Ένα σημαντικό βήμα εξυγίανσης του χωροταξικού τοπίου και προστασίας της νομιμότητας γίνεται με την εφαρμογή του Προεδρικού Διατάγματος 129/2025, το οποίο δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ Δ’ 194/15.04.2025. Για πρώτη φορά, ορίζονται ενιαίοι και δίκαιοι κανόνες οριοθέτησης για περίπου 10.000 οικισμούς με πληθυσμό κάτω των 2.000 κατοίκων, βάζοντας τέλος σε δεκαετίες αυθαιρεσίας και νομικής αβεβαιότητας.

Η κυβέρνηση αποδεικνύει έμπρακτα ότι προχωρά σε τομές με διαφάνεια και θεσμικό σεβασμό, δημιουργώντας ένα ξεκάθαρο πλαίσιο για τη δόμηση, με προστασία του περιβάλλοντος και ασφάλεια δικαίου για τους πολίτες.

Τι αλλάζει – Ποιοι ωφελούνται

Με το νέο Π.Δ., οι οικισμοί κατατάσσονται σε 4 ζώνες, με βάση το ιστορικό και νομικό τους καθεστώς:

• Ζώνη Α: Πυρήνες πριν το 1923
• Ζώνη Β: Συνεκτικά τμήματα έως το 1983
• Ζώνη Β1: Διάσπαρτα ακίνητα της ίδιας περιόδου
• Εκτός ορίων: Περιοχές ενταγμένες χωρίς επαρκή τεκμηρίωση μετά το 1983

Όσοι διαθέτουν οικόπεδα με πρόσωπο σε κοινόχρηστο δρόμο και έκταση από 300 έως 2.000 τ.μ. εντός Ζώνης Β ή Β1, εξακολουθούν να διατηρούν το δικαίωμα δόμησης. Ενώ και για τις υπόλοιπες περιπτώσεις, προβλέπονται σαφή περιθώρια εξαίρεσης ή επανεξέτασης, μέσω των διαδικασιών τοπικού πολεοδομικού σχεδιασμού.

Τι σημαίνει «χωρίς επαρκή τεκμηρίωση»

Η φράση αφορά οικισμούς ή τμήματα οικισμών που εντάχθηκαν μετά το 1983, με αποφάσεις νομαρχών ή άλλων οργάνων, χωρίς αναλυτικό ρυμοτομικό σχέδιο, σαφή περιγραφή ορίων, ή καταγεγραμμένο ιστορικό ύπαρξης πριν το 1923 ή το 1983. Συχνά πρόκειται για άτυπες επεκτάσεις ή οικιστικά συγκροτήματα που ποτέ δεν εντάχθηκαν με τυπικό τρόπο.

Για παράδειγμα: αν ένα οικόπεδο θεωρήθηκε εντός οικισμού επειδή «έτσι το γνώριζαν στην περιοχή», χωρίς επίσημο ΦΕΚ, χάρτη ή απόφαση ένταξης, τότε πλέον δεν αναγνωρίζεται ως οικοδομήσιμο εξ ορισμού.

Δικλείδες προστασίας για τους ιδιοκτήτες

Η Πολιτεία δεν αιφνιδιάζει, αλλά δίνει χρόνο, επιλογές και εργαλεία στους πολίτες για να προασπίσουν τα δικαιώματά τους, με τη συνδρομή μηχανικών και νομικών. Οι ιδιοκτήτες καλούνται να:

• Ενημερωθούν άμεσα για τη ζώνη στην οποία ανήκει το ακίνητό τους
• Ελέγξουν τίτλους και τοπογραφικά με ειδικούς
• Υποβάλουν φάκελο ή αίτηση εξαίρεσης, όπου είναι εφικτό
• Συντονιστούν με τον Δήμο και συμμετέχουν σε διαβουλεύσεις
• Αξιοποιήσουν κάθε μελλοντική δυνατότητα ένστασης ή προσαρμογής

Μοντέλο ανάπτυξης με σεβασμό στην ιδιοκτησία

Η μεταρρύθμιση αυτή αποτελεί στρατηγική επιλογή της κυβέρνησης να οργανώσει ορθολογικά τον οικιστικό χάρτη της χώρας. Διασφαλίζει τη βιώσιμη ανάπτυξη, περιορίζει τις αυθαιρεσίες και δημιουργεί τις προϋποθέσεις ώστε να αναβαθμιστεί η αξία των ακινήτων μέσα σε καθαρές και εγγυημένες ζώνες.

Η Ελλάδα δεν μπορεί να συνεχίσει να χτίζει στο θολό, ούτε οι ιδιοκτήτες να είναι όμηροι νομικών γκρίζων ζωνών. Το νέο πλαίσιο αποτελεί τομή με το παρελθόν και επένδυση στο μέλλον.