρα μεγάλο δέλεαρ γιατί ξεφεύγουν από τα όρια της Ευρώπης, αλλά εκτός από την απόσταση τα δίδακτρα είναι μεγαλύτερα», τονίζει η ίδια.

«Είναι ένα δίλημμα το μεταπτυχιακό στο εξωτερικό γιατί τα έξοδα είναι πολλά και πρέπει κανείς να ψάξει για την καλύτερη δυνατή λύση. Το κόστος διαβίωσης είναι υψηλό σε κάποιες χώρες, ωστόσο στη Γερμανία χωρίς δίδακτρα μπορεί κανείς να ανταπεξέλθει οικονομικά ή στην Ολλανδία», υποστηρίζει ο Αντώνης Αρχοντόπουλος.